بیماری اسلیپ یا لغزش سر استخوان ران چیست و چگونه درمان میشود؟

بیماری لغزش سر استخوان ران (SCFE) نوعی عارضه لگنی می باشد که در نوجوانان و نیز افراد جوان تری که هنوز در حال رشد هستند رخ می دهد. به دلایلی که هنوز به خوبی درک نشده اند، توپ در قسمت سر استخوان ران فرد بیمار، از ناحیه گردن استخوان در جهت عقب می لغزد. این امر باعث درد، سفتی و بی ثباتی مفصل ران آسیب دیده فرد می شود. این بیماری معمولاً با گذشت زمان به تدریج ایجاد می شود و در پسران بیشتر از دختران دیده مشاهده شده است.

درمان بیماری لغزش سر استخوان ران (SCFE) شامل جراحی برای جلوگیری از لیز خوردن بیشتر سر استخوان ران می  باشد. برای دستیابی به بهترین نتیجه، مهم بوده که این عارضه در اسرع وقت تشخیص داده شود. ولی بدون تشخیص به موقع و درمان مناسب، بیماری لغزش سر استخوان ران (SCFE) می تواند به عوارض بالقوه جدی از جمله آرتروز دردناک در مفصل ران منجر گردد.

آناتومی 

مفصل ران یک مفصل گوی و کاسه‌ای (مفصلی که در آن سرمدوریک استخوان در گودی استخوان دیگر قرار دارد مثل مفصل های استخوان لگن و استخوان کتف) می باشد. کاسه توسط کاسه مفصل (استابولوم) تشکیل می شود که بخشی از استخوان بزرگ لگن است. گوی، سر استخوان ران بوده که انتهای فوقانی استخوان ران می باشد.

مانند استخوان های بلند دیگر بدن، استخوان ران از مرکز به سمت خارج رشد نمی کند. در عوض، رشد در هر انتهای استخوان در اطراف ناحیه ای از غضروف در حال رشد به نام صفحه رشد (فیزیس – قطعه ای از استخوان دراز که اصولا به رشد مربوط است) رخ می دهد.

صفحات رشد بین قسمت گشاد شده شفت استخوان (متافیز) و انتهای استخوان (اپی فیز) قرار دارند. اپی فیز در انتهای فوقانی استخوان ران، مرکز رشد بوده که در نهایت به سر استخوان ران تبدیل می شود.

تشریح 

بیماری لغزش سر استخوان ران (SCFE) شایعترین اختلال مفصل ران در بزرگسالان است. در بیماری لغزش سر استخوان ران (SCFE)، اپی فیز یا سر استخوان ران فرد بیمار به پایین و عقب گردنه استخوان در صفحه رشد، منطقه ضعیف تر استخوان که هنوز رشد نکرده است، می لغزد. لغزش سر استخوان ران (SCFE) معمولاً در دوره رشد سریع ایجاد می شود یعنی اندکی پس از شروع بلوغ. در پسران، این اتفاق معمولاً در سنین 12 تا 16 سالگی رخ می دهد. در دختران، بین سنین 10 تا 14 سالگی شکل می گیرد. گاهی اوقات لغزش سر استخوان ران (SCFE) پس از استرس جزئی به استخوان ران یا ضربه ناگهانی اتفاق می افتد. با این حال، بیشتر اوقات، این وضعیت بدون اینکه آسیب قبلی دیده شود، به تدریج و در طی چند هفته یا چند ماه ایجاد می گردد. لغزش سر استخوان ران (SCFE) اغلب بر اساس اینکه بیمار قادر به تحمل وزن بر روی مفصل ران آسیب دیده است یا خیر، توصیف می شود. دانستن نوع لغزش سر استخوان ران (SCFE) به پزشک کمک کرده تا نوع درمان را تعیین کند.

