نحوه ساخت پروتز پا: مراحل ساخت پای مصنوعی از قالبگیری تا نصب

افرادی که دچار قطع اندام تحتانی هستند، گاهی اوقات به پروتزهای با زانو (اگر قطع عضو بالای زانو داشته باشند) یا بدون زانو (اگر قطع عضو پایین زانو داشته باشند) احتیاج دارند. بیشتر آنها از لاینر استفاده می‌کنند و بسیاری نیز از آستین برای راحتی و کارایی بیشتر در سیستم پا استفاده می‌کنند. اما در نهایت همه به یک پا احتیاج دارند!

وسایل جدید امکان و فعالیت‌های جدید را برای افرادی که به پروتز پا احتیاج دارند ایجاد می‌کند. حتی پاهایی وجود دارد که به طور خاص برای دویدن طراحی شده‌اند. تیم مراقبت‌های بهداشتی شما بر اساس اهداف فعالیت و شیوه زندگی شما، در تصمیم گیری درباره نوع پروتز موردنیازتان با شما همکاری خواهند کرد. در بیشتر مواقع می‌توانید پای مصنوعی را در مطب امتحان کنید تا ببینید آیا برای شما مناسب است یا خیر.

طراحی پای مصنوعی

طراحی سیستم‌های پای مصنوعی چالش‌برانگیز است. شبیه سازی کارهای پیچیده پا و مچ پا بسیار دشوار است. در حالت ایده‌آل پا سبکخواهد بود زیرا وزن آن به بقیه پروتز پا اضافه می‌شود. اگر پا خیلی سنگین باشد، سیستم تعلیق و همچنین اتصال به سوکت و اندام شما ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد.

یک پای مصنوعی خوب باید قوی باشد زیرا با قدم زدن و دویدن، نیرو و گشتاور بزرگی را به خود اختصاص می‌دهد. همچنین پاها باید به اندازه کافی کوچک باشند تا در یک پوسته (شل)، یک پوشش زیبایی برای پروتز پا، جا بگیرد و در نتیجه در یک کفش جا شود. سبک، قوی و کوچک بودن و در عین حال کاربردی و بادوام بودن این چالش بزرگ در ساخت پروتز پا است.

طرح‌های اولیه برای پای مصنوعی اغلب یک تکه چوب محکم بودند. یک طراحی مشابه ، SACH (solid-ankle-cushioned-heel) به دلیل استحکام آن همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرد، و به خصوص برای افرادی که سطح فعالیت پایین‌تری دارند مفید است. یک پایه SACH به طور معمول دارای یک ساختار داخلی سفت و سخت (چوب یا پلاستیک) است که توسط یک پوسته از جنس فوم فشرده احاطه شده است.

پاهای مصنوعی پیشرفته امروز که عملکردهای بیشتری دارند، در داخل یک پوسته ایمن هستند. بیشتر افراد هرگز پای مصنوعی خود را بدون این پوسته خارجی استفاده نمی‌کنند. پوسته زیبایی که در دور تا دور پروتز پا کشیده می‌شود و در جای خود نگه داشته می‌شود، دو هدف دارد:

• باعث می‌شود پروتز پای شما مانند یک پای طبیعی به نظر برسد.
• فضای داخل کفش شما را پر می‌کند.

نکته های مهم برای ساخت پروتز پا

آنچه در داخل پوسته است می تواند به طرز چشمگیری متفاوت باشد. پای مصنوعی برای پاسخگویی به نیازهای متناسب با سبک زندگی و میزان فعالیت شما طراحی شده است. در اینجا به چند فاکتور که باید مورد توجه قرار گیرد اشاره شده است.

مواد ساخت

 موادی که برای ساخت پای مصنوعی استفاده می‌شود از نظر میزان فعالیت متفاوت است. چوب، پلاستیک و فوم معمولاً در پاهایی یافت می‌شوند که برای افراد با سطح فعالیت پایین طراحی شده‌اند و به ثبات نیاز دارند. پای فیبر کربن نیازهای عملکردی برای جذب شوک و راندمان انرژی را برآورده می‌کند و همچنین سبک وزن است.

راحتی

برای اینکه بتوانید به اهداف خود برسید، پروتز پا باید احساس خوبی در شما ایجاد کند. راحتی به شما امکان می‌دهد تا فعال‌تر باشید. عملکرد پای پروتز شما مستقیماً بر راحتی شما تأثیر می‌گذارد.

