درمان سندرم داغی و سوزش کف پا (سندروم گریرسون گوپالان)

سندرم سوزش پاها که به آن سندرم گریسون – گوپالان نیز گفته می‌شود یک مجموعه سندرم است که در آن پاها به طور ناراحت‌کننده‌ای گرم و دردناک می‌شوند.

احساس سوزش ممکن است در هنگام شب شدیدتر شود و در هنگام روز تا حدودی تسکین یابد. علائم ممکن است از خفیف تا شدید باشند. گرما و درد ممکن است به کف پاها محدود شوند اما ممکن است درد در روی پا، مچ پا و حتی در قسمت ساق پا نیز احساس شود.

 اگر احساس سوزش یا گزگز ادامه یافت یا به مرور زمان تشدید شد و با انجام اقدامات درمانی خانگی بهبود نیافت باید برای تعیین علت به پزشک مراجعه کنید.

سوزش پاها ممکن است یک علامت هشداردهنده از ابتلا به بیماری‌های خطرناکی مانند دیابت ملیتوس، آسیب‌دیدگی عصب‌های محیطی یا سوءتغذیه باشد. در صورتی که ابتلا به دیابت به موقع تشخیص داده نشود یا تحت درمان قرار نگیرد ممکن است باعث ایجاد آسیب‌دیدگی‌های جبران‌ناپذیری در عصب‌های محیطی شود.

متخصصین کلینیک تخصصی پا (پدورتیک) امید پس از معاینه دقیق بیمار برنامه درمانی با رویکرد پلکانی را تجویز خواهند کرد. رویکرد پلکانی از درمان با روش‌های ساده آغاز می‌شود و در صورت لزوم درمان‌های پیچیده‌تر تجویز خواهند شد.

 علت ابتلا به سندرم سوزش پاها چیست؟

علائم ابتلا به سندرم سوزش پاها ممکن است به دلیل ابتلا به بیماری‌های مختلفی باشد که برخی از آنها عبارتند از:

 آسیب‌دیدگی یا گرفتگی عصب‌ها 

آسیب‌دیدگی عصب ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد. این عارضه ممکن است به دلیل ابتلا به بیماری‌های مختلف، آسیب‌دیدگی کمر یا تغییرات تحلیلی ستون فقرات، انجام عمل‌های جراحی، استفاده از داروهای شیمی درمانی یا داروهای دیگر یا قرار گرفتن در معرض سموم اتفاق بیفتد.

 نوروپاتی محیطی 

این یکی از اصلی‌ترین دلایل ابتلا به سندرم سوزش پاها است و زمانی اتفاق می‌افتد که عصب‌های حسی محیطی که نخاع را به اندام‌های مختلف مرتبط می‌کنند دچار آسیب‌دیدگی شوند. افرادی که مدت طولانی به دیابت مبتلا بوده‌اند یا افرادی که سطح گلوکوز خون خود را کنترل نمی‌کنند بیش از سایرین در معرض ابتلا به نوروپاتی محیطی هستند. نوروپاتی محیطی دیابتی به تدریج ایجاد شده و ممکن است به مرور زمان تشدید شود. بیماری‌های دیگر که باعث ابتلا به نوروپاتی محیطی می‌شوند عبارتند از عوامل شیمی درمانی، بیماری‌های ارثی، بیماری‌های خود ایمنی (مانند روماتیسم مفصلی)، قرار گرفتن در معرض سموم شیمیایی، عفونت‌ها، نارسایی کلیوی و عدم تعادل تغذیه‌ای (کمبود ویتامین B، سندرم جذب نامناسب موارد غذایی).

 سندرم تونل تارسال 

تونل تارسال یک فضای باریک در مچ پا و نزدیک به استخوان آن است. فشرده شدن عصب تیبیال خلفی (عصب پشت بزرگ‌ترین استخوان بلند ساق پا) داخل تونل تارسال ممکن است باعث ایجاد احساس سوزش، گزگز یا درد در قسمتی از پا شود. قسمت داخلی ساق پا و مچ پا نیز ممکن است تحت تأثیر این عارضه قرار گیرند.