انواع لغزش سر استخوان ران (SCFE) عبارتند از:

• لغزش سر استخوان ران (SCFE) پایدار. در SCFE پایدار، بیمار قادر است بر روی ران آسیب، چه با عصا یا بدون عصا راه رفته و فشار و وزن را تحمل کند. بیشتر موارد SCFE از نوع لغزش های پایدار است.
• لغزش سر استخوان ران (SCFE) ناپایدار. این لغزش شدیدتر است. بیمار حتی با عصا نمی تواند راه برود یا وزن و فشار تحمل کند. SCFE ناپایدار نیاز به درمان فوری دارد. عوارض مرتبط با SCFE در بیماران مبتلا به لغزش های ناپایدار بسیار بیشتر مشاهده می شود.

لغزش سر استخوان ران معمولاً فقط در یک طرف پا فرد رخ می دهد. با این حال، در 40 درصد بیماران (به ویژه در افراد کمتر از 10 سال) SCFE در پای دیگر آنها – معمولاً در طی 18 ماه نیز شکل می گیرد.

علت لغزش سر استخوان ران 

علت لغزش سر استخوان ران (SCFE) مشخص نیست. این بیماری بیشتر در طی جهش  ناگهانی رشد اتفاق می افتد و در پسران بیشتر از دختران شایع بوده است.

عوامل خطری که باعث می شود فردی احتمال بیشتری برای ابتلا به این بیماری را داشته باشد عبارتند از:

• اضافه وزن یا چاقی – بیشتر بیماران از نظر وزن بالاتر از صدک 95 قرار می گیرند.
• سابقه خانوادگی بیماری SCFE
• یک اختلال غدد درون ریز یا متابولیک، مانند پرکاری تیروئید – که احتمالاً عامل مهمی برای بیماران مسن تر یا جوان تر از محدوده سنی معمول ابتلا به  لغزش سر استخوان ران (10 تا 16 سال) است.

علائم 

علائم لغزش سر استخوان ران (SCFE) بسته به شدت بیماری متفاوت است.

یک بیمار مبتلا به لغزش سر استخوان ران (SCFE) خفیف یا پایدار معمولاً به طور متناوب در کشاله ران، پا و یا زانو به مدت چند هفته یا چند ماه درد خواهد داشت. این درد معمولاً با فعالیت و تحرک نیز بدتر می گردد. بیمار ممکن است بعد از یک تحرک و فعالیت لنگان لنگان راه رفته یا یا در دویدن لنگ بزند.

در لغزش سر استخوان ران (SCFE) شدیدتر یا ناپایدار، علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• شروع ناگهانی درد، اغلب پس از زمین خوردن یا آسیب دیدگی
• عدم توانایی راه رفتن یا تحمل وزن بر روی پای آسیب دیده
• چرخش به سمت خارج (چرخش خارجی) پای آسیب دیده
• اختلاف طول پا – پای آسیب دیده ممکن است کوتاه تر از پای دیگر باشد.

تشخیص 

معاینات فیزیکی 

در طول معاینه، پزشک در مورد سلامت عمومی و سابقه پزشکی کودک شما سوال می پرسد. سپس او درباره علائم فرزندتان با شما صحبت خواهد کرد و از زمان شروع علائم اطلاعایتی خواهد خواست. در حالی که کودک شما دراز کشیده است، پزشک معاینه مفصل ران و پای آسیب دیده را انجام می دهد، و به دنبال موارد زیر خواهد بود:

• درد همراه با شدت حرکت
• دامنه حرکتی محدود در مفصل ران – به خصوص چرخش داخلی محدود
• محافظت غیر ارادی عضلات و اسپاسم عضلات

پزشک همچنین نحوه راه رفتن کودک شما را بررسی می کند. کودک مبتلا به لغزش سر استخوان ران (SCFE) ممکن است لنگی در راه رفتن خود داشته و یا راه رفتن غیرطبیعی داشته باشد. پزشک دامنه حرکات ران  آسیب دیده را نیز مورد بررسی قرار می دهد.

