درمان روماتیسم مفصلی پا (آرتریت روماتوئید مچ و پاشنه پا)

در اکثر موارد آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی دست‌ها و پاها را درگیر می‌کند اما گاهی اوقات احتمال آنکه مچ پا درگیر شود وجود دارد اما شیوع چندانی ندارد. معمولا آرتریت روماتوئید ابتدا بر مفاصل کوچک از قبیل مفاصل انگشت پا تاثیر می‌گذارد سپس ممکن است مفاصل بزرگتر از قبیل مفصل مچ پا را درگیر نماید. این اختلال می‌تواند باعث سفتی و تورم مفاصل و بروز درد شود. بروز این اختلال در مچ پا می‌تواند بر توانایی فرد برای راه رفتن تاثیر بگذارد و باعث بروز درد و ناراحتی قابل توجه شود.
 روش‌های مختلفی برای تسکین علائم و نشانه‌های شعله ور شونده آرتریت روماتوئید وجود دارد و می‌‌توانند از تعداد دفعات شعله ور شدن این بیماری بکاهند.

متخصصین ما در کلینیک چند تخصصی پا (پدورتیک) امید ، پس از سالها تجربه در زمینه‌ی درمان روماتیسم مفصلی، با بررسی علائم و عوامل دخیل در ایجاد این عارضه، کاربردی‌ترین روش‌های درمانی از جمله فیزیوتراپی،ماساژ درمانی ، کورتیکاستروئیدها و حرکات اصلاحی را برای درمان و تسکین درد به بیماران مبتلا به این بیماری مبتلا به این بیماری توصیه می‌کنند. برخی از روش های دیگر درمان روماتیسم مفصلی پا عبارت اند از:

• استفاده از کمپرس یخ، استراحت کردن، استفاده از بانداژ فشاری و بالا نگه داشتن پا می‌‌تواند به کاهش درد و تورم کمک کند. فرو بردن پاها درون آب گرم یا استفاده از کمپرس گرم به کاهش التهاب مزمن کمک خواهد کرد.
• استفاده از کفی طبی و کفش مخصوص می‌‌تواند در هنگام راه رفتن به کاهش فشار از روی پا کمک نماید.
• مصرف داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب از قبیل ایبوپروفن به کاهش درد حاصل از التهاب کمک خواهد کرد.
• استفاده از بریس یا کفش مخصوص به رفع فشار از روی مفاصل پشت پا کمک می‌کند.

علل بروز آرتریت روماتوئید چیست؟

---

در این بیماری سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت مفصل بدن کمک می‌کند و باعث بروز التهاب می‌‌شود که می‌تواند منجر به آسیب پیشرونده در مفاصل آسیب دیده شود. در واقع سیستم ایمنی بدن به مایع درون مفاصل و غشای مفاصل که سینوویوم نامیده می‌شود حمله می‌کند. سینوویوم دچار التهاب شدید می‌‌شود و باعث تورم و احساس گرما در مفاصل خواهد شد و تداوم سطح التهاب به ویژه در صورتی که درمان نشود در نهایت باعث ضخیم شدن سینوویوم می‌شود و منجر به تحلیل رفتن استخوان و غضروف خواهد شد که بد شکلی مفصل و کاهش دامنه حرکات آن را به دنبال خواهد داشت. به علاوه ممکن است عضلات، تاندون‌ها و رباط‌هایی که به حفظ پایداری مفاصل کمک می‌کنند و اطراف آن را احاطه می‌کنند ضعیف شوند. تعداد زیادی از بیماران در برخی مواقع شدت یافتن علائم و نشانه‌های خود را احساس می‌کنند که از این وضعیت تحت عنوان دوران شعله ور شدگی بیماری یاد می‌شود که پس از آن از میزان فعالیت بیماری کاسته می‌شود و حتی در برخی دوره‌ها بیماری بهبود نیز پیدا می‌‌کند و فرد دیگر درد، سفتی و تورم مفاصل را احساس نخواهد کرد.