مورتون نوروما

بافت عصب ممکن است بین استخوان‌ها در انتهای انگشتان پا ضخیم شده و باعث ایجاد درد شود. کفش‌هایی که خیلی تنگ باشند نیز ممکن است باعث ابتلا به نوعی نوروما شوند البته آسیب‌دیدگی‌های ورزشی، استرس یا وضعیت بدنی نامتناسب و حرکات نامناسب پاها نیز ممکن است باعث ابتلا به مورتون نوروما شوند.

 سندرم درد ناحیه پیچیده

این سندرم نادر یک اختلال عصبی بسیار دردناک است که ممکن است پس از آسیب‌دیدگی یا پس از انجام عمل جراحی اتفاق بیفتد.

 اختلال شارکوت ماری توث 

این یک اختلال نورولوژیکی ارثی است که ممکن است باعث آسیب‌دیدگی عصب‌ها در پاها شود. آسیب‌دیدگی به مرور زمان تشدید می‌شود. شارکوت ماری توث بر عضلات و عصب‌های اندام‌ها اثر گذاشته و باعث ضعف غیرعادی و افزایش قوس کف پا می‌شود. استرس‌ها و فشارهای غیرطبیعی وارده به پاها نیز ممکن است پاها را مستعد ابتلا به شکستگی‌های فشاری کند. این افراد باید از بریس استفاده کنند تا عملکرد آن‌ها اصلاح شود.

 اختلالات متابولیکی و غدد درون‌ریز 

 دیابت ملیتوس 

دیابت‌های نوع 1 و 2 ممکن است بر عصب‌های محیطی بدن به خصوص عصب‌های حسی پاها و ساق پا تأثیر بگذارند. بالا بودن سطح قند خون یا عدم کنترل قند باعث آسیب‌دیدگی عصب‌های محیطی به خصوص در دراز مدت می‌شود. بالا بودن سطح قند خون برای انتقال سیگنال‌هایی که از طریق این عصب‌ها منتقل می‌شوند تأثیر داشته و باعث ضعف دیواره عروق خونی می‌شود.

 کم‌کاری غده تیروئید 

کم‌کار بودن غده تیروئید ممکن است باعث ایجاد احساس سوزش در پاها، افزایش وزن، خشکی پوست و خستگی مفرط شود.

 پای ورزشکاران (تنیا پدیس)

این عفونت قارچی به دلیل وجود یک قارچ قالبی به نام درماتوفیتس ایجاد می‌شود که در رطوبت و در قسمت‌های گرم پوست رشد می‌کند. کفش‌ها و جوراب‌های خیس و هوای مرطوب به رشد و گسترش این قارچ کمک می‌کند. علائم پای ورزشکار ممکن است شامل خارش، سوزش و سوزن سوزنی شدن بین انگشتان پاها و کف پاها شود.

 علل دیگر

• اریتروملالژیا / اریترمالوژیا. این اختلال نادر باعث ایجاد درد سوزشی شدید، افزایش دمای پوست و قرمزی شدید (اریتما) در انگشتان پا و کف پا می‌شود. دستان نیز ممکن است دچار این عارضه شوند. دلیل اصلی ابتلا به این بیماری هنوز شناخته نشده است. حمله ممکن است فقط در مواقع خاصی اتفاق افتاده و بین چند دقیقه تا چندین روز طول بکشد یا احساس درد سوزشی ممکن است مدام و مستمر باشد. همچنین ممکن است ناحیه آسیب‌دیده، متورم، گرم و حساس به لمس شود.
• کفشی که خیلی تنگ باشد یا اندازه آن مناسب نباشد. کفش‌ها و جوراب‌های تنگی ممکن است پاهای حساس را تحریک کرده یا بر برخی قسمت‌های پا فشار وارد کنند.
• استرس و فشار ناشی از ورزش کردن و آسیب‌دیدگی‌های فیزیکی
• آلرژی‌ها. مواد مورد استفاده در تولید کفش‌ها یا جوراب‌ها ممکن است باعث بروز علائم شوند.
• درماتیت تماسی. رنگ‌ها یا مواد شیمایی مورد استفاده در دباغی چرم ممکن است باعث تحریک پوست شوند.
• علل دیگر شامل بیماری مزمن کوهی، سندرم گیتلمان، لایش هانیازیس، ام اس، اختلالات فیزیولوژیکی (روان تنی)، علل ارثی و علل ناشناخته (ایدیوپاتیک)