اشعه ایکس 

این نوع مطالعه، تصاویری از ساختارهای متراکم مانند استخوان را ارائه می دهد. پزشک متخصص از چندین زاویه مختلف، تصاویر اشعه ایکس از لگن و مفصل ران را برای کمک به تأیید تشخیص تهیه می کند. در بیمار مبتلا به لغزش سر استخوان ران (SCFE)، تصاویر اشعه ایکس نشان داده که آیا سر استخوان ران از گردنه استخوان لغزیده است یا خیر.

درمان بیماری اسلیپ یا لغزش سر استخوان ران 

هدف از درمان، جلوگیری از لیز خوردن بیشتر سر ران است. این امر همیشه از طریق اجرای عمل جراحی محقق می شود. تشخیص به موقع لغزش سر استخوان ران (SCFE) بهترین فرصت را برای ایجاد ثبات در مفصل ران و جلوگیری از عوارض برای فرد فراهم می کند. در صورت درمان زود هنگام و مناسب، انتظار می رود عملکرد مفصل ران در طولانی مدت بسیار بهبود یابد. پس از تأیید علائم لغزش سر استخوان ران (SCFE)، کودک شما اجازه تحمل وزن و نشستن بر روی باسن خود را ندارد و احتمالاً در بیمارستان بستری خواهد شد. در بیشتر موارد، جراحی طی 24 تا 48 ساعت انجام می گیرد. نوع روش جراحی که پزشک توصیه می کند به شدت لغزش بستگی دارد. روش هایی که برای درمان لغزش سر استخوان ران (SCFE) استفاده می شود شامل موارد زیر است:

فیکساسیون درجا 

این روشی است که اغلب در بیماران با لغزش سر استخوان ران (SCFE) پایدار یا خفیف استفاده می شود. پزشک یک برش کوچک در نزدیکی باسن ایجاد کرده و سپس یک پیچ فلزی را از طریق صفحه رشد وارد می کند تا موقعیت سر استخوان ران را حفظ کرده و از لغزش بیشتر جلوگیری کند. با گذشت زمان، صفحه رشد بسته می شود یا جوش می خورد. پس از بسته شدن صفحه رشد، دیگر هیچ لغزشی رخ نخواهد داد.

جا اندازی باز 

یک روش ترمیم شکستگی در جراحی بوده که در بیماران مبتلا به لغزش سر استخوان ران (SCFE) ناپایدار اجرا می شود. در پروسه عمل، پزشک ممکن است ابتدا برشی در مفصل ران ایجاد کرده، سپس به آرامی سر استخوان ران را به حالت آناتومیک طبیعی خود دستکاری (جا انداختن) کند. سپس پزشک یک یا دو پیچ فلزی وارد می کند تا زمانی که صفحه رشد بسته شود، استخوان را در جای خود نگه دارد. این عمل یک روش گسترده تر نسبت به روش عمل قبلی بوده و نیاز به زمان بیشتری برای بهبودی دارد.

تثبیت درجا در مفصل ران دیگر 

برخی از بیماران در معرض خطر بیشتری برای بروز لغزش سر استخوان ران (SCFE) در ران پای دیگر خود هستند. اگر این عارضه در مورد فرزند شما وجود داشته باشد، ممکن است پزشک برای کاهش خطر ابتلا به لغزش سر استخوان ران (SCFE) بخواهد که همزمان یک پیچ را در مفصل ران آسیب ندیده دیگر کودک تان قرار دهد. پزشک درمورد مناسب بودن اجرایی این مسئله با کودک شما با شما صحبت خواهد کرد.

عوارض 

اگرچه تشخیص به موقع و درمان مناسب لغزش سر استخوان ران (SCFE) به کاهش احتمال بروز عوارض کمک می کند، اما هنوز هم برخی از بیماران با مشکلاتی روبرو می شوند. شایعترین عوارض ناشی از لغزش سر استخوان ران (SCFE)، نکروز آواسکولار (نوعی بیماری است که در آن سلول‌های استخوان به علت اختلال در خون‌رسانی درست به این سلول‌ها می‌میرند و استخوان دچار فروپاشی می‌شود. این بیماری بیشتر در استخوان‌های مفصل‌ها بروز می‌کند) و کندرولیز (حل و تجزیه غضروف) است.

