کفش طبی ارتوپدی برای درمان انواع مشکلات کف پا و انگشتان

کفش‌ها در راستای اهداف کاربردی و زیبایی بسیاری، خدمت می‌کنند. برای افراد مبتلا به اختلالات ارتوپدی می‌توان کفش‌هایی را انتخاب کرد که فشار روی ساختارهای حساس و تغییر شکل یافته را به حداقل برسانند. کفش‌ها را می‌توان به نحوی اصلاح کرد تا وزن را به سوی نواحی بدون درد هدایت کرده و از این طریق باعث بهبود و راحتی عملکرد پا و تنه شوند. کفش همچنین شالوده ارتز است و لازم است به درستی پوشیده و اصلاح شود.

کاربرد و مزایای کفش طبی ارتوپدی

کفش‌های ارتوپدی، کفش‌هایی هستند که به طور خاص برای افرادی که از برخی از انواع درد در پاها و مچ پا رنج می‌برند، طراحی شده‌اند. از نظر تاریخی، کفش‌ها بیشتر از آنکه به دلیل مد طراحی شده باشند، با هدف قرار دادن عملکرد، طراحی شده‌اند. اگرچه پاپوش‌های ارتوپدی امروزه از گزینه‌های انتخابی سال‌های قبل جذاب‌تر هستند. اگر چه بسیاری از افراد تصور می‌کنند که تنها افراد سالخورده از کفش‌های طبی استفاده می‌کنند، اما واقعیت این است که کفش‌های ارتوپدی توسط افراد در تمام رده‌های سنی پوشیده می‌شوند.

به طور کلی کارکرد اصلی کفش‌های ارتوپدی، فراهم نمودن پشتیبانی بیشتر برای پا و مچ پا، نسبت به کفش‌های معمولی است. طراحی دقیق کفش، بسته به ماهیت مشکل سلامتی خاصی که بیمار دارد، متفاوت خواهد بود. به عنوان مثال انواع مختلفی از کفش‌های ارتوپدی برای تسکین ناهنجاری‌هایی مانند بنیون، انگشت چکشی یا کف پای صاف مورد استفاده قرار می‌گیرند.

هیچ طراحی خاصی از کفش‌های ارتوپدی وجود ندارد که برای تمام انواع مشکلات پا موثر باشد.

به طور کلی پوشیدن کفش‌های ارتوپدی در هر وضعیتی که باعث دردناک شدن فرایند راه رفتن شود، ایده خوبی است. این وضعیت‌ها شامل شرایطی است که باعث می‌شوند کفش‌های تجاری معمولی، آزاردهنده به نظر برسند یا شرایطی که در آن‌ها راه رفتن با کفش‌های معمولی باعث خستگی و درد در عضلات و استخوان‌های پا می‌شود. از آنجا که افراد در تمام رده‌های سنی و جنسیت‌ها می‌توانند این نوع از درد را تجربه کنند، کفش‌هایی وجود دارند که به طور خاص برای کودکان و بزرگسالان طراحی شده‌اند.

بخش‌های مختلف کفش

اجزای اصلی کفش عبارتند از تخت کفی، پاشنه، رویه فوقانی، آسترها و تقویت کننده‌ها

کفی کفش

در یک کفش ارتوپدی به خوبی ساخته شده، دو کف کفش وجود دارد؛ کفی خارجی و کفی داخلی. کفی خارجی که در تماس با کف کفش قرار دارد، باید از چرم ساخته شده باشد. کفی داخلی ترجیحاً از چرم ساخته می‌شود و ته کفش قرار می‌گیرد. زیر کفی داخلی فضایی وجود دارد که توسط یک پرکننده تراکم پذیر که کفی داخلی را از کفی خارجی جدا می‌کند، ساخته شده است. در لبه بالایی کفی داخلی، یک نوار ‏ باریک از چرم دوخته شده است که به بخش فوقانی کفش متصل شده است.