عملکرد

 پروتز پا برای تقلید از پای انسان در یک سطح فعالیت خاص طراحی شده است. برای افرادی که نمی‌توانند راه بروند، این عملکرد تا حد زیادی از نظر زیبایی کاربرد دارد. برای کسانی که بیشترین فعالیت را دارند، یک پای مصنوعی باید هنگام راه رفتن از یک پای طبیعی تقلید کند. در واقع پای مصنوعی هنگامی که شما پاشنه پا را به زمین می‌زنید باید به عنوان یک کمک فنر عمل کند، با زمین‌های ناهموار سازگار شود، یک چرخش نرم از پاشنه پا تا انگشتان پا ایجاد کند، و یک اهرم سفت و محکم برای حرکت به جلو در هنگام اتمام قدم‌های شما فراهم کند.

حرکت چند محوری

برخی از پاهای مصنوعی به منظور تقلید از مچ پا طراحی شده‌اند که این امکان را فراهم می‌کنند تا پا در چندین محور حرکت کند. قابلیت چند محوری در یک پا به شما امکان می‌دهد تا جلوی پا را بالا و پایین کنید و آن را به سمت چپ و راست حرکت دهید. همچنین می‌توانید پا را کمی به سمت داخل و خارج بچرخانید. حرکت چند محوری برای حرکت راحت و با اطمینان در زمین ناهموار لازم است ، هنگامی که پای شما باید با هر آنچه که روبرو می‌شود سازگار شود.

ذخیره انرژی

 پای پروتزی که با فیبر کربن ساخته شده است انرژی زیادی را ذخیره می‌کند و به معنای واقعی کلمه انرژی و راحتی فوق‌العاده‌ای را در پاهای شما ایجاد می‌کند. فیبر کربن به عنوان یک فنر عمل می‌کند، زمانی که وزن خود را روی پایتان قرار می‌دهید فشرده می‌شود و زمانی که پای خود را می‌چرخانید شما را به سمت جلو سوق می‌دهد. برخی از پروتزها یک فنر در پاشنه و یک فنر دیگر در جلوی پا دارند: چیزی که برای پیاده‌روی با سرعت‌های مختلف، دویدن، بالا رفتن از تپه یا پایین آمدن از پله‌ها با یک قدم استوار و مطمئن نیاز دارید. با پای پروتز فیبر کربن، هر چه فنر طولانی‌تر باشد، می‌توان انرژی بیشتری را در آن ذخیره کرد و واکنش پا بیشتر خواهد شد.

قطع اندام شما

اگر هنوز قسمتی از پای خود را دارید، احتمالاً به پروتزهای سفارشی نیاز دارید که برای قرار گرفتن در کفش تهیه شده‌اند. اگر قطع عضو شما مربوط به مچ پا بوده است که از دلایل آن می‌توان به قطع عضو مچ پا، عمل جراحی Symes ، Chopart ، Pirogoff یا Boyd اشاره کرد، به یک پای مصنوعی سفارشی low-profile  احتیاج دارید. برای قطع عضو از مچ پا، یک پروتز پای استاندارد می‌تواند نیازهای شما را برآورده کند. شما باید قابلیت چند محوری و همچنین جذب شوک را در نظر بگیرید. در مورد قطع عضوهای بالای زانو، به خاطر داشته باشید که هرچه از دست دادن اندام بیشتر باشد، کنترل شما روی پروتز کمتر خواهد بود و به پایداری و استقامت پای پروتز خود نیاز بیشتری خواهید داشت.

سطح فعالیت شما

تولید کنندگان، پای مصنوعی را طبق سطح فعالیت کاربر دسته بندی می‌کنند. انتخاب پروتز مطابق با سطح فعالیت شما باعث افزایش حداکثر تحرک و کیفیت زندگی شما خواهد شد. انتخاب اشتباه پروتز می‌تواند راه رفتن را برای شما دشوارتر یا کمتر کند.

اگر یک پزشک یا درمانگر هنوز سطح فعالیت شما را مشخص نکرده است، در اینجا چندین مورد اساسی وجود دارد که باید به آن توجه کنید. اگر در مرز بین دو سطح فعالیت قرار دارید، محصولات طراحی شده برای هر دو سطح را در نظر بگیرید.

سطح فعالیت 0

اگر نمی‌توانید راه بروید، هنوز هم می‌توانید بخاطر احساس بهتر خود یک پروتز پا داشته باشید تا در فعالیت‌های اجتماعی احساس اطمینان بیشتری داشته باشید. از آنجا که این پروتزها قرار نیست وزن شما را پشتیبانی کنند و به شما در پیاده روی کمک کنند، دیگر نیازی به داشتن ویژگی‌هایی نیست که به تحرک شما کمک کند.