 شایع‌ترین علائم ابتلا به سندرم سوزش پا چیست؟

شایع‌ترین علائم ابتلا به سندرم سوزش پا عبارتند از:

• احساس گرما و سوزش، غالباً در شب تشدید می‌شود.
• بیحسی در پاها و ساق پاها
• درد شدید و تیز
• احساس سنگینی در پاها
• درد مبهم در پاها
• قرمزی پوست یا احساس گرما
• احساس گزگز یا احساس سوزن سوزنی شدن

 ابتلا به سندرم سوزش پاها چگونه تشخیص داده می‌شود؟

از آنجا که هیچ تستی برای تعیین شدت درد یا سوزش در پاها وجود ندارد، پزشک سعی می‌کند که بیماری‌های زمینه‌ای که باعث بروز علائم می‌شوند را تشخیص دهد.
• معاینه فیزیکی. پزشک، سابقه پزشکی شما شامل هر گونه علائم فیزیکی و داروهایی که مصرف می‌کنید را بررسی می‌کند. وی رفلکس‌های شما را بررسی کرده و علائم ابتلا به عفونت، آسیب‌دیدگی یا مشکلات دیگر را نیز مورد بررسی قرار می‌دهد.
• آزمایش‌های خون. آزمایش‌های خون به منظور اندازه‌گیری سطح قند خون یا بررسی کمبودهای تغذیه‌ای یا اختلالات غدد درون‌ریز انجام می‌شوند.
شمارش کامل سلول‌های خون نیز معمولاً انجام می‌شود. آزمایش‌های دیگر نیز شامل اندازه‌گیری الکترولیت‌های سرم و ادرار (منیزیوم، سدیم، پتاسیم، ویتامین ب و کلرید) ممکن است انجام شوند.
• تست‌های عملکرد عصب: آزمایش‌های الکتریکی تشخیص نیز ممکن است در مواردی که احتمال آسیب‌دیدگی عصب وجود داشته باشد انجام شوند.
• الکترومیوگرافی. در این آزمایش، فعالیت‌های الکتریکی عضلات برای بررسی نحوه واکنش آنها نسبت به تحریک عصب اندازه‌گیری می‌شود. یک سوزن بسیار نازک از طریق پوست وارد عضله می‌شود تا فعالیت آن را در هنگامی که منقبض و شل می‌شود اندازه‌گیری کند.
• تست سرعت هدایت عصبی. این آزمایش به منظور بررسی سرعت حرکت پالس‌های الکتریکی در طول عصب انجام می‌شود. این تست برای تشخیص تمایز بین اختلالات واقعی عصب و بیمارهایی که به عضلات را به دلیل آسیب‌دیدگی عصب درگیر کرده‌اند انجام می‌شود. الکترودهای تخت روی پوست و در طول مسیر عصب قرار داده شده و از جریان الکتریکی ضعیف استفاده می‌شود.

 سندرم سوزش پا چگونه تشخیص داده می‌شود؟

اقدامات درمانی به بیماری‌ها و علل زمینه‌ای ابتلا به سندرم سوزش پا بستگی دارد.

 خوددرمانی 

• پای خود را در حداقل به مدت 15 دقیقه در آب خنک قرار دهید. این کار باعث تسکین موقتی درد شما می‌شود. استفاده از آب سرد توصیه نمی‌شود.
• از قرار دادن پاهای خود در گرما خودداری کنید.
• پاها و ساق پاهای خود را بالا نگه دارید
• از داروهای مسکن بدون نیاز به نسخه پزشک استفاده کنید. داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن، کتوپروفن یا ناپروکسن نیز ممکن است باعث تسکین موقتی درد شوند.
• از کرم‌ها و پمادهای موضعی استفاده کنید. کرم‌ها و پمادهای بدون نیاز به نسخه پزشک حاوی کاپسایسین بوده که ممکن است باعث تسکین درد پاها شوند. کرم‌ها، لوسیون ها، اسپری‌ها یا پودرهای ضد قارچ موضعی نیز ممکن است برای درمان پای ورزشکاران به کار برده شود.
• از پدهای پا و کفی‌های طبی (ارتوزها) استفاده کنید

