کوتاهی تاندون آشیل پا چه علائمی دارد؟ درمان بدون جراحی ممکن است؟

طناب پاشنه که تاندون آشیل نامیده می‌شود، در پشت پاشنه و مچ پا قرار دارد. تاندون آشیل یک نوار تشکیل شده از بافت قوی است که عضله ساق پا را به استخوان پاشنه متصل می‌کند. این تاندون به پا اجازه می‌دهد تا خم و راست شده و انعطاف پذیر باشد. ممکن است تاندون آشیل یا عضله ساق پا در کودک شما کوتاه یا سفت و انعطاف ناپذیر باشد. این وضعیت ممکن است به دلیل آسیب دیدگی یا نحوه رشد تاندون در هنگام تولد یا پس از آن باشد. سفت بودن تاندون آشیل می‌تواند باعث مشکلات راه رفتن مانند راه رفتن روی پنجه پا شود. روش‌های دراز کردن تاندون آشیل می‌توانند به کودک شما کمک کنند تا بهتر راه برود.

راه رفتن روی پنجه ناشی از کوتاهی تاندون آشیل

راه رفتن روی پنجه پا به وضعیتی اطلاق می‌شود که فرد بتواند بدون قرار دادن وزن زیادی بر روی قسمت‌های دیگر پا، به ویژه پاشنه، روی پنجه‌های پا قدم بردارد. این وضعیت به دلیل ترکیبی از جنبه‌های مختلف توسعه عملکرد به همراه همکاری آنها در طول زمان بروز می‌کند. به عنوان یک والدین، شما ممکن است در فرآیند یادگیری راه رفتن در کودکان نوپای خود، مشاهده کنید که آنها در حین حرکت در حال یادگیری راه رفتن روی پنجه پا هستند. در این شرایط، کودک یاد می‌گیرد که در محیط خود در یک حالت راه رفتن پویا و عمودی حرکت کند، آن را کاوش نماید و کنترل کند.

پزشکان هنوز علت مشخصی برای راه رفتن روی پنجه پا از روی عادت یا به دلایل ایدیوپاتیک، پیدا نکرده‌اند. در صورت عدم استفاده از طول کامل تاندون آشیل، درگیری بیومکانیکی به دلیل کوتاه بودن مادرزادی تاندون آشیل (که غالباً ارثی است و نتیجه ساختار غیر طبیعی پا می‌باشد)، باعث کوتاه‌تر شدن تاندون می‌شود. تشخیص‌های عصبی در این باره شامل اسپاستیسیتی عضلانی همراه با فلج مغزی و بیماری عضلانی فلج کننده یا به عنوان نشانه‌ای از اوتیسم می‌باشند. آخرین دلیل که البته کم اهمیت هم نیست این است که یک مولفه حسی وجود دارد که می‌تواند تحت تاثیر اختلال دهلیزی بینایی، اختلال پردازش حسی (SPD) یا رفلکس‌های نوزادی باقیمانده (ATNR / STNR) مربوط به تاخیر رشد قرار بگیرد.

اثرات دراز مدت راه رفتن روی پنجه پا چیست؟ 

راه رفتن روی پنجه پا در صورت عدم درمان می‌تواند تاثیرات درازمدتی داشته باشد که شامل موارد زیر هستند:

• تنگی عضله
• تنگی تاندون آشیل
• پا درد
• ناتوانی در صاف ایستادن/ راه رفتن (که می‌تواند به عمل جراحی احتیاج داشته باشد)

تشخیص

پزشک شما سابقه پزشکی شما را بررسی کرده و پاشنه پای شما را به طور کامل معاینه و بررسی می‌کند. اهداف معاینه اولیه شامل ارزیابی درجه آسیب دیدگی و تعیین علت و عوامل موثر در آسیب شما هستند. طبیعی است که پزشک در حین معاینه، ارزیابی حرکت را نیز انجام دهد. این امر ممکن است شامل مشاهده شما در حین راه رفتن، انجام اسکوات، بالا رفتن از یک پله یا حفظ تعادل روی یک پا توسط پزشک باشد. همچنین قدرت و حرکت در پاهای شما ارزیابی خواهند شد.

