دیابت یک بیماری است که در آن انسولین به مقدار کافی تولید نمی‌شود یا حساسیت به انسولین در بدن کاهش می‌یابد. انسولین یک هورمون حیاتی است که وظیفه آن کمک به جذب قند و تبدیل آن به انرژی در سلول‌ها است. زمانی که این فرایند به درستی انجام نمی‌شود، قند در جریان خون باقی مانده و باعث ابتلا به بیماری می‌شود.
اگر قند خون به مدت طولانی بالا باشد به قسمت‌های مختلف بدن از جمله پاها آسیب وارد می‌کند. بیش از 50 درصد از موارد قطع پا در دنیا به دلیل بالا بودن قند اتفاق می‌افتد.
بیماران دیابتی با مشکلات جدی و خطرناک در پا روبرو می‌شوند و این مشکلات ممکن است منجر به از دست دادن عضو، بدشکلی و عفونت پا گردند. با این حال، می‌توان با پیشگیری و کاهش احتمال بروز این مشکلات، آنها را پیشگیری کرد. علاوه بر رعایت برنامه‌های درمانی برای کنترل قند خون که بهترین راه برای پیشگیری از این مشکلات است، خودمراقبتی و مراجعات دوره‌ای و منظم به پزشک نیز می‌تواند در پیشگیری از این مشکلات کمک کند. استفاده از کفی و کفش طبی نیز یکی از راه‌های مهم در پیشگیری و درمان مشکلات بیماران دیابتی است. در کلینیک‌های تخصصی پدورتیک (پا)، پس از معاینه دقیق بیمار، برنامه درمانی مناسب با رویکرد پلکانی تجویز می‌شود. درمان از روش‌های ساده مانند تجویز و ساخت کفش طبی برای بیماران دیابتی آغاز می‌شود و در صورت لزوم، درمان‌های پیچیده‌تر نیز تجویز می‌شود. همچنین، در این کلینیک‌ها از روش‌های نوین مانند ازون بگ نیز برای بیماران دیابتی استفاده می‌شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت در کلینیک امید میتوانید با شماره تلفن‌های02188801800 و 09107803155 تماس حاصل فرمایید.
مشکلات پا در افراد مبتلا به دیابت
دو مشکل اصلی که ممکن است در پای افراد مبتلا به دیابت دیده شود عبارتند از:
نوروپاتی دیابتی
نوروپاتی دیابتی باعث بیحسی، کاهش آگاهی نسبت به زخم‌ها، عفونت و تنگ شدن کفش‌ها می‌شود. به مرور زمان، دیابت ممکن است باعث آسیب‌دیدگی عصب شده و در نتیجه پاها بیحس شوند. این عارضه باعث می‌شود که فرد مبتلا به دیابت، احساسی در اندام‌های خود نداشته باشد.
این عارضه همچنین باعث می‌شود که فرد مبتلا به دیابت نتواند سوزش، درد یا عفونت را در پاهای خود احساس کند. آنها ممکن است متوجه نشوند که کفش آنها تنگ شده و باعث زخم پشت پاهای آنها شده است. این فقدان احساس ممکن است احتمال بریدگی، درد و تاول را افزایش دهد.
اگر فرد مبتلا به عفونت تحت درمان قرار نگیرد ممکن است به اولسر و حتی قانقاریا مبتلا شود. اگر فرد به قانقاریا دچار شد باید پای وی قطع شود.
بیماری عروق محیطی
دیابت باعث ایجاد تغییراتی در عروق خونی مانند سرخرگ‌ها می‌شود. انباشته شدن چربی در رگ‌های فرد مبتلا به بیماری عروق محیطی باعث انسداد عروقی که به سمت مغز و قلب می‌روند می‌شود.
این بیماری بر عروقی که به سمت اندام‌هایی نظیر دستان و پاها می‌روند نیز تأثیر گذاشته و باعث کاهش گردش جریان خون در این اندام‌ها می‌شود.
کاهش گردش جریان خون باعث می‌شود که زخم‌ها، دردها و عفونت‌ها به کندی بهبود یابند. اگر فردی به عفونت شدید مبتلا شد، پزشک ممکن است، قطع اندام‌های او را مورد توجه قرار دهد.
عوارض
نوروپاتی دیابتی و بیماری عروقی محیطی بیماری‌های خطرناکی هستند که پزشک باید آنها را به دقت تحت نظر داشته باشد.
هر دو این بیماری‌ها باعث بروز عوارض و عواقب خطرناکی می‌شوند که برخی از آنها عبارتند از:
- اولسرها یا زخم‌ها پا که بهبود پیدا نمی‌کنند
- عفونت‌ها شامل عفونت‌های پوستی، عفونت‌های استخوانی و آبسه‌ها
- قانقاریا، زمانی که عفونت باعث از بین رفتن و مرگ بافت‌ها می‌شود.