 داروهای تجویزی 

• انسولین یا داروهای هایپوگلیسمیک خوراکی به کنترل قند خون در افراد مبتلا به دیابت کمک می‌کند.
• مسکن‌ها. داروهایی مانند مخدرهای خوراکی یا موضعی یا داروهای تجویزی غیر مخدر نیز به تسکین درد کمک می‌کنند. کرم‌ها، لوسیون ها، اسپری‌ها یا پچ های حاوی لیدوکائین نیز ممکن است به تسکین ناراحتی‌ها کمک کنند.
• داروهای ضدافسردگی. داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای و داروهای دیگر نیز ممکن است به کاهش دردهای مزمن ناشی از بیماری‌های نوروپاتی کمک کنند.
• داروهای ضد تشنج. گاباپنتین، کرابامازپین، پریگابالین و داروهای دیگر نیز ممکن است برای کاهش دردهای مزمن مورد استفاده قرار گیرند.
• داروهای ضد قارچ. داروهای خوراکی نیز ممکن است برای عفونت‌های مقاوم به درمان‌های موضعی مورد مصرف قرار گیرند.

 تغییرات رژیم غذایی 

• سرکه سیب – سرکه سیب امروزه به دلیل مزیت‌هایی که برای سلامتی دارد بسیار محبوب است. سرکه سیب به درمان نوروپاتی محیطی نیز کمک می‌کند. استفاده روزانه از سرکه سیب به کاهش التهاب و خشک‌شدگی پاها کمک می‌کند.
• زنجبیل و سیر– زنجبیل و سیر علاوه بر طعم و عطر عالی، خاصیت ضدالتهابی نیز دارند و به همین دلیل در غذاهای هندی از آنها زیاد استفاده می‌شود. اضافه کردن این مواد به برنامه غذایی روزانه در بلند مدت به کاهش التهاب کمک می‌کند.
• ویتامین B3 – ویتامین B3 در رژیم غذایی به بهبود گردش جریان خون که یک عامل اساسی سوزش پاها است کمک می‌کند. ویتامین B3 همچنین به عنوان اسید نیکتوتینیک موجود در شیر، سبزیجات، زرده تخم‌مرغ، بادام زمینی، ماست و بسیاری از غذاهای دیگر شناخته می‌شود.
• روغن ماهی – روغن ماهی یک انتخاب سالم و عالی برای افراد مبتلا به دیابت است. روغن ماهی سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 است. خاصیت ضدالتهابی آن به کنترل التهاب کمک می‌کند و به همین دلیل باید در رژیم‌های غذایی در نظر گرفته شود.

 تغییرات سبک زندگی 

• تأمین آب بدن – تأمین آب بدن راحت‌ترین راه برای کاهش التهاب است و موردی است که به راحتی مورد غفلت واقع می‌شود. برای اطمینان از این که به اندازه کافی مایعات می‌نوشید، رنگ ادرار خود را چک کنید. اگر رنگ آن زرد است یعنی شما به اندازه کافی مایعات نمی‌نوشید. هر موقع که رنگ ادرار شما شفاف بود یعنی آب‌رسانی به بدن شما به خوبی انجام شده است.
• ترک سیگار – ترک سیگار یکی از مهم‌ترین تغییرات در سبک زندگی است که کار راحتی هم نیست. سیگار کشیدن باعث تنگ شدن عروق خونی می‌شود این کاهش جریان خون و در نتیجه خون‌رسانی ضعیف باعث آسیب‌دیدگی عصب‌ها می‌شود.

 ورزش 

 پیاده‌روی 

پیاده‌روی ممکن است به نظر مناسب نرسد به خصوص زمانی که پاهای شما دچار سوزش یا بیحسی است اما پیاده‌روی باعث افزایش جریان خون حاوی انرژی شده و عصب‌ها را تحریک می‌کند.

 تمرین پمپ پا 

پمپ‌ها پا یک تمرین ساده و مؤثر در کاهش سوزش پا است. برای انجام این تمرین ساق‌های پای خود را روی یک سطح بلند قرار داده و دراز بکشید. ساق‌های پای خود را ثابت نگه دارید، پاهای خود را بالا و پایین ببرید و این حرکت را 10 تا 15 مرتبه برای هر طرف تکرار کنید. هدف از انجام این تمرین، تحریک عصب‌ها و پمپاژ خون در آنها است. زمانی که این تمرین را در سه ست انجام دادید، تمرین‌های دیگر را شروع کنید.