نکروز آواسکولار یا بافت مردگی بی خونی 

در موارد شدید، لغزش سر استخوان ران (SCFE) باعث می شود که خون رسانی به سر ران محدود شود. این عامل می تواند منجر به فروپاشی تدریجی و بسیار دردناک استخوان شود وضعیتی به نام نکروز آواسکولار (AVN) یا استئونکروز.

وقتی استخوان دچار فروپاشی می گردد، غضروف مفصلی پوشاننده استخوان نیز از بین می رود. بدون این غضروف صاف، استخوان بر روی استخوان دیگر ساییده شده و منجر به آرتروز دردناک در مفصل می گردد. ممکن است برای برخی از بیماران مبتلا به نکروز آواسکولار (AVN)، بازسازی مفصل ران در این افراد نیاز به جراحی بیشتری  داشته باشد. نکروز آواسکولار (AVN) بیشتر در بیماران مبتلا به لغزش سر استخوان ران (SCFE) ناپایدار اتفاق می افتد. از آنجا که شواهد وجود نکروز آواسکولار (AVN) تا 12 ماه پس از جراحی ممکن است در اشعه ایکس دیده نشود، وضعیت بیمار در این مدت با اشعه ایکس کنترل می شود.

کندرولیز 

کندرولیز یک عارضه نادر اما جدی ناشی از لغزش سر استخوان ران (SCFE) است. در کندرولیز، غضروف مفصلی در سطح مفصل ران بسیار سریع تخریب می شود و منجر به درد، تغییر شکل و از دست دادن حرکت دائمی مفصل ران می گردد. اگرچه پزشکان علت این بیماری را هنوز کاملاً درک نکرده اند، اما اعتقاد بر این است که این عارضه ممکن است از التهاب مفصل ران ناشی شود.

برای بیمارانی که دچار کندرولیز می شوند، ممکن است درمان فیزیکی تهاجمی و داروهای ضد التهابی تجویز شود. با گذشت زمان، ممکن است دامنه حرکات به تدریج در به ناحیه ران فرد بازگردد.

بهبودی 

تحمل وزن 

پس از جراحی، کودک شما چندین هفته روی مجبور است با عصا راه برود. پزشک در مورد زمان آمادگی تحمل وزن کامل به شما دستورالعمل های خاصی می دهد. برای جلوگیری از وارد شدن آسیب بیشتر، مهم است که دستورالعمل های پزشک خود را دقیق دنبال کنید.

فیزیوتراپی 

یک فیزیوتراپیست تمرینات خاصی را برای کمک به تقویت عضلات ران و پا و بهبود دامنه حرکات شما ارائه خواهد داد.

ورزش و سایر فعالیت ها 

برای مدتی پس از جراحی، کودک شما از شرکت در ورزش ها و فعالیت های شدید محروم خواهد شد. این امر به شما کمک کرده تا احتمال بروز عوارض را به حداقل برسانید و هرچه زودتر بهبودی برای فرزندتان ایجاد شود. پزشک متخصص به شما خواهد گفت که چه زمانی کودک می تواند با خیال راحت فعالیت های عادی خود را از سر بگیرد.

مراقبت های پس از جراحی

فرزند شما برای 18 تا 24 ماه پس از جراحی برای معاینات لازم توسط پزشک متخصص ویزیت خواهد شد. ممکن است برای اطمینان از بسته شدن صفحه رشد و عدم ایجاد عارضه، این ویزیت ها هر 3 تا 4 ماه یکبار با تصویربردای اشعه ایکس انجام گیرد. بسته به سن بیمار و سایر عوامل، ممکن است یک رویکرد تیمی که شامل یک متخصص عمومی اطفال، متخصص غدد درون ریز و یا متخصص تعذیه می باشد برای مراقبت های جامع در طولانی مدت لازم گردد.