- بدشکلی پاها
- پای شارکو که شکل پاها را به دلیل جابجا شدن یا شکستگی استخوان‌ها تغییر می‌دهد.
تمیز کردن پاها
- دمای آب را با دست یا آرنج خود چک کنید تا مطمئن شوید که مناسب است. دمای مناسب برای آب حمام حدود 42 – 43 درجه سلسیوس است.
- پاهای خود را با آب گرم (نه آب داغ) و صابون بشورید
- از گذاشتن پاها در آب خودداری کنید زیرا در بلند مدت باعث خشکی پوست شما می‌شود.
- در زمان شستشو، پاهای خود را به دقت بررسی کنید.
- آنها را با آب گرم (نه آب داغ) آب بکشید
- پاهای خود را با دقت خشک کنید؛ به خصوص لای انگشتان پا را
- بلافاصله پس از این که پاهای خود را تمیز کردید از لوسیون‌های مرطوب‌کننده بدون الکل و بدون بو استفاده کنید اما توجه داشته باشید که نباید این لوسیون‌ها را بین انگشتان پای خود بمالید. اگر این قسمت‌ها خیلی مرطوب بمانند باعث آسیب‌دیدگی پوست می‌شوند.
مراقبت از ناخن‌های انگشتان پا
باید به طور منظم مراقب ناخن‌های انگشتان پای خود باشید زیرا ضخیم و بلند شدن این ناخن‌ها بر انگشتان مجاور فشار آورده و ممکن است باعث ایجاد زخم‌های باز در آنها شوند. بهتر است قبل از این که ناخن‌های انگشتان پای خود را بگیرید با یک پزشک متخصص پا مشورت کنید. اگر خودتان یا یکی از اعضای خانواده، ناخن‌های شما را کوتاه می‌کنند باید به نکات زیر را مورد ملاحظه و توجه قرار دهید:
نکاتی در مورد کوتاه کردن ناخن‌ها
- ناخن‌های خود را به طور صاف کوتاه کنید
- گوشه‌های ناخن‌ها را کوتاه نکنید زیرا ممکن است باعث شود که ناخن در گوشت شما فرو رود
- از سوهان ناخن برای گرد کردن کناره‌های ناخن‌ها استفاده کنید
- هرگز از چاقو، قیچی یا تیغ برای کوتاه کردن ناخن‌های خود استفاده نکنید
بازدید و معاینه‌های روزانه
بهترین روش برای مراقبت از پاهای خود این است که روزانه آنها را بازرسی و معاینه کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا به مشکلات زودرس در پاها پی ببرید و آنها را در زمان مناسب درمان کنید تا از بروز آسیب‌ها و بدشکلی‌های دائمی جلوگیری شود. اگر هرگونه مشکلی را در پاهای خود مشاهده کردید، بدون تاخیر به متخصص پا مراجعه کنید، بدون در نظر گرفتن اینکه مشکل به نظر جزئی یا بی‌اهمیت بیاید. ارتباط بلافاصله با متخصص پا به شما کمک می‌کند تا برای تشخیص و درمان سریع مشکلات پا اقدام کنید.
چه موقع باید پاهای خود را معاینه کنید
- قبل از پوشیدن کفش و جوراب
- پس از درآوردن کفش و جوراب
- پس از حمام کردن
- هر روز در فواصل زمانی مشخص و منظم
نکاتی در مورد بررسی پاها
-
- بین انگشتان پاهای خود را بررسی کنید. این نواحی معمولاً نادیده گرفته می‌شوند
- اگر نمی‌توانید کف پاهای خود را ببینید از یک آینه استفاده کنید یا از یکی از دوستان یا اعضای خانواده بخواهید که کف پای شما را بررسی کنید
به دنبال چه چیزی باید باشید
- تاول، بریدگی و خراشیدگی‌ها که در صورتی که نادیده گرفته شوند ممکن است باعث ابتلا به عفونت شوند
- تغییر رنگ (آبی، قرمز روشن یا نقاط سفید): تغییرات رنگ ممکن است نشانه آسیب‌دیدگی‌های پوستی باشند
- قسمت‌هایی از پوست که به شدت دچار خشکی و ترک‌خوردگی شده است و باعث می‌شود که باکتری‌ها بتوانند از این طریق وارد پوست شوند
- پینه‌ها و میخچه‌ها ممکن است نشان‌دهنده فشار زیاد روی پا باشند که باید بلافاصله این فشارها برطرف شوند
- تورم نیز ممکن استعلامت آسیب‌دیدگی بافت نرم یا استخوان باشد و باید بلافاصله توسط متخصص پا مورد معاینه و بررسی قرار گیرد.