سطح فعالیت 1

برای کسانی که تحرک کمتری دارند، پای مصنوعی طوری طراحی شده که حداکثر پایداری را داشته باشد و در حفظ تعادل هنگام ایستادن یا برداشتن قدم‌های کوتاه و محتاطانه با حداقل سرعت در سطوح صاف کمک کند. با در نظر داشتن ایمنی به عنوان اولویت اول، این ویژگی‌ها را با پای مصنوعی خود در نظر بگیرید:

• وزن سبک
• یک ناحیه ایستای ایمن بر روی اتصال پاشنه پا که به شما امکان می‌دهد با اطمینان وزن خود را روی پایتان تغییر دهید
• اجازه می‌دهد که بدون خم کردن زانو راه بروید

سطح فعالیت 2

برای قدم زدن با مدت زمان محدود و سرعت محدود و توانایی گذشتن از موانع مانند جدول‌ها یا زمین ناهموار، پای پروتزی بهتر است که ثبات و راحتی را برای شما فراهم کند. به این معنی که از مفاصل و بافت اندام باقیمانده محافظت می‌کند. به دنبال یک پای مصنوعی باشید که دارای ویژگی‌های زیر باشد:

• جذب شوک در هنگام برخورد پاشنه به زمین
• چرخش سبک هنگام راه رفتن
• انتقال پویا از ایستادن به مرحله نوسان (گام برداشتن)
• اگر می‌خواهید در زمین ناهموار قدم بزنید، از قابلیت‌های چند محوری متوسط استفاده کنید

سطح فعالیت 3

اگر فردی هستید که می‌توانید با سرعت‌های مختلف راه بروید و از زمین‌های ناهموار و موانع مختلف عبور کنید، به دنبال این ویژگی‌ها در پای مصنوعی خود باشید:

• یک چرخش نرم از زمان برخورد اولیه پاشنه به زمین تا زمان بلند کردن انگشتان پا.
• راندمان انرژی خوب.
• توانایی سازگاری با زمین ناهموار.

سطح فعالیت 4

برای بالاترین سطح تحرک، از جمله پیاده‌روی برای مدت زمان و مسافت نامحدود به علاوه کار سخت، فعالیت‌های تفریحی یا ورزشی، به پاهای مصنوعی نیاز دارید که بتواند در مقابل شوک، تنش و پیچ خوردگی مقاومت کند و در هنگام تغییر سرعت راه رفتن یا شروع به دویدن شما عملکرد خوبی داشته باشد. (برای فعالیت‌های خاص، ممکن است پای مخصوص برای ورزش یا شنا را در نظر بگیرید.)

برای استفاده روزمره، به دنبال یک پای مصنوعی با ویژگی‌های زیر باشید:

• چرخش آسان
• پشتیبانی مقدماتی خوب
• راندمان عالی انرژی. یک پای مصنوعی از جنس فیبر کربن را با سختی بیشتر برای پشتیبانی و ذخیره انرژی در نظر بگیرید.
• توانایی سازگاری با زمین ناهموار

وزن شما

پای مصنوعی برای یک محدوده وزن خاص طراحی شده است. برای اطمینان از عملکرد خوب پروتز پا، یکی از آن‌ها را متناسب با وزن خود انتخاب کنید.

نوع قطع عضو شما

وقتی ایستاده‌اید، پروتز فضای بین اندام باقیمانده و زمین را پر می‌کند. پروتزها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که فقط به طول موردنیاز برای برابر شدن با پای دیگر خود برسید. بیشتر پاهای مصنوعی از ارتفاع 2 تا 7 اینچ هستند. در نتیجه، از بین رفتن اندام در نزدیکی مچ پا ممکن است گزینه‌های شما را به پروتزهای low-profile  محدود کند.

پوسته دلخواه شما

می‌توان پوسته‌ها را به رنگ دلخواه سفارش داد تا متناسب با رنگ پوست، در طیف وسیعی از اندازه و اغلب با شکاف بین انگشتان شکاف برای پوشیدن صندل باشد. پوسته‌های سبک ممکن است جزئیات انگشت را نداشته باشند و می‌توانند به پای پروتز وصل شوند. در پروتزهای عالی و حرفه‌ای، انگشتان پا و رنگ پوست واقع بینانه‌تر هستند. اگر سطح فعالیت شما 3 یا 4 است، در صورت پوشیدن لباس رقص یا تنیس، رنگ پوسته را طوری انتخاب کنید که بسیار نزدیک به رنگ پوست خودتان باشد.

