تورم زانو می‌تواند به دلیل آسیب‌دیدگی در مفصل و همچنین مشکلات پزشکی مختلف اتفاق بیفتد. بسته به علت آن، تورم زانو ممکن است دردناک باشد یا هیچ علامت دیگری ایجاد نکند. در برخی موارد ممکن است حساسیت، گرما، مشکلات در حرکت دادن مفصل زانو، ضعف عضلانی، خونریزی یا کبودی را مشاهده کنید. آسیب به زانو، از جمله پیچ خوردگی (آسیب به رباط‌های تثبیت کننده مفصل)، می‌تواند منجر به تورم گسترده در ناحیه زانو شود.
تورم زانو ممکن است مرتبط به یک آسیب باشد و همچنین ممکن است با آسیب‌های جدی‌تر در مفصل همراه باشد. برای علائم جدی مانند فلج یا ناتوانی در حرکت دادن بخشی از بدن، از دست دادن احساس، ضربان قلب در پا، خونریزی غیرقابل کنترل یا شدید یا درد غیرقابل کنترل، فوراً به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید. اگر تورم زانو همچنان ادامه دارد یا باعث نگرانی شما شده است، سریعاً به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.
متخصصین مرکز جامع توانبخشی امید بعد از معاینه و عکسبرداری از زانو و تشخیص علت ورم زانوها، بهترین برنامه درمانی را طبق شرایط فیزیکی و سن هر بیمار تجویز می کنند. برنامه درمانی این کلینیک با رویکرد پلکانی از روش های ساده مانند ورزش و فیزیوتراپی آغاز می شود و در صورت لزوم درمان های پیچیده تر تجویز خواهد شد.
آناتومی زانو
زانو یکی از بزرگترین و پیچیده‌ترین مفاصل بدن است. استخوان ساق پا (تیبیا) و استخوان ران (فمور) را به هم متصل می‌کند و شامل کاسه زانو و استخوان کوچکتر پا (استخوان فیبولا) نیز می‌باشد. تاندون‌ها عضلات پا و استخوان‌های زانو را به هم متصل می‌کنند، و استخوان‌ها توسط رباط‌ها به هم متصل می‌شوند:
- رباط صلیبی قدامی (ACL) تیبیا از لغزش به جلو بر روی استخوان ران جلوگیری می‌کند.
- رباط صلیبی خلفی (PCL) از سر خوردن استخوان درشت نی به سمت عقب بر روی استخوان ران جلوگیری می‌کند.
- رباط‌های میانی و جانبی نیز اجازه نمی‌دهند که استخوان ران از یک طرف به طرف دیگر بلغزد
مینیسک‌های داخلی و جانبی (غضروف‌های C شکل) کمک فنرهایی هستند که بین درشت نی و استخوان ران قرار دارند.
چه عواملی باعث تورم زانو می‌شود؟
تورم زانو می‌تواند نتیجه عفونت، التهاب، ضربه یا آسیب، خونریزی و به ندرت تومور باشد.
علل عفونی تورم پشت زانو
تورم زانو ممکن است در اثر فرآیندهای عفونی ایجاد شود از جمله:
- آبسه
- سلولیت (عفونت پوست و بافت زیر جلدی)
دلایل التهابی تورم زانو
تورم زانو می‌تواند ناشی از بیماری‌های التهابی باشد که ممکن است چندین مفصل را در بدن تحت تأثیر قرار دهد از جمله:
- اسپوندیلیت آنکیلوزان (التهاب مفاصل بین مهره‌های ستون فقرات)
- بورسیت (التهاب کیسه بورس که مفاصل را حمایت می‌کند)
- نقرس (نوعی آرتروز ناشی از تجمع اسید اوریک در مفاصل) و پوکی کاذب
- آرتروز
- آرتریت پسوریازیس (آرتروز همراه با پسوریازیس پوست)
- آرتریت روماتوئید (بیماری خودایمنی مزمن که با التهاب مفصل مشخص می‌شود)
- آرتریت سپتیک (آرتریت عفونی)
- لوپوس اریتماتوز سیستمیک (اختلالی که در آن بدن به سلول‌ها و بافت‌های سالم خود حمله می‌کند)
دلایل تروماتیک تورم زانو
تورم زانو می‌تواند به دلیل ضربه یا آسیب ایجاد شود. دلایل تروماتیک تورم زانو عبارتند از:
- جراحات ناشی از گزش و نیش زدن
- شکستگی استخوان
- تکه‌های استخوان یا غضروف در فضای مفصلی
- هماتوم (تجمع خون در بافت بدن)
- پیچ خوردگی و کشیدگی
- پارگی مینیسک