همچنین ممکن است پزشک سوالاتی درباره فعالیت‌های روزمره، برنامه‌های ورزشی و کفش‌هایی که می‌پوشید نیز بپرسد تا سایر عوامل موثر در ایجاد این وضعیت را شناسایی کند. اغلب برای تشخیص اختلالات تاندون آشیل به تکنیک‌های تصویربرداری مانند عکسبرداری با اشعه ایکس یا MRI احتیاجی نیست.

درمان کوتاهی آشیل

بستن بریس 

AFOها (ارتزهای پا و مچ پا) معمولاً به عنوان بریس برای راه رفتن روی پنجه پا توصیه می‌شوند. معمولاً این بریس‌ها دارای ویژگی‌هایی هستند که مانع خم شدن پلانتار (فلکشن پلانتار) می‌شوند.

فلکشن پلانتار حرکتی است که برای کشیدن انگشتان پا و اشاره کردن به سمت پایین به وسیله این انگشتان لازم است. یعنی همان حرکتی که بالرین‌ها برای رقصیدن از آن استفاده می‌کنند. با ممانعت از انجام این حرکت، کودک شما قادر به بلند شدن روی انگشتان پای خود نیست. AFO علاوه بر اینکه سفت و محکم است (و از بخش فوقانی ساق پا تا نوک انگشتان پا را می‌پوشاند) باعث ایجاد محدودیت در برخی از حرکات طبیعی کودک شما می‌شود. با پیشرفت مهارت‌های حرکتی به شکل غیر طبیعی، به میزانی از فلکشن پلانتار و درسی فلکشن انگشتان پا نیز احتیاج است.

فیزیوتراپی 

فیزیوتراپی درمان انتخابی برای اختلالات تاندون آشیل است. یک فیزیوتراپیست انواع مختلفی از درمان را برای شما ارائه می‌کند. آنها برای کمک به ترمیم تاندون و کاهش درد، تمرینات انعطاف پذیری و کششی را ارائه می‌کنند شما می‌توانید با ورزش‌های تقویتی قدرت خود را بازیابی کرده و از خود در برابر آسیب دیدگی‌های دیگر مراقبت کنید. فیزیوتراپیست همچنین برای افزایش گردش خون و انعطاف پذیری بیشتر از ماساژ عمیق استفاده می‌کند. آنها همچنین گرما درمانی و درمان التراسوند را انجام می‌دهند که به روند بهبودی کمک کرده و گردش خون را افزایش می‌دهد.

با مراجعه به یک فیزیوتراپیست، او قادر خواهد بود یک برنامه درمانی خصوصی را برای شما طراحی کند. این برنامه درمانی بر اساس آمادگی جسمانی شما، سطح فعالیت منظم و میزان آسیب دیدگی تاندون آشیل شما ایجاد خواهد شد. در صورتی که تاندون آشیل شما آسیب دیده باشد، مراجعه به یک فیزیوتراپیست می‌تواند شما را به سمت بهبودی هدایت کند. فیزیوتراپیست با ارزیابی وضعیت شما، به شما کمک خواهد کرد تا بهبودی را تجربه کنید.

ورزش کردن

اگر دچار مشکلات تاندون آشیل هستید می‌توانید برای کمک به بهبودی خود حرکات کششی را انجام دهید. این حرکات می‌توانند با شل کردن تاندون باعث بهبود تحرک شوند.