ناحیه سینه پا در کفی، وسیع‌ترین قسمت آن است و باید مطابق با ناحیه زیر سرهای متاتارسال باشد. بخشی از کفی که بین سینه پا و لبه پیشین پاشنه پا قرار دارد، ناحیه ساقه است. قطعه ساقه، یک نوار سفت و محکم ترجیحاً فلزی و موجدار است که ناحیه ساقه را برای مقاومت در برابر فشار وارد بر آن در حین جابجایی، تقویت می‌کند.

ساقه باعث محکم شدن کفش در ناحیه زیر قوس پا می‌شود که باعث مقاومت بیشتر بخش میانی کفش، نسبت به پیچ خوردگی و خمش می‌گردد.

فضای بین بخش قدامی کفی کفش و زمین را «جهش گاه انگشتان پا» می‌نامند. این ناحیه یک اثر گهواره‌ای ایجاد می‌کند که باعث تسهیل جدا شدن پنجه پا از زمین شده و چین و چروک روی قسمت فوقانی کفش را کاهش می‌دهد.

پاشنه

پاشنه از دو بخش تشکیل شده است: بخش پروگزیمال که از چرم محکم ساخته شده و بخش دیستال (یا سطح پلانتار) که با زمین در تماس است. سطوح پلانتار بیشتر پاشنه‌های مردانه از لاستیک نرم یا متوسط ساخته شده‌اند. در حالی که در پاشنه‌های زنانه و کودکانه، از پلاستیک سخت هستند.

شکل و خطوط پاشنه، عملکرد کفش را تحت تاثیر قرار می‌دهند. با جلوتر قرار گرفتن سطح پیشین پاشنه که سینه نامیده می‌شود، شالوده پشتیبانی از پا افزایش پیدا می‌کند.

ارتفاع پاشنه در عملکرد پا اهمیت بسیاری دارد. پاشنه، از کف خارجی کفش تا سطح پلانتار پاشنه، اندازه گرفته می‌شود.

ارتوپدها بلندی را از مرکز پاشنه و در نقطه متناظر به برامدگی کالکانه، اندازه می‌گیرند.

معمولاً هر چه پاشنه بلندتر باشد شیب و در نتیجه سطح تحمل روی کفش، کمتر است. شیب پاشنه، خمیدگی سطح عقبی پاشنه به صورت عمودی به سمت پایین است. اغلب، پاشنه کفش‌های نظامی تقریباً ۳۱ میلی متر ارتفاع دارد. بلندترین پاشنه مناسب برای اهداف ارتوپدی، پاشنه کوبایی است که عموما ۳۸ میلیمتر ارتفاع دارد.

بخش فوقانی

بخشی از کفش که بالای کفی قرار دارد و بخش فوقانی کفش نامیده می‌شود که از یک بخش قدامی (رویه) و یک بخش خلفی (ربع کفش) تشکیل شده است. ربع جانبی باید آنقدر پایین برش داده شده باشد که از سابیده شدن آن به برآمدگی قوزک پا پیشگیری شود.

زبان، نوار چرمی است که در زیر تسمه‌ها و بندهای کفش قرار دارد. پایه زبان، گلوگاه کفش است. روزنه‌های بند کفش ممکن است بسته به نوع کفش، در بستر بندها که ممکن است بخشی از رویه کفش باشند، تعبیه شده باشند.

آسترها و تقویت کننده‌ها

تمام بخش‌های کفش که در تماس با پا قرار می‌گیرند، باید صاف و نرم باشند. روکش پنبه‌ای، عرق را جذب می‌کند. آستر کفی داخلی و آسترهای ربع کفش می‌توانند از چرم یا کتانی که با چرم تقویت شده باشد، ساخته شوند. این آسترها از پا و جوراب در مقابل تماس با سطوح سخت چرم و دوخت کفش، محافظت می‌کنند. رویه کفش، توسط فضای انگشتان پشتیبانی می‌شود. فضای پنجه‌های پا مانع آسیب دیدگی روی پنجه‌ها بر اثر سقوط اجسام روی پا شده و از نوک پنجه‌ها در مقابل ضربه دیدن از اجسام مختلف، سنگ‌ها یا سایر موانع محافظت می‌کند. فضای انگشتان ‌پا همچنین حد فاصله انگشتان از روی کفش را حفظ می‌کند.