نقاطی از پا که تحت تاثیر آرتریت روماتوئید قرار می‌گیرند

---

هنگامی که روماتیسم مفصلی پا را درگیر می‌کند اغلب بر مفاصل انگشتان تاثیر خواهد گذاشت. در صورتی که بیماری به صورت مداوم برای مفاصل تأثیر بگذارد به تدریج انگشتان پا به سمت بیرون منحرف می‌شوند. این اختلال می‌تواند باعث بروز بونیون در هر دو پا شود. آرتریت روماتوئید می‌تواند باعث تغییر حالت پا و کاهش پایداری آن شود و بد شکلی‌های مختلفی از قبیل انگشت چکشی را به وجود بیاورد. بد شکلی‌ها و بروز تغییر در انعطاف ‌پذیری مفصل انگشت شست اغلب باعث بروز پینه استخوانی در زیر سینه پا می‌شود. همه این تغییرات در ساختار و شکل پا باعث می‌شود پیدا کردن کفش مناسب برای افرادی که دچار رماتیسم مفصلی هستند دشوار باشد. مفاصل مچ و مفصلی که در قسمت قوس پا وجود دارد در زمره سایر مفاصل پا قرار دارند که تحت تاثیر روماتیسم مفصلی قرار می‌گیرند. هنگامی که این مفصل درگیر می‌شود از میزان پایداری پا به شدت کاسته خواهد شد و فرد دچار صافی کف پا خواهد شد.

تفاوت آرتروز و روماتیسم مفصلی چیست؟

---

آنچه که بین درد حاصل از روماتیسم مفصلی با درد آرتروز تمایز می‌گذارد این است که در روماتیسم مفصلی به صورت همزمان چندین مفصل درگیر می‌‌شوند و علائم و نشانه‌های مفصل آسیب دیده یکسان است و به صورت برابر هر دو طرف بدن را درگیر می‌نماید. یکی دیگر از ویژگی‌هایی که بین روماتیسم مفصلی و آرتروز تمایز می‌‌گذرد این است که روماتیسم مفصلی باعث می‌شود بیمار در اوایل صبح دچار سفتی و خشکی بدن به مدت طولانی شود. این افراد اغلب در مفاصل آسیب دیده دچار سفتی و خشکی می‌شوند که حدود یک تا چند ساعت پس از بیدار شدن از خواب ادامه پیدا می‌کند. اما افراد مبتلا به آرتروز پس از بیدار شدن از خواب و انجام حرکات کششی یا کمی ‌راه رفتن شاهد از بین رفتن سفتی مفاصل خود خواهند بود.

سایر مشکلات پا که با آرتریت روماتوئید ارتباط دارد

---

درد پاشنه پا

درد پاشنه پا یک اختلال بازگشت کننده در افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی است که می‌تواند در قسمت پشت پاشنه یا زیر آن به وجود بیاید. برخی از اختلالات که با درد پاشنه پا ارتباط دارند عبارتند از خار پاشنه ، تاندونیت آشیل و بورسیت . بورسیت زمانی رخ می‌دهد که یک کیسه پر از مایع در پشت استخوان پاشنه ملتهب شود و باعث بروز درد و التهاب گردد.

سندروم گرفتگی عصب

هنگامی که آرتریت روماتوئید باعث التهاب غشای مفصل یا سینوویوم می‌شود تورم ایجاد شده می‌تواند به اعصاب فشار وارد کند و باعث بروز علائم و نشانه‌های گرفتگی عصب در پا شود که از آن تحت عنوان سندروم تونل تارسال یاد می‌‌شود. علائم و نشانه‌های سندروم تونل تارسال عبارت است از احساس سوزش، سوزن سوزن شدن یا درد تیر کشنده در قسمت کف پا و قوس آن.

گره‌های روماتیسمی

گره‌های روماتیسمی به صورت یک توده زیر پوست به وجود می‌آیند و معمولا روی برجستگی استخوان یا تاندون شکل می‌گیرند. گره‌های روماتیسمی در پا می‌‌تواند روی تاندون آشیل و یا در صورت بروز بونیون در کنار انگشت شست به وجود بیاید.

راش پوستی

التهاب حاصل از روماتیسم مفصلی می‌تواند بر تعداد زیادی از عروق کوچک خونی تاثیر بگذارد و در مقابل باعث بروز علائم و نشانه‌های پوستی از قبیل زخم یا راش روی ساق پا شود. یکی دیگر از مشکلات مربوط به روماتیسم مفصلی خونریزی‌های کوچک است که به صورت نقاط کوچکی از پارگی رگ خود را نشان می‌دهد و معمولاً در قسمت بیرونی ناخن دست یا پا دیده می‌شود.