تومورهایی که ممکن است باعث تورم زانو شوند
تومورهای خوش خیم و بدخیم پوست، بافت‌های نرم یا استخوان می‌توانند باعث تورم زانو شوند. مثال‌های این مورد عبارتند از:
- فیبروما (تومور خوش خیم متشکل از بافت فیبری یا پیوندی)
- لیپوما (رشد چربی خوش خیم)
- ملانوم (سرطانی که در سلول‌های ملانوسیت یا سلول‌های تولید کننده رنگدانه در پوست یا سایر قسمت‌های بدن ایجاد می‌شود)
- استئو سارکوما (نوع سرطان استخوان)
- سارکوما (تومور سرطانی بافت نرم)
دلایل جدی یا تهدیدکننده تورم زانو
در بعضی موارد، تورم زانو ممکن است علامت یک بیماری جدی باشد که باید فوراً ارزیابی شود. این بیماری‌ها شامل موارد زیر هستند:
- ترومبوز ورید عمقی (لخته شدن خون در پا که می‌تواند از پا شروع شود و باعث آمبولی ریوی در ریه، حمله قلبی یا سکته شود)
- تومورهای بدخیم
- آنوریسم شریان پوپلیتئال
- آرتریت سپتیک (آرتریت عفونی)
سوالاتی برای تشخیص علت تورم زانو
برای تشخیص وضعیت شما، پزشک شما می‌تواند چندین سوال در مورد تورم زانو از شما بپرسد از جمله:
- آیا اخیراً حیوان یا حشره‌ای شما را نیش زده است؟
- آیا اخیراً به خارج از کشور سفر کرده‌اید؟
- چه مدت است که احساس تورم در زانوی خود دارید؟
- آیا تورم شما دردناک است؟
- آیا تورم شما نتیجه جراحت است؟
- آیا در مفاصل دیگر علائمی دارید؟
- آیا چیزی علائم شما را تسکین می‌دهد یا بدتر می‌کند؟
چه علائم دیگری ممکن است با تورم زانو رخ دهد؟
تورم زانو ممکن است علائم دیگری داشته باشد که بسته به بیماری زمینه‌ای، اختلال یا شرایط فرد متفاوت است. علائمی که روی زانو تأثیر می‌گذارند ممکن است در برخی موارد سایر سیستم‌های بدن را نیز درگیر کند.
علائم موضعی که ممکن است همراه با تورم زانو رخ دهد
تورم زانو ممکن است با سایر علائم موضعی همراه باشد از جمله:
- خونریزی یا کبودی
- بی‌ثباتی مفصل
- توانایی محدود، یا ناتوانی در حرکت دادن زانو یا پا
- ضعف یا اسپاسم عضله
- درد، چه در حالت استراحت و چه در حین حرکات خاص، که ممکن است به صورت کسل کننده، تیز، سوزش، یا تیر کشیدن توصیف شود
- چرک یا ترشح
- راش
- قرمزی و گرمای پوست
- تغییر شکل قابل مشاهده مفصل آسیب دیده
علائم دیگری که ممکن است همراه با تورم زانو ایجاد شود
تورم زانو ممکن است با علائم مربوط به سایر سیستم‌های بدن همراه باشد از جمله:
- تب و لرز
- تورم یا برآمدگی در سایر نواحی بدن
علائمی که ممکن است وضعیت جدی را نشان دهند
در برخی موارد، تورم زانو می‌تواند نشانه یک بیماری جدی باشد که باید فوراً در شرایط اضطراری ارزیابی شود. اگر شما یا کسی که با او هستید علائم زیر را دارد، فوراً به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید از جمله:
- درد در ساق پا یا اندام تحتانی
- سردی پا، با نبض ضعیف یا نبودن نبض
- تب بالا (بالاتر از 101 درجه فارنهایت)
- از دست دادن احساس در قسمت پایین پا
- شکستگی یا تغییر شکل واضح استخوان‌ها
- فلج یا ناتوانی در حرکت بخشی از بدن
- درد غیرقابل کنترل
- خونریزی یا خونریزی کنترل نشده یا شدید
عوارض احتمالی تورم زانو چیست؟
تورم مربوط به سرطان‌ها ممکن است عواقب خطرناکی برای زندگی بیمار داشته باشد که به نوع و مرحله (میزان) سرطان بستگی دارد. تورم ناشی از آبسه یا عفونت‌های جدی در صورت عدم درمان ممکن است منجر به عفونت گسترده در بدن شود. تورم زانو و علائم همراه آن می‌تواند به دلیل بیماری‌های جدی باشد. بنابراین عدم درمان می‌تواند منجر به عوارض جدی و آسیب دائمی شود.