کفش‌ها و جوراب‌ها
زمانی که پاهای شما احساس‌های حفاظتی خود را از دست دادند، کفش‌ها (و جوراب‌ها) به شما در داشتن یک زندگی سالم و مولد کمک کرده و از ایجاد زخم‌های مکرر که ممکن است به تدریج باعث قطع پای شما شوند جلوگیری می‌کنند. نمی‌توان استفاده از یک نوع خاص کفش را به همه توصیه کرد. افرادی که پای حساس دارند باید از کفش‌های مخصوصی که توسط متخصص پا برای جلوگیری از بروز اولسرهای ناشی از پوشیدن کفش‌های تنگ توصیه می‌شوند استفاده کنند. با توجه به نکات زیر میتوانید کفش‌هایی که باید هر روز بپوشید را هوشمندانه‌تر انتخاب کنید:
انتخاب کفش
- بدون داشتن احساس‌های حفاظت کننده، انتخاب کفش با سایز مناسب دشوار است. ممکن است شما صرف این که احساس بهتری دارید، کفشی را انتخاب کنید که خیلی تنگ است.
- به قضاوت و احساس خود در هنگام انتخاب کفش تکیه نکنید
- یک کفش را صرفاً به این دلیل که برچسب “کفش مناسب برای افراد دیابتی” دارد انتخاب نکنید، کفش را بر اساس توصیه‌های متخصص پا انتخاب کنید
- کفشی را انتخاب کنید که متناسب با سایز، شکل و نیازهای خاص پای شما باشد
- کفشی که از چرم واقعی یا مواد کششی ساخته شده است یا کفشی که اندازه آن قابل تغییر باشد را انتخاب کنید
- قبل از این که از کفش خریداری شده استفاده کنید، آن را به متخصص پا نشان دهید تا تناسب آن را بررسی کند و در صورت لزوم آن را با کفشی با مدل و اندازه متفاوت عوض کنید. قبل از خرید کفش در مورد نحوه تعویض یا پس دادن آن به فروشنده توافق کنید.
کفش مناسب
کفش را بر اساس سایزی که همیشه می‌پوشید انتخاب نکنید. سایز کفش‌ها استاندارد نیست (هر کارخانه استانداردی متفاوت در سایزبندی کفش دارد). یک کفش مناسب باید ویژگی‌های زیر را داشته باشد:
- بین بلندترین انگشت پا و انتهای کفش باید حدود یک اینچ (عرض یک انگشت شصت) فاصله وجود داشته باشد
- بتوانید برخی قسمت‌های کفش را برای رسیدن به سایز مناسب از کنارها یا نوک آن خارج کنید
- شکل کفش باید با شکل پای شما مطابقت داشته باشد. برای این کار میتوانید کفی کفش را درآورده و آن را روی یک قطعه کاغذ قرار داده و شکل آن را بکشید. سپس پای خود را روی طرح کفی قرار داده و شکل کفش را با شکل پای خود مطابقت دهید. اگر شکل کفی با شکل پای شما مطابقت داشتان را خریداری کنید
پوشیدن کفش
- همیشه قبل از پوشیدن و پس از درآوردن کفش، داخل آن را بررسی کنید. سعی کنید انجام این کار برای شما تبدیل به یک عادت شود.
- پس از گذشت چند روز به تدریج به کفش‌ها عادت می‌کنید. زمانی که کفش‌ها نو هستند نباید از آنها به مدت طولانی استفاده کنید. آنها را یک ساعت صبح و یک ساعت بعدازظهر بپوشید و پس از هر بار پوشیدن، پاهای خود را با دقت بررسی کنید. اگر مشکلی وجود نداشت، این زمان‌ها را افزایش دهید تا جایی که پوشیدن این کفش‌ها در طول روز باعث آسیب‌دیدگی پای شما نشوند.
- کفش را حداقل باید سالی یک مرتبه تعویض کنید. کفش‌های خود را تمیز نگهدارید و از آنها به خوبی مراقبت کنید. همیشه به یاد داشته باشید که در مراجعه به متخصص پا، کفش‌های شما توسط وی بررسی شوند.