همچنین تمرینات تقویتی می‌توانند باعث قوی‌تر شدن و حجم بخشیدن به عضلات ساق پا و پاشنه پا که به تاندون متصل هستند، شوند. هرچه عضلات قوی‌تر باشند، فشار کمتری به تاندون وارد می‌شود. قبل از انجام حرکت‌های کششی تاندون آشیل و تمرینات تقویتی، با پزشک خود صحبت کنید. مهم است که در طول دوره بهبودی استراحت کنید و فعالیت محدودی داشته باشید. پزشک شما می‌تواند بی‌خطرترین روش بازگشت به روال طبیعی زندگی خود را برای شما توضیح دهد. اگر تاندون آشیل شما بهبود پیدا نمی‌کند، بهتر است به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.

کشش دونده 

هنگامی که تاندون آشیل ملتهب می‌شود، می‌تواند سفت شده و باعث ایجاد ناراحتی شود. حرکت کشش دونده یا کشش ماهیچه ساق پا می‌تواند با شل کردن تاندون، تسکین بیشتری برای شما به همراه داشته باشد. برای انجام این تمرین به دیوار یا یک تکیه‌گاه دیگر مانند صندلی احتیاج دارید:

• دست‌های خود را روی دیوار یا روی صندلی قرار دهید. در صورت استفاده از دیوار، دست‌های شما باید در سطح چشم‌های شما قرار داشته باشند.
• پایی که لازم است کشش پیدا کند را پشت سر خود گذاشته و پاشنه پای خود را روی زمین قرار دهید. در این وضعیت باید سر انگشتان پای شما به سمت جلو قرار گرفته باشد.
• زانوی دیگر خود را به سمت دیوار خم کنید و پای عقبی خود را صاف نگه دارید.
• تا جایی که کشش ملایمی در ساق پای خود را احساس کنید به سمت دیوار خم شوید. آنقدر خم نشوید که احساس درد کنید.
•  ۳۰ ثانیه در این وضعیت باقی بمانید و این  حرکت را سه بار تکرار کنید.

اگر صاف کردن پا برای شما دردناک است سعی کنید کشش دونده را با خم کردن زانو انجام دهید. برای آغاز حرکت نزدیک تر به دیوار بایستید و زانوی خود را خم کنید تا جایی که کشش اندکی را احساس نمایید. برای ۳۰ ثانیه در این وضعیت باقی بمانید و حرکت را سه بار تکرار کنید.

کشش پنجه به دیوار 

 اگر کشش دونده باعث ناراحتی شانه‌های شما می‌شود، کشش پنجه به دیوار برای شما ایده آل خواهد بود این کشش فشار کمتری به بالاتر وارد می‌کند و مانند کشش دونده با کاهش فشار روی تاندون آشیل به تحرک کمک می‌کند.

• رو به دیوار بایستید و انگشتان پای خود را به سمت بالا در مقابل دیوار قرار دهید. هر قدر بتوانید انگشتان خود را بالاتر قرار دهید، کشش عمیق‌تر خواهد شد.
• به سمت جلو خم شوید پاشنه خود را به زمین نگه دارید. (در این وضعیت باید پای دیگر شما پشت سر شما قرار داشته باشد و انگشتان شما به سمت جلو قرار گرفته و پاشنه روی زمین باشد)
•  ۳۰ ثانیه این حرکت را نگه دارید و سه بار این مراحل را تکرار کنید.

افتادن پاشنه 

یکی دیگر از کشش‌های تاندون آشیل، حرکت انداختن پاشنه است. شما می‌توانید این حرکت را روی راه پله یا نردبان متحرک انجام دهید. اگر از  نردبان متحرک استفاده می‌کنید، مطمئن شوید که در حالت قفل شده باشد. این کشش را روی پایی که مشکل تاندون آشیل دارد انجام دهید.

• نرده‌های راه پله یا لبه‌های نردبان را محکم بگیرید.
• سینه پای خود را روی لبه پله پایینی قرار دهید.
• اجازه دهید پاشنه شما از سطح سینه پا پایین‌تر بیاید و پای شما در این موقعیت شل شود.
• این حرکت را ۳۰ ثانیه نگه دارید و ۳ بار تکرار کنید.

