متاتارسالژیا به معنای درد در ناحیه سینه پا، ناحیه ای از کف پای انسان که در پایین انگشتان پا واقع شده است (ناحیه پا قبل از انگشتان) می باشد. این قسمت از پا جایی است که سر پنج استخوان بلند پا (استخوان های متاتارس یا استخوان های کف پایی) قرار دارد.
شرایط زیادی وجود داشته که می تواند باعث متاتارسالژیا گردد، از جمله اضافه وزن، پوشیدن کفش های پاشنه بلند، داشتن پاشنه سفت یا تاندون پاشنه پا (تاندون آشیل)، نوروم مورتون (نوروم، به نوعی بزرگ شدگی پیازی شکل روی یک عصب متشکل از کلاف درهم پیچیده گفته می شود) و داشتن قوس های کمانی پا شدید. علائم ممکن است در یک یا هر دو پا بروز کند و معمولاً بر روی استخوان ها و همچنین مفاصل موجود در سینه پا تأثیر بگذارد.
متخصصین مرکز جامع توانبخشی امید بعد از معاینه بیمار، بهترین برنامه درمانی با رویکرد پلکانی را برای درمان متاتارسالژیا ارائه می کنند.
درمان می تواند برای هر بیماری مانند دیابت، نقرس یا آرتروز ارائه شود. کفی برای تقسیم وزن به طور مساوی در مورد پای شما ممکن است تجویز شود. ورزش ممکن است سفتی را بهبود بخشد. تزریق استروئید در مفصل ملتهب یا اطراف عصب تحریک شده ممکن است التهاب و درد را کاهش دهد.
آناتومی پا
پنج استخوان متاتارس از وسط پا تا انگشتان پا گسترش می یابد و با استخوان‌های آغازین (نزدیکترین) انگشت در قسمت سینه پا مفصل می شود. به این مفاصل، مفاصل (metatarsophalangeal) متاتارس فالانژ (MTP) یا مفاصل کف پایی – انگشتی گفته می شود. قوس جانبی (پهلو به پهلوی) پا توسط این مفاصل و عضلات موضعی کوچک پا حفظ می شود. یک بالشتک چربی نیز زیر مفاصل وجود داشته تا شوک های حاصل از راه رفتن و دویدن را دفع کرده و اندام را مورد حفاظت قرار دهد.
علل و عوامل خطر متاتارسالژیا
عامل مشترک بین تمام موارد زیر، فشار بیش از حد منتقل شده به ناحیه آسیب دیده است. یک یا چند مورد از عوامل زیر می تواند در ایجاد متاتارسالژیا نقش داشته باشد:
- تمرین های شدید / فشار مکرر در قسمت جلوی پا
- فعالیت هایی با تأثیر زیاد که در آن ورزشکار وقت زیادی را روی سینه های پا سپری می کند (به عنوان مثال دوندگان، رقصندگان، بازیکنان فوتبال)
- پوشیدن کفش پاشنه بلند که فشار بیشتری را به سینه پا وارد می کند.
- کفش های نامناسب به خصوص کفش های دارای قسمت انگشت باریک (قسمت جلویی کشیده)
- اضافه وزن به عنوان داشتن وزن اضافی به معنای فشار بیشتر به ناحیه پا هنگام حرکت کردن است.
- برخی از اشکال و آناتومی های پا به عنوان مثال قوس های کمانی شدید پا، پینه شست پا، داشتن انگشت دوم بلند، شست کژی یا شست چمبری (خمیدگی قلاب مانند شست پا به طرف پایین)، و همینطور پینه بیش از حد در ناحیه پا ممکن است خطر ابتلا به متاتارسالژیا را افزایش دهد.
- بافت همبند و تاندون ها با گذشت زمان تغییر می کنند و ممکن است خطر ابتلا به متاتارسالژیا را افزایش دهند
- عمل های جراحی در اطراف پا می تواند باعث تجمع بافت اسکار الیافی شده و باعث سفتی مفصل در آن ناحیه و محدود شدن حرکت گردد.
علائم متاتارسالژیا
علائم متاتارسالژیا شامل همه یا برخی از موارد زیر خواهد بود:
- درد تیز و شدید یا سوزش و یا درد در ناحیه سینه پا که اغلب در یک یا چند استخوان متاتارس وجود دارد.