این کاور که علاوه بر اطراف فضای انگشتان، در اطراف ناحیه پاشنه نیز تعبیه شده است، از چرم، الیاف یا تقویت کننده سیلاستیک ساخته شده است که شکل کفش در ناحیه آناتومیک پاشنه را حفظ می‌کند.

قالب کفش

قالب، یک مدل از پای حامل وزن است؛ بنابراین راحتی و ویژگی‌های راه رفتن یک کفش به قالب آن بستگی دارد. این قالب می‌تواند دارای شکل منحنی، نیمه منحنی یا صاف باشد.

قالب‌های کفش outflare برای وفق دادن پا با وضعیت اصلاح شده انحراف شست پا هستند. قالب‌های inflare برای اهدافی برخلاف این هدف، یعنی برای به مرکز نزدیک کردن پا در وضعیت والگوس فورفوت در نوجوانان یا به منظور اصلاح بدشکلی واروس در بزرگسالان طراحی شده‌اند. قالب‌های سفارشی به طور خاص برای یک نوع پای خاص، ساخته می‌شوند.

ارتفاع ربع کفش (ساق کفش) 

این واژه به ارتفاع بخش فوقانی کفش اشاره دارد.

کفش کوتاه

کفش کوتاه یا کفش آکسفورد از جمله مواردی است که ساق کفش به سطحی بسیار زیر قوزک پا می‌رسد. این کفش‌ها بیشتر جنبه زیبایی دارند و حرکت مچ پا و ساب تالار را محدود نمی‌کنند.

کفش بلند

کفشی که تا قوزک پا را پوشش می‌دهد، حرکت پیستونی پا را کاهش داده و بهتر از کفش‌های کوتاه پا را محکم نگه می‌دارند و از لغزش آن به عقب و جلو پیشگیری می‌کنند.

گلوگاه کفش

طراحی بخش گلوگاه کفش، میزان راحتی استفاده کننده برای پوشیدن کفش و قابلیت تنظیم کفش را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

بلوچر

بیشتر کفش‌های ارتوپدی، دارای گلوگاهی به سبک بلوچر هستند که با شل بودن لبه‌های پیشین نگهدارنده بند کفش، مشخص می‌شود. ربع‌های کفش روی رویه کفش قرار می‌گیرند و دارای روزنه‌های نگهدارنده بند کفش هستند. سبک بلوچر یک دهانه کفش مناسب را فراهم می‌کند که باعث راحتی پوشیدن کفش و تنظیم بهتر آن می‌شود.

بالمورال

اگر پوشیدن ‌کفش برای بیمار مشکل نباشد، ممکن است بتواند از سبک بالمورال یا سبک بال استفاده کند که در آن رویه، لبه‌های جلویی ربع‌های کفش را می‌پوشاند. کفش‌های بال اجازه نمی‌دهند زبان کفش به طور کامل بیرون بیاید و روی جلوی پا دیده شود.

کفش لیس توتو (بند به پنجه) 

این مدل کفش، اقتباسی از سبک بلوچر است. بندهای کفش تا نزدیکی پنجه‌های پا بسته می‌شوند. این سبک گاهی اوقات «بوت جراحی» نیز نامیده می‌شود. پوشیدن آن از تمام کفش‌ها راحت‌تر است؛ زیرا ممکن است پنجه‌های بیمار به طور کامل در معرض دید قرار بگیرند. کفش‌های لیس توتو ممکن است دارای ربع‌های بلند یا کوتاه باشند.

بندهای کفش

میزان راحتی در بستن کفش، علاوه بر سبک گلوگاه، به بندها و چفت و بست‌های آن نیز بستگی دارد.

بندهای قابل تنظیم

بندهای قابل تنظیم، بندهای معمولی هستند که در آن، بندهای پنبه‌ای درون حداقل ۵ یا ترجیحاً ۵ جفت روزنه وارد می‌شوند. این بندها به استفاده کننده از کفش اجازه می‌دهند تا به آسانی میزان راحتی روی کفش را تنظیم کند تا تورم یا حساسیت در برخی از نواحی پا را کاهش دهد.