پس از تشخیص علت اصلی، مهم است که برنامه درمانی که به طور اختصاصی برای شما تنظیم شده است را دنبال کنید تا خطر عوارض احتمالی را کاهش دهید، از جمله:
- کاهش عملکرد ورزشی
- معلولیت
- تغییر شکل و تخریب مفصل
- بی‌ثباتی مفصل
- مشکلات عصبی که باعث درد، بی‌حسی یا گزگز می‌شوند
- درد دائمی یا مزمن
- گسترش سرطان
- گسترش عفونت
درمان ورم زانو
فیزیوتراپیست شما برای طراحی یک برنامه درمانی خاص که سرعت بهبودی شما را تسریع می‌کند، مثل تمرینات و درمان‌هایی که می‌توانید در خانه انجام دهید، با شما همکاری می کند. فیزیوتراپی به شما کمک می‌کند تا به زندگی و فعالیت‌های عادی خود برگردید. مدت زمان لازم برای بهبود بیماری متفاوت است، اما در صورت اجرای یک برنامه کنترل تورم، کشش و تقویت مناسب، می‌توان در مدت 2 تا 8 هفته یا کمتر نتیجه گرفت.
درمان اولیه
در طی 24 تا 48 ساعت اول پس از تشخیص، ممکن است متخصص فیزیوتراپی به شما توصیه کند که:
- با پیچیدن زانو به روش خاص و با استفاده از پاسنشمان فشاری، فشرده‌سازی سبکی را روی ناحیه متورم اعمال کنید.
- با اجتناب از هرگونه فعالیتی که باعث فشار یا درد در زانو شود، به محل متورم استراحت دهید.
- هر 2 ساعت به مدت 15 تا 20 دقیقه بسته‌های یخ را به این قسمت بمالید.
- برای خدمات بیشتر مانند دارو یا آزمایش‌های تشخیصی با پزشک مشورت کنید.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپیست شما با شما همکاری می‌کند تا:
کاهش درد و تورم
اگر فعالیت‌های تکراری باعث بورسیت زانو شده باشد، فیزیوتراپیست به شما کمک می‌کند تا یاد بگیرید چگونه می‌توانید از آن فعالیت‌ها جلوگیری کرده یا آن‌ها را اصلاح کنید تا باعث بهبودی شود. فیزیوتراپیست شما ممکن است از انواع مختلفی از روش‌های درمانی و روش‌های الکتریکی گرمایی (دستگاه‌هایی که از گرما، نور یا صدا برای کاهش تورم و درد استفاده می‌کنند) استفاده کند تا درد و تورم شما را کنترل کرده و کاهش دهد.
بهبود حرکت
فیزیوتراپیست شما فعالیت‌ها و روش‌های درمانی خاصی را برای کمک به بازیابی حرکت طبیعی زانو و پا انتخاب می‌کند. این روش‌ها ممکن است با حرکات “غیرفعال” که درمانگر برای شما انجام می‌دهد تا مفصل زانوی شما را به آرامی حرکت دهد، شروع شود و به سمت تمرینات و کشش‌های فعالی برود که خودتان انجام می‌دهید.
بهبود انعطاف‌پذیری
فیزیوتراپیست شما تشخیص می‌دهد که آیا عضلات پای شما سفت است یا نه، به شما در کشش عضلات کمک می‌کند و به شما یاد می‌دهد که چگونه خودتان آن‌ها را بکشید.
بهبود مقاومت
اگر درمانگر فیزیکی شما عضلات پای ضعیف یا آسیب‌دیده را پیدا کند، تمرینات و تجهیزات صحیح را برای بازگرداندن قدرت و سرعت شما انتخاب می‌کند و به شما می‌آموزد.