جوراب‌ها
جوراب‌ها نیز می‌توانند از پاهای حساس محافظت کرده یا به آنها آسیب وارد کنند. اگر جوراب گشاد باشد و داخل کفش چروک شود احتمال اعمال فشار موضعی به پا وجود دارد که می‌تواند به پا آسیب وارد کند. یک جفت جوراب خوب باید ویژگی‌های زیر را داشته باشد:
- اندازه آن باید مناسب باشد و به اندازه کافی خاصیت الاستیکی داشته باشد که روی پا بماند
- نباید ساق‌های سنگین داشته باشید که باعث فشار آمدن به انگشتان پاها شوند
- باید رنگ آن سفید باشد تا بتوان خونریزی یا ترشحات احتمالی ناشی از تاول‌ها یا اولسرها را به راحتی روی آن دید
- همیشه کفش‌ها را با جوراب بپوشید. جوراب یک مانع حفاظتی بین پوست و کفش ایجاد می‌کند و از آسیب‌دیدگی پوست جلوگیری می‌کند.
هشدارهایی در مورد کفش‌ها و جوراب‌ها!
- از پدهای گرمایی، تشک برقی یا بطری‌های آب داغ استفاده نکنید. اگر پای شما حساس باشد، به راحتی و بدون این که شما متوجه شوید ممکن است بسوزند
- آر مواد ساینده شیمیایی برای از بین بردن پینه و میخچه، پراکسید هیدروژن، الکل و بتادین روی پوست خود استفاده نکنید
- از قیچی، چاقو یا تیغ برای کوتاه کردن ناخن‌ها یا برداشتن پینه‌ها استفاده نکنید
- هرگز با پای برهنه نباشید؛ حتی در حمام. استفاده از دمپایی از پاهای شما حفاظت می‌کند. از متخصص پا در مورد مناسب‌ترین نوع دمپایی برای شرایط خود سؤال کنید.
- از پوشیدن دمپایی‌های پلاستیکی یا کفش‌های نوک باریک خودداری کنید.
آزمایش پاها توسط بیمار
هر فرد مبتلا به نوروپاتی باید یک صفحه آزمایش پا داشته باشند. افرادی که فیلامنت ها را در بخش‌های منتخب احساس می‌کنند دچار اولسرهای ناشی از نوروپاتی نشده‌اند. برای بررسی و تعیین سطح احساس در پاهای خود از دستورالعمل زیر پیروی کنید:
- فیلامنت را با دسته مناسب بگیرید
- از حرکات آرام برای لمس فیلامنت توسط پوست پا استفاده کنید. فیلامنت را باید در کنار زخم و نه درست روی زخم، پینه یا اسکار احساس کنید. فیلامنت را به مدت 1 تا 2 ثانیه با پوست خود لمس کنید. پای خود را به اندازه‌ای فشار دهید که فیلامنت خم شود.
- فیلامنت را با هر دو پا در قسمتی که دور آن دایره قرمز کشیده شده است لمس کنید. اگر میتوانید فیلامنت را احساس کنید، علامت + را بزنید و اگر نمی‌توانید آن را احساس کنید از علامت – استفاده کنید.
- فیلامنت ها را می‌توان چندین بار استفاده کرد. پس از هر بار استفاده آنها را با پنبه الکلی تمیز کنید.
- اگر شما نمی‌توانید حتی یکی از قسمت‌هایی که با دایره قرمز مشخص شده را احساس کنید باید در اسرع وقت به متخصص پا مراجعه کنید. ممکن است شما احساس‌های حفاظتی خود را از دست داده باشید.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟
افراد مبتلا به دیابت باید به طور منظم و دوره‌ای به پزشک مراجعه کنند.
افرادی که متوجه هر یک از تغییرات زیر می‌شوند باید بلافاصله به مرکز فوریت‌های پزشکی مراجعه کنند:
- تغییر رنگ پوست روی پا
- تورم در پا یا مچ پا
- تغییر دما در پاها
- زخم‌ها دائمی روی پاها
- درد و احساس گزگز در پا یا مچ پا
- عدم رشد ناخن‌های پا
- عفونت‌های قارچی در پاها
- خشکی و ترک‌خوردگی پوست پاشنه پا
- علائم ابتلا به عفونت
اوزون بگ برای درمان مشکلات پای دیابتیک
استفاده از اوزون بگ یک روش درمانی مؤثر و قابل اعتماد برای درمان بیماری‌های پوستی از جمله عفونت‌های باکتریایی، قارچی و ویروسی است. این روش با افزایش جریان خون به ناحیه تحت درمان، فرایند بهبودی را تحریک می‌کند.
برای ایزوله کردن ناحیه تحت درمان، از یک کیسه استفاده می‌شود. این کیسه با گاز اوزون (O3) پر می‌شود و به یک محیط مناسب تبدیل می‌شود که پاتوژن‌ها قادر به بقاء ندارند.
اوزون بگ به از بین بردن ویروس‌ها، باکتری‌ها و عفونت‌های قارچی مقاوم در پوست و ناخن‌ها کمک می‌کند. به دلیل ویژگی‌های قوی، قابل اعتماد و طبیعی که دارد، استفاده از اوزون بگ معروف است.