 بالا بردن ساق پا 

این نیز یک تمرین ساده و مؤثر دیگر است که می‌توان آن را در هر جایی و در هر زمانی انجام داد. اگر پاهای شما بیحس است باید در هنگام انجام این تمرین از یک صندلی یا دیوار کمک بگیرید. برای انجام این ورزش، در حالی که ایستاده‌اید، پاشنه‌های خود را از روی زمین بلند کنید. زمانی که پاشنه‌های خود را تا آخرین حد بالا بردید تا 3 بشمارید و سپس آن‌ها را پایین آورده و روی زمین قرار دهید. این تمرین را در دوست و هر ست 10 تا 15 برای هر پا تکرار کنید.

ماساژ با توپ لاکروس 

بهترین کاری که می‌توانید پس از انجام ورزش‌های روتین خود انجام دهید این است که تمرینات خود را با ماساژ دادن پا به اتمام برسانید. ماساژ پا علاوه بر این که باعث تسکین فوری درد و سوزش می‌شود، به بهبود گردش جریان خون عصب‌ها نیز کمک می‌کند. شما به یک توپ ارزان قیمت ماساژ نیاز دارید که می‌توانید آن را از فروشگاه‌های آنلاین بخرید. در حالی که نشسته‌اید، یک توپ را زیر پای خود قرار دهید و آن را به سمت عقب و جلو حرکت دهید. دقت داشته باشید که توپ باید از پاشنه تا انگشتان پای شما را در مسیرهای رفت و برگشت طی کند. در ابتدا، شما نقاط حساس و سفتی را در کف پای خود احساس خواهید کرد. در هر نقطه که گرفتگی وجود دارد به تدریج در حالی که توپ را زیر پای خود می‌غلتانید، فشار را افزایش دهید. این تمرین باعث می‌شود که شادابی و جوانی را در پاهای خود احساس کنید. پس از این کار باید مرحله بعدی را که حمام پا و ماساژ پا به وسیله خمیرها یا پمادهای مخصوص را انجام دهید تا درد و سوزش شما تسکین یابد.

 عمل جراحی 

 در مواردی که داروها و اقدامات درمانی اولیه مؤثر واقع نشوند ممکن است انجام عمل‌های جراحی ارتوپدی مورد توجه و ملاحظه قرار گیرند.

 آیا می‌توان برای پیشگیری از ابتلا به سندرم داغی و سوزش کف پا کاری انجام داد؟

راهی قطعی برای پیشگیری از سوزش کف پا وجود ندارد اما با رعایت برخی نکات که در زیر آمده است می‌توان برخی مشکلات را کاهش داد:

• به طور منظم و دوره‌ای به متخصص پا مراجعه کرده و تحت معاینه قرار بگیرید. در صورت ابتلا به دیابت با بیماری‌های دیگر که بر عصب‌ها تأثیر می‌گذارند باید به طور منظم برای چک آپ به پزشک مراجعه کنید.
• انتخاب کفش‌های مناسب با تهویه کافی. پاشنه کفش‌ها باید کوتاه و سر پنجه آنها باید پهن باشد تا فضای کافی برای قوس کف پا داشته باشند.
• جوراب‌های تمیز و خشک بپوشید تا از ابتلا به بیماری پای ورزشکار پیشگیری شود. به طور مرتب جوراب‌های خود را عوض کنید به خصوص اگر ورزش یا فعالیت‌های فیزیکی دیگر انجام می‌دهید و پاهای شما زیاد عرق می‌کنند.
• هر روز پاهای خود را برای علائم عفوت یا آسیب‌دیدگی بررسی کنید. پاهای خود را برای بررسی وجود تاول‌ها، زخم‌ها، بریدگی و ترک‌خوردگی‌های پوستی چک کنید تا از بروز عفونت جلوگیری شود.
• اگر به دیابت مبتلا هستید، قند خون خود را کنترل کنید. این کار تنها روش مؤثر برای جلوگیری و درمان نوروپاتی ثانویه است.