شکستگی استرسی (شکستگی ناکامل و بصورت ترک کوچک در استخوان پا)

شکستگی استرسی، ترک کوچک استخوان یا کبودی شدید در استخوان است. بیشتر شکستگی‌های استرسی ناشی از فعاليت بیش از حد و فعالیت‌های مکرر است. در دوندگان و ورزشکارانی که در ورزش‌های دویدنی مانند فوتبال و بسکتبال شرکت می‌کنند، شكستگي استرسی شایع است.

شکستگی‌های استرسی معمولاً هنگامی اتفاق می‌افتد که افراد فعالیت‌های خود را تغییر می‌دهند. از جمله این تغییرها شامل  انجام یک تمرین جدید، افزایش ناگهانی شدت تمرینات خود، یا تغییر سطح تمرین (آهسته دویدن روی تردمیل در مقابل دویدن در فضای باز) است. علاوه بر این، اگر پوکی استخوان یا بیماری دیگری باعث ضعیف شدن استخوان‌ها شده‌ باشد  فقط انجام کارهای روزمره ممکن است منجر به شکستگی استرسی شود. پرهیز از فعالیت‌های پربرخورد برای مدت زمان کافی کلید بهبودی شکستگی استرسی در پا یا مچ پا است. بازگشت سریع به فعالیت نه تنها می‌تواند روند بهبودی را به تأخیر بیندازد، بلکه خطر شکستگی کامل را نیز افزایش می‌دهد. در صورت بروز شکستگی کامل  بهبودی و بازگشت به فعالیت بسیار طولانی‌تر خواهد شد.

شکستگی استرسی 

شکستگی‌های استرسی اغلب در متاتارس دوم و سوم پا رخ می‌دهد که نازک‌تر و اغلب طولانی‌تر از اولین متاتارس مجاور است. هنگام فشار دادن، راه رفتن یا دویدن، این منطقه بیشترین ضربه را در پای شما تحمل می‌کند.

شکستگی استرسی نیز در استخوان پاشنه پا؛ فیبولا (استخوان خارجی ساق پا و مچ پا)؛ تالوس (استخوان کوچکی در مفصل مچ پا)؛ و ناویکولار (استخوانی در بالای قسمت میانی پا) شایع است.

شایع‌ترین مکان‌های شکستگی استرسی در پا، در استخوان‌های متاتارس است.

بسیاری از شکستگی‌های استرسی ازناشی از آسیب‌های بیش از حد است. اين شكستگی‌های استرسی به مرور زمان وقتی كه فشار و نيرويی مكرر به استخوان وارد می‌شود، منجر به آسیب میکروسکوپی به استخوان می‌شود. نیروی تکراری که باعث شکستگی استرسی می‌شود آنقدر زیاد نیست که بتواند شکستگی حاد ایجاد کند يا دليل ايجاد يك شكستگی حاد باشد،  مانند شکستگی مچ پا ناشی از زمین خوردن. شکستگی استرسی كه در طول زمان اتفاق می‌افتد. وقتی رخ می‌دهد که یک حرکت ورزشی اغلب تکرار شود و استخوان‌های تحمل کننده وزن و عضلات حمايت کننده زمان کافی برای بهبودی بین جلسات ورزشی را نداشته باشند.

استخوان دائما در حال تغيير شكل است كه به اين روند، ریمدلینگ گفته می‌شود. استخوان جدید رشد می‌کند و جایگزین استخوان قدیمی می‌شود. اگر فعالیت یک ورزشکار خیلی زیاد باشد، تجزیه استخوان قدیمی به سرعت اتفاق می‌افتد و از توانایی بدن در ترمیم و جایگزینی آن پیشی می‌گیرد. در نتیجه، استخوان ضعیف شده و در برابر شکستگی‌هایی استرسی آسیب‌پذیر می‌شود.