روماتیسم مفصلی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

---

اغلب پزشکان با انجام معاینه جسمانی می‌توانند وجود روماتیسم ‌مفصلی را تشخیص دهند. آنها همچنین مچ پا را به لحاظ علائم و نشانه‌های التهاب یا سایر علائم بررسی می‌‌کنند و دامنه حرکات آن را ارزیابی می‌نمایند. اگر چه پزشکان روماتیسم مفصلی را بر اساس علائمی که دارد تشخیص می‌دهند درخواست انجام آزمایشات بیشتری را می‌نمایند تا بتوانند اطلاعات دقیقی را به دست بیاورند. به عنوان مثال اغلب پزشکان درخواست انجام عکس برداری با اشعه ایکس را می‌دهند یا انجام التراسوند و گاهی اوقات اسکن ام ‌آر آی را می‌نمایند تا بتوانند محل آسیب دیدگی مفصل و دامنه حرکات آن را ارزیابی نمایند. این موارد زمانی اهمیت بیشتری می‌یابد که پزشک به وجود روماتیسم مفصلی در مچ پا مشکوک باشد زیرا آسیب اولیه در این ناحیه در مقایسه با سایر نقاط بدن دیرتر خود را نشان خواهد داد. انجام آزمایش خون می‌‌تواند به پزشک برای تشخیص آنتی بادی‌هایی که نشان‌ دهنده بروز روماتیسم ‌مفصلی هستند کمک کنند و به این ترتیب احتمال بروز سایر مشکلات را رد خواهد کرد.
اگرچه پای همه افرادی که دچار رماتیسم مفصلی هستند درگیر نمی‌شود پای تعداد زیادی از افراد تا حدودی درگیر خواهد شد. مهمترین نکته‌ای که باید به آن اشاره کنیم این است که روش‌های متعددی برای درمان این اختلال وجود دارد که برخی از آنها عبارتند از تغییر سبک زندگی که می‌تواند تفاوت بسیار زیادی را در کنترل همه جنبه‌های بیماری از قبیل ظاهر پا به وجود بیاورد. ارتباط نزدیک و دائمی با پزشک به شما برای تسکین درد و کاهش التهاب کمک می‌کند و می‌تواند از آسیب دیدگی مفصل پیشگیری نماید و به بهبود حال بیمار کمک کند تا در طول درمان نتایج خوبی به دست بیاورید. برای درمان روماتیسم مفصلی از روش‌های متعددی از قبیل ورزش درمانی رژیم غذایی ضد التهاب و مصرف داروهای کاهنده درد و التهاب استفاده می‌شود.

دارو درمانی

دارو درمانی به تسکین درد، کاهش التهاب، کند کردن روند تحلیل رفتن استخوان، اصلاح دوره بیماری التهابی و پیشگیری از آسیب دیدگی مفصل کمک می‌‌کند و یک بخش مهم در درمان تعداد زیادی از مشکلات پا تلقی می‌شود. داروهایی که برای درمان آرتریت و سایر مشکلاتی که پا را درگیر می‌کنند مورد استفاده قرار می‌گیرند به طرز قابل توجهی به این نوع آرتریت یا سایر بیماری‌های تشخیص داده شده مرتبط بستگی دارند. برخی از داروهایی که برای درمان آرتریت مورد استفاده قرار می‌گیرند به شرح زیر می‌باشند:

داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب

داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب شامل بیش از ۱۲ نوع داروی مختلف از که می‌توان برخی از انواع آن را بدون نیاز به نسخه پزشک تهیه کرد. از داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب برای تسکین درد و التهاب مفاصل از روماتیسم مفصلی استفاده می‌شود. از این داروها برای همه انواع آرتریت استفاده می‌گردد.

کورتیکواستروئیدها

این داروها اثر گذاری بسیار بالایی دارند و شبیه کورتیزون است که توسط خود بدن تولید می‌گردد. از کورتیکواستروئیدها برای کنترل التهاب استفاده می‌شود. در صورتی که التهاب به علت یک بیماری التهاب سیستمیک به وجود آمده باشد ممکن است پزشک به تجویز داروهای استروئیدی خوراکی بپردازد. در صورتی که التهاب به یک یا چند مفصل محدود شده باشد ممکن است پزشک تصمیم بگیرد دارو را به طور مستقیم به درون مفصل تزریق کند.