- احساس داشتن یک سنگریزه در کفش های خود
- علائمی که با گذراندن وقت بیشتر در ایستادن، دویدن یا راه رفتن، به خصوص در هنگام پابرهنه بودن، بدتر می شوند و با استراحت آرام شده و علائم کمتر می گردد.
- سوزش، سوزن سوزن شدن یا بی حسی گاه به گاه انگشتان پا
- اغلب علائم موضعی زیر اولین استخوان متاتارس (استخوان انگشت شست پا)
- محل شایع دیگر درد، بین استخوان متاتارس اول و دوم می باشد.
آیا متاتارسالژیا می تواند باعث ایجاد درد در ناحیه بالای پا شود؟
به طور کلی متاتارسالژیا در جایی که سر استخوان های متاتارس شما وجود دارد باعث درد می شود. این ناحیه در پایین پای شما، درست زیر انگشتان پا می باشد. با این حال، گاهی اوقات می تواند باعث درد در قسمت فوقانی پا نیز گردد.
موارد دیگری که می تواند با علایم متاتارسالژیا اشتباه گرفته شود چیست؟
- آرتریت روماتوئید یا نقرس اغلب خود را به عنوان التهاب مفاصل جلوی پا نشان می دهد. در صورت وجود هرگونه آزمایش بیشتر برای رد روماتیسم مفصلی، باید تاریخچه دقیق بیمار بررسی گردد.
- نوروم مورتون، ضخیم شدن رشته ای اعصابی است که در امتداد استخوان های متاتارس قرار دارند.
- تجمع مایعات به دلیل اختلال در گردش خون یا سوخت و ساز بدن می تواند به ساختارهای قسمت جلوی پا فشار وارد کند.
- شکستگی های استرسی استخوان های متاتارس ممکن است به دلیل فشارهای مکرر ایجاد گردد.
- گرفتگی در امتداد اعصاب ناشی از ناحیه کمر نیز ممکن است باعث بروز درد در این ناحیه شود.
تشخیص
تشخیص پزشکی این عامل با درنظر گرفتن سابقه شخصی و معاینه فیزیکی دقیق توسط یک فیزیوتراپیست مجرب انجام می گیرد. در یک پروسه درمانی موفقیت آمیز باید دلایل اصلی متاتارسالژیا مشخص شود. درمانگر شما با بررسی ویژگی های درد، سبک زندگی، سرگرمی ها، شغل و سابقه قبلی بیماری های اسکلتی عضلانی درک بهتری به منظور هدایت این اطلاعات برای پیدا کردن علت اصلی بیماری تان، بدست خواهد آورد. یک فیزیوتراپیست مجرب از این اطلاعات به همراه یافته های معاینات فیزیکی شما برای تهیه یک برنامه درمانی فردی برای بیماری تان استفاده خواهد کرد.
تصویربرداری
در صورت نیاز، می توان برای بررسی و محتمل شمردن شکستگی حاصل ار فشار و استرس و یا تحلیل رفتن مفصل، تصویربرداری اشعه ایکس یا سی تی اسکن را انجام داد. آزمایش خون نیز ممکن است مشخص کرده که آیا درد پا به دلیل یک بیماری التهابی سیستمیک مانند آرتریت روماتوئید یا نقرس ایجاد شده است یا خیر.
روش درمان متاتارسالژیا چگونه است؟
اگر درد پای شما بصورت موارد زیر می باشد، برای درمان متاتارسالژیا به پزشک مراجعه کنید:
- درد آنقدر شدید باشد که در فعالیت های روزمره تداخل ایجاد می کند.
- جای درد، بعد از دو هفته درمان خانگی هنوز دردناک باشد.
- درد از نوع عود کننده بوده و میزان و شدت آن نیز بدتر شده باشد.
اگر دچار گزگز یا بی حسی در پا شده اید یا به دیابت مبتلا هستید، باید حتما پیگیر کمک های پزشکی باشید.