بهبود استقامت
بازیابی استقامت عضلانی پای شما بعد از آسیب‌دیدگی مهم است. فیزیوتراپیست شما برنامه‌ای از فعالیت‌ها را برای کمک به شما در بازیابی استقامتی که قبل از آسیب‌دیدگی داشته‌اید، ایجاد می‌کند. بنابراین می‌توانید به انجام کارهایی که دوست دارید، بازگردید.
بهبود تعادل
بازیابی حس تعادل بعد از آسیب‌دیدگی مهم است. فیزیوتراپیست شما تمریناتی را برای بهبود مهارت‌های تعادلی به شما می‌آموزد.
بازیابی سرعت
سرعت و دقت حرکت پا در دو و میدانی مهم است. فیزیوتراپیست به شما کمک می‌کند تا این مهارت‌ها را برای آمادگی برای بازگشت به فعالیت‌های ورزشی دوباره بدست آورید.
آکوزش یک برنامه خانگی
فیزیوتراپیست به شما تمرینات تقویت کننده و کششی را آموزش می‌دهد تا در خانه انجام دهید. این تمرینات مخصوص نیازهای شما خواهد بود. اگر آن‌ها را طبق دستورالعمل فیزیوتراپیست انجام دهید، می‌توانید بهبودی خود را تسریع کنید.
بازگشت به فعالیت‌ها
فیزیوتراپیست اهداف برنامه ورزشی شما را با شما در میان می‌گذارد تا از آن‌ها برای بهبود کار، ورزش و زندگی در خانه استفاده کنید. برنامه درمانی شما به شما کمک می‌کند تا با ایمن‌ترین، سریع‌ترین و موثرترین روش ممکن به اهداف خود برسید. فیزیوتراپیست به شما کمک می‌کند و برای رسیدن به اهداف شما تمرینات، فعالیت‌های بازآموزی و تکنیک‌ها و تمرین‌های مخصوص ورزشی را به شما آموزش می‌دهد.
زمان بازیابی سرعت
فیزیوتراپیست شما در انتخاب بهترین روش‌های درمانی و تمرینات آموزش‌دیده و باتجربه است. او می‌تواند به شما کمک کند تا با خیال راحت بهبود پیدا کنید، به سبک زندگی عادی خود برگردید و سریع‌تر از آنچه که خودتان می‌توانستید، به اهداف خود برسید.
آسپیراسیون مفصل زانو
آسپیراسیون مفصلی روشی است برای حذف مایعات از فضای اطراف مفصل با استفاده از سوزن و سرنگ. این کار معمولاً تحت بی‌حسی موضعی برای تسکین تورم و یا خارج کردن مایعات برای تجزیه و تحلیل به منظور تشخیص اختلال یا مشکل مفصل انجام می‌شود. آسپیراسیون مفصل اغلب روی زانو انجام می‌شود. اما می‌توان با این روش مایعات را از مفاصل دیگر مانند مفصل ران، مچ پا، شانه، آرنج یا مچ دست نیز خارج کرد.
آیا می‌توان از این آسیب یا شرایط جلوگیری کرد؟
فیزیوتراپیست شما می‌تواند یک برنامه خانگی را برای جلوگیری از تورم زانو توصیه کند. این برنامه ممکن است شامل تمرینات قدرتی و انعطاف‌پذیری برای عضلات پا باشد. برای کمک به جلوگیری از عود آسیب، ممکن است فیزیوتراپیست به شما توصیه کند:
- برای مدت طولانی از زانو زدن خودداری کنید.
- اگر مجبور به زانو زدن هستید، از جمله در حین ورزش یا سایر فعالیت‌های چالش جسمی، برای محافظت از زانو از پدهای زانو یا بالشتک استفاده کنید.
- از برخورد شدید یا فشار طولانی مدت به جلوی زانو خودداری کنید.
- برای حفظ شرایط بدنی مناسب، حتی در خارج از فصل ورزش، از یک برنامه تمرینی و انعطاف‌پذیر ثابت، مخصوصاً برای عضلات زانو و پا، پیروی کنید.
- همیشه قبل از شروع ورزش یا فعالیت بدنی سنگین خود را گرم کنید.
- به جای اینکه ناگهان میزان یا شدت فعالیت خود را افزایش دهید، به تدریج این کار را انجام دهید.