ممکن است با وجود اختلال در عملکرد دست بیمار یا محدودیت در حرکت آرنج یا زانو، بیمار به بندهای کفش آلاستیک نیاز داشته باشد. پس از بستن این بندها، انعطاف پذیری آنها باعث می‌شود نیازی به باز کردن مجدد آنها در هنگام درآوردن کفش توسط بیمار وجود نداشته باشد. این نوع از بندهای ولکرو برای افرادی با هماهنگی بسیار ضعیف نیز قابل مدیریت است.

بندهای غیر قابل تنظیم

بستن زیپ‌ها به حداقل مهارت و چابکی نیاز دارد؛ اما قابل تنظیم توسط بیمار نیستند. بستن بندهای یک کفش با بندهای آلاستیک به مراتب بسیار ساده‌تر است.

ساخت کفش

اگرچه روش‌های بسیاری برای ساخت کفش وجود دارد، اما برای اهداف ارتوپدی، ساخت گودیر ولت توصیه می‌شود. زیرا این روش ساخت، کفشی را می‌سازد که درون آن کاملاً نرم و صاف بوده و تنظیم آن با اصلاحات خارجی بسیار آسان است.

بررسی تناسب کفش

تناسب دقیق کفش، باید به شکل مناسبی ارزیابی شود. تناسب نهایی پس از اتمام اصلاحات ارتوپدی و در طول فرآیند تحمل وزن تعیین می‌گردد.

به طور معمول کفش مناسب باید فضای کافی برای گسترش پا در حین تحمل وزن را داشته باشد. برای تسهیل عملکرد پنجه‌های پا، کفش حداقل باید ۱۳ میلی متر درازتر از بلندترین انگشت پا باشد. وسیع‌ترین قسمت کفش باید با عریض‌ترین قسمت پا همسانی داشته باشد. کفش مناسب از پاشنه تا سینه پا کاملاً راحت است. از این رو ابعاد پاشنه تا سینه پا، باید با ابعاد محل قرار گیری این ناحیه در کفش برابر باشد.

ربع‌های کفش نباید بیش از حد، از هم فاصله داشته باشند. وجود فاصله غیر عادی، باریک بودن بیش از حد ساقه کفش را نشان می‌دهد. وجود فاصله اندک بین رویه‌های کفش، در نزدیکی پاشنه پا طبیعی است اما باید این فاصله تا میانه پا ناپدید شود. محدودیت ماهیچه دورسی فلکشن با مهار آن در ارتز، ممکن است بعدها باعث ایجاد فاصله اجتناب ناپذیر شود. به دلیل استحکام ساختاری کفش، همیشه فاصله بین ربع‌ها اندک بوده و عمل پیستونی کمی وجود خواهد داشت. کاور محافظی که به خوبی اطراف پاشنه را بپوشاند، مانع حرکت بیش از حد پا در کفش می‌شود.

هدف این کفش‌ها به خودی خود متناسب بودن آن را تعیین می‌کند. گاهی اوقات برای کنترل و قرار دادن پای ناهنجار در موقعیت مناسب، باید کفش از یک سیستم فشار سه نقطه‌ای استفاده کند؛ یا گاهی اوقات ممکن است کفش برای کاهش فشار در نواحی مشخصی تنظیم و طراحی شود.

سایر گزینه‌های پاپوش‌های ارتوپدی

در کنار کفش اشکال دیگری از پاپوش‌های ارتوپدی نیز وجود دارند که ممکن است مناسب باشند. گاهی جوراب‌های ارتوپدی برای کاهش فشار و ناراحتی در پاها کافی هستند. دمپایی‌های ارتوپدی برای پوشیدن در خانه مفید میباشند. همچنین پوشیدن چکمه‌های ارتوپدی می‌تواند پشتیبانی بیشتری برای مچ پاها و کل پا فراهم کند که نمی‌توان از طریق پوشیدن کفش‌های ارتوپدی به این میزان پشتیبانی دست یافت.