اگر در حفظ تعادل مشکل دارید می‌توانید این ورزش را زیر نظر یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی انجام دهید.

نکات کشش آشیل 

برای بهبودی مطلوب، مرتب تاندون آشیل خود را کشش دهید. شما باید حرکات کششی را ادامه دهید حتی زمانی که دیگر احساس سفتی و درد نداشته باشید.

برای استفاده بیشتر از هر کشش، این نکات و ترفندها را  به خاطر داشته باشید:

• برای انجام حرکات کششی وقت بگذارید. به آرامی حرکت کنید؛ چه هنگامی که حرکت کششی را عمیق می‌کنید چه زمانی که موقعیت خود را تغییر می‌دهید. آرام حرکت کردن خطر آسیب و ناراحتی را کاهش می‌دهد.
• از پریدن و جهش خودداری کنید. حرکات سریع و ناگهانی فقط مشکلات تاندون آشیل را بدتر می‌کنند. در هنگام انجام حرکات کششی آرام و راحت باشید.
• پاشنه خود را پایین نگه دارید. در حین کشش عضله ساق پا، پاشنه خود را روی زمین بگذارید. اگر پاشنه پای خود را بلند کنید، تاندون آشیل به درستی کشش پیدا نمی‌کند.
• اگر هنگام انجام حرکات کششی احساس درد داشتید، سریعاً حرکت خود را متوقف کنید. تا زمانی که ناراحتی جزئی را احساس نکرده‌اید، کشش را انجام دهید و سپس عضلات را شل کنید. عضلات خود را تحریک نکنید و به آنها فشار وارد نکنید. اگر احساس درد شدید داشتید به سرعت کشش خود را متوقف کنید.

کشش و تقویت عضلات فقط بخشی از فرآیند بهبودی اختلال تاندون آشیل است. ممکن است پزشک از شما بخواهد که استراحت کنید از کیسه‌های یخ استفاده کنید و از کفش‌های پاشنه بلند مخصوص استفاده نمایید.

بازگشت به فعالیت‌ها 

به طور کلی تا زمانی که هیچ گونه علائمی ندارید، بهتر است از فعالیت‌هایی مانند دویدن و پریدن خودداری کنید.

هنگامی که آماده ورزش کردن بودید، این کارها را به آرامی انجام دهید. حرکات ورزشی را از ۵۰ درصد سطح اولیه خود آغاز کنید و به تدریج فعالیت‌ها را هر هفته تا ۲۰ درصد افزایش دهید. ممکن است بسته به علائم خود بتوانید در مراحل اولیه مشکلات تاندون آشیل، کشش را انجام دهید. بهتر است قبل از انجام هر نوع کشش یا ورزش برای تاندون آشیل با پزشک یا فیزیوتراپیست مشورت کنید. اگر آنها شرایط شما را بفهمند می‌توانند مشاوره تخصصی به شما ارائه کرده و تمرینات ورزشی مفید را تایید کنند.

عمل جراحی

اگر پزشک جراح به این نتیجه برسد که عمل جراحی برای شما لازم است، تا چند ماه پس از عمل جراحی فیزیوتراپی ضرورت دارد. بلافاصله پس از عمل جراحی مچ پا در یک آتل یا  گچ قرار می‌گیرد و شما باید از عصا استفاده کنید تا بافت جراحی شده ترمیم شود. پس از بهبودی کافی، شما همراه با فیزیوتراپیست خود تلاش می‌کنید تا به تدریج تحرک مچ پا و قدرت پا را بازیابی کنید. فیزیوتراپیست همچنین به شما کمک خواهد کرد تا توانایی راه رفتن دوباره، بدون کمک را به دست آورید و به دقت و به تدریج شما را به سوی بازگشت به فعالیت‌های تفریحی مورد نظر خود هدایت می‌کند.