داروهای مسکن قوی

داروهای مسکن در زمره رایج‌ترین داروها در درمان انواع مختلف آرتریت قرار دارند. می‌توان از این داروها برای تسکین درد حاصل از مشکلات پا و عمل جراحی استفاده کرد. برخلاف داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب که به صورت همزمان باعث کاهش درد و التهاب می‌شوند. داروهای مسکن فقط به تسکین درد کمک می‌کند و به همین دلیل مصرف آنها برای افرادی که نمی‌توانند به علت آلرژی یا مشکلات معده از داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب استفاده کنند می‌تواند بسیار سودمند باشد. در صورتی که پزشک به تجویز این داروها بپردازد یک گزینه عالی، مناسب و ایمن برای افرادی خواهد بود که آرتریت باعث بروز درد در آنها شده است اما دچار التهاب نیستند. اگر درد پا به بافت‌های نرم این ناحیه مربوط باشد مصرف داروهای مسکن می‌تواند به تسکین درد کمک نماید. این داروها حاوی ترکیبات فعال متعددی هستند و در صورتی که بیمار نتواند از نوع خوراکی آنها استفاده کند می‌‌تواند از اشکال موضعی آن بهره بگیرد. در صورتی که سایر داروها نتواند به کاهش درد و کنترل آن تا سطح قابل انتظار کمک کنند مصرف داروهای مسکن تجویز خواهد شد.

داروهای ضد روماتیسمی تغییر دهنده سیر بیماری (DMARDs)

داروهای ضد روماتیسمی تغییر دهنده سیر بیماری داروهایی هستند که به آرامی به تغییر مسیر بیماری‌های التهابی کمک می‌‌کنند. انواع مختلفی از داروهای ضد روماتیسمی تغییر دهنده سیر بیماری برای درمان اشکال مختلف آرتریت از قبیل آرتریت روماتوئید، لوپوس و آرتریت پسوریاتیک تجویز می‌‌شود که همه این اختلالات می‌‌توانند مفاصل کوچک پا را درگیر نمایند.

داروهای نقرس

برخی از داروهایی که برای نقرس طراحی شده است به کاهش سطح اسید اوریک در خون کمک می‌کند و از حمله به مفاصل بدن و بروز درد و التهاب در آینده پیشگیری خواهد کرد. سایر داروها با هدف کاهش درد و التهاب حاصل از حملات شدید طراحی شده‌اند. تعداد زیادی از افرادی که نقرس دارند از هر دو نوع دارو استفاده می‌کنند.

داروهای تغییر دهنده واکنش بیولوژیک

داروهای بیولوژیک جدیدترین گروه از داروهایی هستند که برای درمان آرتریت روماتوئید و برخی از اشکال آرتریت التهابی تجویز می‌شوند. در حال حاضر هشت داروی بیولوژیک مورد تایید سازمان غذا و دارو قرار دارد که هر یک از آنها بدون سرکوب کردن سیستم ایمنی بدن در پیشگیری از التهاب مفاصل سودمند هستند. علاوه بر آرتریت روماتوئید می‌‌توان از برخی داروهای بیولوژیک خاص برای درمان آرتریت نوجوانان، اسپوندیلیت آنکیلوزان و آرتریت پسوریاتیک استفاده کرد.

داروهای تغییر دهنده پوکی استخوان

داروهای تغییر دهنده پوکی استخوان داروهایی هستند که از آنها برای کاهش روند تحلیل رفتن استخوان یا کمک به بدن برای ساخت استخوان جدید استفاده می‌‌شود. اگرچه از این داروها به طور تخصصی برای درمان مشکلات پا استفاده نمی‌‌شود قوی بودن استخوان باعث می‌شود که ریسک شکستگی آن تا حد قابل توجهی کاهش پیدا کند. افرادی که دچار پوکی استخوان هستند حتی ممکن است پایین آمدن از پله باعث شکستگی استخوان پای آنها شود.

ورزش کردن با مفاصل مچ پا

به تحرک واداشتن مفاصل مچ پا در طول روز می‌‌تواند به بهبود انعطاف پذیری و دامنه حرکات این ناحیه کمک کند. می‌توان تمرینات ورزشی را به نحوی طراحی کرد که تحرک مفاصل مچ پا را تضمین کند بدون آن که فشار زیادی به پا وارد شود یا آن که مچ دچار آسیب دیدگی بیشتر گردد. قوی کردن عضلات اطراف مفاصل می‌تواند با مراقبت بیشتر از استخوان ریسک شکستگی بیشتر را کاهش دهد. بیماران می‌توانند از تمرینات ورزشی که با حرکات کششی و تقویتی مفاصل پا همراه است برای کاهش درد سفتی و تورم پا استفاده کنند. برخی از این تمرینات به شرح زیر می‌باشند:
• تمرینات مخصوص تقویت عضلات پا و مچ که به رفع فشار از روی مفاصل کمک می‌کند.
• حرکات کششی که به رفع سفتی بافت‌های اطراف مچ پا کمک می‌کند.
متخصص فیزیوتراپی می‌تواند یک برنامه ورزشی را مطابق با شرایط جسمانی بیمار طراحی کند. بیمار به تدریج متوجه می‌شود که چه نوع تمریناتی با نیازهای او تناسب و مطابقت بهتر و بیشتری دارد.