درمان پزشکی متاتارسالژیا به طور کلی شامل درمان هر بیماری زمینه ای مانند دیابت یا آرتروز است. اگر به بیماری هایی مانند شست کژی یا شست چمبری یا انگشتان پای پنجه ای و یا نوروم مورتون مبتلا هستید، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید.
روش های خود درمانی برای تسکین درد
برخی از روش های خود درمانی وجود داشته که می توانید برای تسکین درد متاتارسالژیا در خانه امتحان کنید. این روش ها شامل:
- مصرف مسکن های بدون نسخه (پاراستامول/ paracetamol) – اگر در 48 ساعت گذشته خودتان را زخمی کرده اید از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) استفاده نکنید زیرا می تواند بر بهبودی آسیب ها تأثیر بگذارد.
- در صورت امکان، پای خود را در حالت بلندی استراحت دهید.
- قرار دادن کیسه یخ روی ناحیه دردناک در هر 2-3 ساعت به مدت 20 دقیقه
- کفش هایی را بپوشید که کاملاً متناسب باشد، یعنی پاشنه کوتاه داشته و کف نرمی داشته باشد.
- کفش های خود را با پد یا کفی پوشش دهید (پد های متاتارس و درج های ارتوتیک می توانند به کاهش فشار بر استخوان های کف پا کمک کنند)
- در صورت داشتن اضافه وزن، وزن خود را کاهش دهید.
- به طور مرتب ورزش های کششی ملایم انجام دهید.
چه مدل کفش‌هایی برای متاتارسالژیا بهتر هستند؟
از پوشیدن کفش پاشنه بلند یا کفش های با نوک باریک و فشرده پرهیز کنید و سعی کنید برای مدت زمان طولانی راه نرفته و یا بایستید. بهترین کفش برای پیشگیری یا تسکین درد متاتارسالژیا کفش های گشاد، کفه نرم و پاشنه کوتاه است. کفش پاشنه بلند یا کفش تنگ می تواند به استخوان های کف پا فشار وارد کرده و منجر به متاتارسالژیا شود.
درمان از طریق فیزیوتراپی
اگر تکنیک های خودیاری شما نتیجه ای نمی دهد، پزشکان توصیه می کنند از یک متخصص فیزیوتراپی معتمد، مراقبت های تخصصی را دنبال کنید. فیزیوتراپیست ها ارزیابی های فیزیکی لازم را انجام داده و بهترین فیزیوتراپ ها یک برنامه شخصی و متناسب با شرایط شما را ارائه می دهند. این پروسه مطمئناً شما را بدون درد دوباره به سرعت روی پا خواهد آورد. درمان شما احتمالاً شامل یك مورد یا تمام روش های زیر خواهد بود:
- تمرین درمانی شامل کشش عضلات خاص پا و مچ پا، تقویت عضلات اصلی پا و تمرینات حرکتی فردی که در مفاصل پا و مچ پا انجام می شود.
- درمان دستی به منظور بهبود تحرک بافت، دامنه حرکت و کاهش درد
- مشاوره در مورد خرید کفش مناسب و آمورش مدیریت فشار وارده بر پا
- در صورت تجویز انجام عمل ارتاسازی یا استفاده از پدهای کف پا
- در صورت تجویز، استفاده از روش هایی مانند طب سوزنی، روش درمانی سوزن خشک، IMS، حجامت یا باندپیچی
چه مدت طول خواهد کشید تا متاتارسالژیا بهبود یابد؟
بسته به علت و علائم درد شما، بهبودی متاتارسالژیا ممکن است هفته ها تا ماه ها طول بکشد. اگر متاتارسالژیا ناشی از عوامل سبک زندگی تان است، می توانید برای بهبود علائم و جلوگیری از بازگشت آنها، تغییراتی در سبک زندگی انجام دهید. به عنوان مثال، شما می توانید کفش های تنگ یا پاشنه بلند را با کفش های نرم تر با پاشنه کوتاه و مناسب تر جایگزین کنید. اگر علائم شما پس از دو هفته از ایجاد تغییر در زندگی بهبود نیافت، حتما به پزشک مراجعه کنید. ممکن است شما بیماری دیگری همراه با متاتارسالژیا داشته که قبل از بهبود درد ناشی از متاتارسالژیا، نیاز به درمان داشته باشد.