چه عواملی باعث شکستگی استرسی می‌شود؟ 

عوامل خطر شکستگی استرسی را می‌توان به دو دسته اساسی تقسیم کرد: خارجی و ذاتی

عوامل خارجی 

عوامل خارجی در خارج از بدن اتفاق می‌افتد. این موارد را می‌توان عوامل محیطی (طبیعت) نیز نامید. این عوامل می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• تمرین نادرست تمرین یا تکنیک ورزشی.
• داشتن یک برنامه آموزشی یا حجم فعالیت بیش از حد سریع یا تغییر سطح فعالیت خود بدون یک دوره ورود تدریجی.
• تغییر سطحی که روی آن ورزش می‌کنید، مانند رفتن از یک سطح نرم (مانند یک مسیر داخل سالن) به بیرون روی شن یا بتن.
• دویدن در پیست یا جاده‌ای با سطح شیب‌دار.
• استفاده از تجهیزات ضعیف یا کفش‌های نامناسب (کفش‌هایی که بیش از حد فرسوده، بسیار نازک یا سفت هستند).
• انجام فعالیت‌های تکراری در برخی ورزش‌های دارای تأثیر بالا، مانند:
• دویدن در مسافت‌های طولانی (درشت نی، ران).
• بسکتبال
• تنیس
• دو میدانی.
• ژیمناستیک (شکستگی استرسی مچ دست ناشی از تحمل وزن بر روی دست‌ها یا مچ‌ها، کمر).
• رقص (پا، کمر).
• داشتن یک رژیم غذایی ضعیف که مصرف کالری کافی برای حجم ورزش نداشته باشد.
• داشتن سطح ویتامین D کم.
• تجربه تخصصی اولیه در ورزش. جوانانی که در طول یک سال و بدون وقفه یک ورزش انجام می‌دهند در معرض شکستگی استرسی قرار دارند.

عوامل ذاتی 

عوامل ذاتی مواردی مربوط به ورزشکاران یا بیماران هستند و تحت تأثیر نیروهای خارجی قرار نمی‌گیرند. این عوامل می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• سن: ورزشکاران مسن ممکن است دارای زمینه اصلی تراکم استخوان مانند پوکی استخوان باشند. در حال حاضر استخوان ضعیف شده زودتر از استخوان سالم دچار واکنش استرسی و یا شکستگی خواهد شد.
• وزن: به نظر می‌رسد هر دو طیف در معرض آسیب‌های استرسی قرار دارند. ممکن است فردی با BMI کم یا یک فرد کم وزن دارای استخوان ضعیف شده باشد وهمچنين فردی با BMI بالا در معرض آسیب قرار داشته باشد.
• آناتومی: مشکلات پا می‌توانند نحوه برخورد پا با زمین را تحت تأثیر قرار دهند. مشکلات پا می‌توانند شامل تاول، التهاب تاندون و قوس کف پای کم یا زیاد باشد. ضعف عضلانی، عدم تعادل یا عدم انعطاف‌پذیری نیز می‌تواند یکی از عوامل خطر محسوب شود.
• رابطه جنسی: زنانی که قاعدگی نامنظم دارند یا اصلا پریود نمی‌شوند، ممکن است در معرض خطر باشند.
• شرایط پزشکی: پوکی استخوان یا سایر بیماری‌هایی که قدرت و تراکم استخوان (ضخامت) را ضعیف می‌کنند. استخوان‌های ضعیف یا نرم ممکن است نتوانند تغییرات فعالیت را تحمل کنند.

علائم شکستگی استرسی چیست؟ 

علائم شکستگی استرسی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• درد، تورم یا درد در محل شکستگی.
• درد هنگام لمس استخوان، حساسیت به لمس
• دردی که پس از شروع فعالیت شروع شده و سپس با استراحت برطرف می‌شود.
• دردی که در تمام مدت فعالیت وجود دارد و پس از پایان فعالیت از بین نمی‌رود.
• دردی که در حالت استراحت، در هنگام فعالیت طبیعی یا هنگام راه رفتن روزمره ایجاد می‌شود.
• دردی که با پرش روی یک پا یا عدم توانایی در تحمل وزن پای آسیب دیده ايجاد می‌شود.

اگر شکستگی استرسی در مراحل اولیه درمان نشود، درد می‌تواند شدید شود. همچنین این خطر وجود دارد که شکستگی جا به جا شود (شکستگی استخوان از حالت عادی خارج شود). برخی از شکستگی‌های استرسی (لگن) شکستگی‌های استرسی “پر خطر” محسوب می‌شوند زیرا اگر زود شناسایی نشوند ممکن است نتیجه بدی داشته باشند. (مانند نیاز به جراحی).

معاینه پزشک 

معاینه فیزیکی 

پزشک در مورد سابقه پزشکی و سلامت عمومی شما صحبت خواهد کرد. او در مورد کار شما، فعالیت‌های شما، رژیم غذایی شما و اینکه چه داروهایی مصرف می‎‌کنید سوال خواهد کرد. مهم است که پزشک از عوامل خطر شکستگی استرسی آگاه باشد. اگر قبلاً دچار شکستگی استرسی شده‌ باشید، ممکن است پزشک برای شما آزمایش کمبود مواد مغذی مانند کمبود کلسیم یا ویتامین D، یک آزمایش کامل پزشکی را تجویز کند.