به تحرک واداشتن مفاصل مچ پا در طول روز می‌‌تواند به بهبود انعطاف پذیری و دامنه حرکات این ناحیه کمک کند. می‌توان تمرینات ورزشی را به نحوی طراحی کرد که تحرک مفاصل مچ پا را تضمین کند بدون آن که فشار زیادی به پا وارد شود یا آن که مچ دچار آسیب دیدگی بیشتر گردد. قوی کردن عضلات اطراف مفاصل می‌تواند با مراقبت بیشتر از استخوان ریسک شکستگی بیشتر را کاهش دهد. بیماران می‌توانند از تمرینات ورزشی که با حرکات کششی و تقویتی مفاصل پا همراه است برای کاهش درد سفتی و تورم پا استفاده کنند. برخی از این تمرینات به شرح زیر می‌باشند:
• تمرینات مخصوص تقویت عضلات پا و مچ که به رفع فشار از روی مفاصل کمک می‌کند.
• حرکات کششی که به رفع سفتی بافت‌های اطراف مچ پا کمک می‌کند.
متخصص فیزیوتراپی می‌تواند یک برنامه ورزشی را مطابق با شرایط جسمانی بیمار طراحی کند. بیمار به تدریج متوجه می‌شود که چه نوع تمریناتی با نیازهای او تناسب و مطابقت بهتر و بیشتری دارد.

دوچرخه سواری

از آنجایی که روماتیسم مفصلی ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش می‌‌دهد باید تا حد امکان در حفظ سلامت قلب کوشا بود. دوچرخه سواری یا دوچرخه ثابت می‌تواند یک روش ایمن برای به حرکت واداشتن مفاصل و بهبود عملکرد قلب و عروق باشد. به علاوه دوچرخه ‌سواری علاوه بر بهبود شرایط هوازی باعث کاهش سفتی و خشکی پا و افزایش دامنه حرکات و قدرت پاها و افزایش استقامت بدن می‌شود.

تمرینات ورزشی در آب

آب از وزن بدن محافظت می‌کند، این جمله به این معنا است که ورزش کردن در آب تاثیر زیادی بر روی مفاصل بدن ندارد. شنا کردن و انجام تمرینات ورزشی آبی و سایر تمرینات سبک می‌تواند میزان انعطاف پذیری بدن، دامنه حرکات مفاصل و قدرت آنها را افزایش دهند و از میزان سفتی و خشکی آنها بکاهد.

تغییر در سبک زندگی

• افرادی که دچار آرتریت روماتوئید هستند ممکن است در برخی موارد لازم باشد از انجام دادن فعالیت‌هایی که فشار زیادی را به مچ پا وارد می‌‌کند خودداری کنند و یا فعالیت‌های خود را محدود نمایند.
• ممکن است این افراد برای راه رفتن به استفاده از وسایلی مانند عصا یا واکر نیاز داشته باشند تا فشار کمتری به مچ پای آنها وارد شود.
• استفاده از کفش ارتوپدی و بریس مخصوص می‌تواند بسیار سودمند باشد.
• تناسب اندام نیز می‌‌تواند به کاهش درد و ناراحتی کمک کند.
• چاقی و اضافه وزن فشار زیادی را بر مفاصل مچ پا وارد می‌نماید به همین دلیل به افرادی که دچار آرتریت روماتوئید هستند توصیه می‌شود در صورتی که اضافه وزن دارند حتما به فکر کاهش وزن خود باشند.
• سیگار کشیدن یکی از فاکتورهای خطر در بروز بیماری روماتیسم مفصلی و بدتر شدن علائم آن محسوب می‌شود به این ترتیب افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید باید از سیگار کشیدن خودداری کنند تا از مزایای حاصل از ترک سیگار بهره مند شوند.