قیمت

قیمت پای مصنوعی به طور کلی با سطح فعالیت بالا می‌رود زیرا قابلیت‌های بیشتری به ساختار آن اضافه می‌شود و مواد مورد استفاده در آن گران قیمت‌تر می‌شوند.

نحوه قالب‌گیری و ساخت پروتز پا

یک طیف شگفت‌انگیز از فناوری وجود دارد که در توسعه و ساخت پروتز مورد استفاده قرار می‌گیرد. با توجه به عوامل متنوعی که وجود دارد، فرد ممکن است نیازهای خود را از طریق یک دستگاه کامپیوتری با فناوری پیشرفته برآورده کند، در حالی که شخص دیگری ممکن است با یک دستگاه ساده‌تر راضی باشد. ممکن است شخصی در فعالیت و پیگیری‌های جدی گسترده‌ای مشارکت کند و به پروتزهای تخصصی دیگری نیز احتیاج داشته باشد، در حالی که شخص دیگری فقط به یک مورد نیاز دارد. نتیجه نهایی: هر بیمار منحصر به فرد است و مطابق نیازهای فردی خود تحت درمان قرار می‌گیرد.

ساخت یک پروتز جدید به چند مرحله نیاز دارد و همه این مراحل به گونه‌ای طراحی شده‌اند که مطمئن باشید پروتز شما در نهایت از بالاترین تناسب ممکن برخوردار خواهد بود. در ادامه می‌توانید مراحل فرآیند بیومتریک را برای ساخت پروتزهای سفارشی مشاهده کنید.

قالب گیری

برای اینکه تکنسین‌ها بتوانند پروتزهای سفارشی را که بطور خاص برای پاسخگویی به نیازهای شما طراحی شده، بسازند و مونتاژ کنند، اندام شما برای ساخت سوکت (بخشی از پروتز در تماس با اندام باقیمانده) اندازه‌گیری می‌شود. این کار با استفاده از مواد ریخته‌گری یا گچ یا فیبر شیشه‌ای یا سیستم CAD (طراحی رایانه‌ای) انجام می‌شود.

بررسی سبک زندگی و نیاز بیمار

هنگامی که اندازه گیری‌های شما انجام شد، متخصص پروتز شما در مورد شیوه زندگی و نیازهای جسمی شما با شما صحبت می‌کند. بیومتریک به عنوان یک تیم کار می‌کند و پروتزی را برای شما می‌سازد که به شما امکان می‌دهد نیازها و اهداف زندگی خود را برآورده کنید.

اتصالات سوکت موقتی

قالب ایجاد شده در مرحله 1 با استفاده از گچ پزشکی یا با سیستم CAD ماشینکاری می‌شوند تا یک قالب مثبت ایجاد شود. پس از اصلاح قالب مثبت (یک پرسه طراحی شده برای بهینه سازی اتصالات سوکت) یک سوکت تشخیصی به پای بیمار متصل می‌شود. این سوکت شفاف است و به پزشک امکان می‌دهد تا قبل از ایجاد سوکت نهایی محکم‌تر و بادوام‌تر، وضعیت را ارزیابی کرده و در صورت لزوم تغییراتی را ایجاد کند. اتصالات چندگانه در بعضی مواقع برای اطمینان از بهترین طراحی ممکن با تناسب راحت و مؤثر لازم است.

سوکت نهایی

زمانی که سوکت موقتی ایمن و راحت باشد، سوکت قطعی ترمو پلاستیکی یا روکش شده ساخته می‌شود. سپس پا، زانو (در صورت لزوم) و سایر اجزای آن به سوکت وصل می‌شوند.

پوشش

در صورت تمایل، به محض اینکه پروتز کاملاً روی اندام باقیمانده مونتاژ شد، می‌توان پوشش پروتز را به گونه‌ای تنظیم کرد که با اندام موجود هم از نظر شکل و هم از نظر تن پوست مطابقت داشته باشد.

دستورالعمل پوشیدن پروتز

اکنون فرایند ساخت پروتز پا به پایان رسیده و آماده استفاده است. به شما یک برنامه برای پوشیدن پروتز داده می‌شود که بوسیله آن بتوانید به پروتز خود عادت کنید. در صورت اتصال و عملکرد مناسب، توصیه می‌کنیم هر شش ماه یک بار به متخصص پروتز مراجعه کنید تا بتواند اندام شما را از نظر تناسب و ساییدگی مکانیکی ارزیابی کند.