پس از بحث درباره علائم و سابقه پزشکی شما، پزشک پا و مچ پای شما را معاینه می‌کند. در طول معاینه، او به دنبال مناطق حساس می‌رود و مستقیماً به استخوان آسیب‌دیده فشار می‌آورد. غالباً، کلید تشخیص شکستگی استرسی گزارش درد بیمار در پاسخ به این فشار است. درد ناشی از شکستگی استرسی معمولاً به ناحیه‌ای که استخوان آن آسیب دیده‌ است محدود می‌شود و در کل پا نیست.

تست‌های تصویربرداری 

ممکن است پزشک برای تأیید تشخیص، آزمایشات تصویربرداری را برای شما تجویز کند.

اشعه ایکس تصاویری از ساختارهای متراکم مانند استخوان را فراهم می‌کند. از آنجا که شکستگی استرسی با یک ترک کوچک آغاز می‌شود، معمولاً مشاهده آن در اشعه ایکس دشوار است. شکستگی ممکن است تا چند هفته بعد که در واقع بهبود یافته است قابل مشاهده نباشد. بعد از چند هفته ممکن است نوعی استخوان ترمیم کننده به نام کالوس در اطراف محل شکستگی ظاهر شود. در بسیاری از موارد این نقطه‌ای است که در آن خط شکستگی در استخوان قابل مشاهده است.

اگر پزشک شما به شکستگی استرسی مشکوک باشد اما نتواند آن را در اشعه ایکس ببیند، ممکن است اسکن استخوان یا تصویربرداری با رزونانس شدید مغناطیسی (MRI) را توصیه کند. اگرچه اسکن استخوان در نشان دادن محل واقعی شکستگی استرسی كارايی کمتری نسبت به MRI ​​دارد، اما هر دو نوع این آزمایشات حساسیت بیشتری نسبت به اشعه ایکس دارند و می‎‌توانند شکستگی استرسی را زودتر تشخیص دهند.

درمان

هدف از درمان، تسکین درد و بهبودی شکستگی است تا بتوانید به فعالیت‌های خود برگردید. پیروی از برنامه درمانی پزشک به شما کمک می‌کند تا سریع‌تر به فعالیت خود برگردید و از آسیب بیشتر استخوان جلوگیری کنید.

درمان بسته به محل شکستگی استرسی و شدت آن متفاوت خواهد بود. اکثر شکستگی‌های استرسی بدون جراحی درمان می‌شوند.

کمک‌های اولیه 

اگر فکر می‌کنید در پا یا مچ پا شکستگی استرسی دارید، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. نادیده گرفتن درد می‌تواند عواقب جدی داشته باشد. استخوان ممکن است کاملاً شکسته شود.

موارد زیر را تا زمان ملاقات با دکتر انجام دهید:

• استراحت = از فعالیت‌هایی که باعث تحمل وزن روی پای شما می‌شود خودداری کنید. اگر به هر دلیلی مجبور به تحمل وزن هستید، مطمئن شوید که کفشی کاملاً راحت پوشیده‌اید. صندل چوب پنبه‌ای با کف ضخیم بهتر از دمپایی نازک است.
• یخ = بلافاصله بعد از آسیب، به محل آسیب یخ بزنید تا تورم كمتر شود. از بسته‌های سرد به مدت 20 دقیقه در یک نوبت و چند بار در روز استفاده کنید. یخ را مستقیماً روی پوست خود قرار ندهید.
• فشار = برای جلوگیری از تورم بيشتر، ناحیه را به آرامی با یک باند نرم بپیچید.
• ارتفاع = هرچقدر می‌توانید استراحت کنید و پا را از قلب بالاتر ببريد.
• علاوه بر روش‌های بالا، استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی یا NSAID ها مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن می‌تواند به تسکین درد و کاهش تورم کمک کند.

سایر روش‌های درمانی 

برای بهبودی سریع‌تر پس از شکستگی استرسی پا اقدامات زیر نیز ضروری و لازم است:

• فعالیت‌های اصلاحی = بهبودی شکستگی استرسی به طور معمول از 6 تا 8 هفته طول می‌کشد. در این مدت به فعالیت‌هایی روی بیاورید که استرس کمتری به پای شما وارد می‌کنند. شنا و دوچرخه سواری فعالیت‌های جایگزین خوبی هستند. با این حال، شما نباید هیچ نوع فعالیت بدنی را که پا یا مچ پای آسیب دیده شما را درگیر می‌کند حتی اگر ضربه آن کم باشد، بدون توصیه پزشک از سر بگیرید.
• کفش محافظ = برای کاهش استرس در پا، ممکن است پزشک پوشیدن کفش محافظ را توصیه کند. ممکن است یک کفش با کفی سفت، یک صندل با کفی چوبی یا یک کفش برش‌دار در قسمت شکستگی پا مناسب باشد.
• گچ گرفتن = شکستگی‌های استرسی در استخوان پنجم متاتارس (در طرف خارجی پا) یا در استخوان‌های ناوکولار یا تالوس ترمیم می‌شوند. پزشک ممکن است برای نگه‌داشتن استخوان‌ها در یک وضعیت ثابت و از بین بردن استرس روی پای درگیر شده، پای شما را گچ بگيرد.

درمان با جراحی 

برخی از شکستگی‌های استرسی برای بهبودی مناسب به جراحی نیاز دارند. در بیشتر موارد، این جراحی شامل حمایت از استخوان‌ها با قرار دادن یک نوع بست است. به این حالت فیکساسیون داخلی گفته می‌شود. در بیشتر موارد از پین‌ها، پیچ‌ها و یا پلیت‌ها برای نگه‌داشتن استخوان‌های کوچک پا و مچ پا در طول روند بهبود استفاده می‌شود.

عکس‌برداری با اشعه ایکس از قسمت میانی پا پیچ‌هایی را نشان می‌دهد که در استخوان ناویکولار قرار دارند تا شکستگی در هنگام بهبود در یک وضعیت ثابت باشد.

بازیابی 

در بیشتر موارد، بهبودی شکستگی استرسی از 6 تا 8 هفته طول می‌کشد. بهبودی شکستگی‌های جدی‌تر استرسی ممکن است بیشتر طول بکشد. اگرچه کنار آمدن با آسیب می‌تواند سخت باشد، اما بازگشت خیلی زود به فعالیت می‌تواند شما را در معرض شکستگی‌های استرسی بزرگ‌تر و غیر قابل ترمیم و حتی نیازمند به مدت زمان طولانی‌تری برای ترمیم قرار دهد. آسیب مجدد می‌تواند منجر به مشکلات مزمن شود و شکستگی استرسی هرگز به درستی بهبود نمی‌یابد.

هنگامی که درد شما فروکش کرد، ممکن است لازم باشد پزشک با استفاده از اشعه ایکس برطرف شدن شکستگی استرسی را تأیید کند. اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) همچنین می‌تواند در تعیین بهبودی مفید باشد، به ویژه در استخوان‌هایی که ابتدا تشخيص خط شکستگی در آن سخت بود.

هنگامی که شکستگی استرسی بهبود یافت و درد شما برطرف شد، پزشک اجازه بازگشت تدریجی به فعالیت را می‌دهد. در مرحله اولیه توان بخشی، پزشک ممکن است استراحت را به شما توصیه کند. استراحت به استخوان شما زمان می‌دهد تا رشد کند و در مقابل انتظارات جدیدی که از او خواهید داشت مقاومت کند. با بهبود سطح تناسب اندام، به آرامی تعداد و مدت زمان و شدت ورزش را افزایش دهید.

پیشگیری 

دستورالعمل‌های زیر به شما کمک می‌کند تا از شکستگی استرسی در آینده جلوگیری کنید:

• رژیم غذایی سالم داشته باشید. یک رژیم غذایی متعادل و غنی از کلسیم و ویتامین D به قدرت استخوان‌سازی کمک می‌کند.
• از تجهیزات مناسب استفاده کنید. کفش‌های مخصوص دویدن قدیمی یا فرسوده ممکن است توانایی جذب شوک را از دست بدهند و منجر به آسیب شوند. به طور کلی، کفش‌های ورزشی باید کفی داخلی ان نرم‌تر و کف بیرونی آن سفت‌تر باشد.
• فعالیت جدید را به آرامی شروع کنید. به تدریج زمان، سرعت و مسافت خود را افزایش دهید. در بیشتر موارد افزایش 10 درصدی در هفته مناسب است.
• ورزش: فعالیت‌های خود را متفاوت کنید تا از فشار بیش از حد به یک ناحیه از بدن جلوگیری کنید. به عنوان مثال، یک ورزش پرتحرک مانند دویدن را با ورزش‌های کم برخورد مانند شنا یا دوچرخه سواری جایگزین کنید.
• تمرینات قدرتی را به تمرینات روتین خود اضافه کنید. یکی از بهترین راه‌ها برای جلوگیری از خستگی زودرس عضلات و از بین‌رفتن تراکم استخوان همراه با افزایش سن استفاده از تمرینات قدرتی است. در تمرینات قدرتی از روش‌های مقاومتی مانند وزنه‌های آزاد، نوارهای مقاومت یا وزن بدن خود برای ساخت عضلات و قدرت استفاده می‌شود.
• در صورت بازگشت درد یا تورم، فعالیت خود را متوقف کنید. چند روز استراحت کنید. در صورت ادامه درد به پزشک مراجعه کنید.