پای پرانتزی و پا ضربدری دو مورد از اختلالات اندام تحتانی هستند که اغلب به علت بدشکلی مادرزادی، آسیب دیدگی در گذشته یا نقص عملکرد مینیسک به وجود میآیند. تعداد زیادی از بیماران با مشکل عدم مطابقت صحیح پاها همراه هستند و و علامت و نشانههای چندانی مانند درد و تورم ندارند. این اختلال باعث ناتوانی حرکتی میشود و بر روی زندگی روزمره بیمار تاثیر خواهد گذاشت. میتوان به کمک فیزیوتراپی بهبود این مشکل پرداخت و به این ترتیب استدلال فرد و توانایی عملکردی او را با تکیه بر دانش متخصص فیزیوتراپی بهبود بخشید.
پای پرانتزی یا واروس چیست؟
در این اختلال، بخش قابل توجهی از وزن بدن به قسمت داخلی مفصل زانو منتقل میشود، که این موضوع ریسک افزایش رباطهای جانبی پا را افزایش خواهد داد. برای حفظ تعادل و پایداری زانو، باید به تصحیح بدشکلی آن پرداخت. در این حالت، وزن بدن به طور یکنواخت به قسمتهای داخلی مفصل زانو منتقل میشود و باعث ایجاد تعادل میشود. در مواردی که زانو به علت اختلال مادرزادی، آسیب دیدگی در گذشته یا اختلالات مرتبط با مینیسک، تعادل خود را از دست داده است، فشار بسیار زیادی به آن وارد میشود که ممکن است منجر به بروز برخی از آسیبهای مختلف شود، از جمله استئوآرتریت، پارگی رباط، پارگی مینیسک و فروپاشی غضروف.
علائم و نشانههای پای پرانتزی چیست؟
هنگامی که بیمار میایستد یا شروع به راه رفتن میکند پرانتزی بودن پای به خوبی قابل مشاهده است. شایع ترین علامت این اختلال احساس درد درون مفصل زانو و اطراف آن است که در صورت عدم درمان پای پرانتزی، درد شدید تر میشود و زانوی بیمار به علت وارد شدن فشار بسیار زیاد به آن دچار آسیب دیدگی خواهد شد. برخی از بیماران دچار تورم، التهاب و سفتی مفصل میشوند.
پای پرانتزی چگونه تشخیص داده میشود؟
برای تشخیص پای پرانتزی پزشک به طور کامل به بررسی شرایط جسمانی شما میپردازد و سابقه پزشکی تان را ارزیابی خواهد کرد تا بتواند شدت اختلال زانو را مشخص کند و برای این کار به بررسی تعادل مفصل زانو میپردازد و نحوه توزیع وزن را در این ناحیه بررسی میکند. پزشک از شما میخواهد بایستید تا به بعد بتوانند به بررسی ساختار فیزیکی مفصل آسیب دیده بپردازد. از عکسبرداری توسط اشعه ایکس و اسکن ام آر آی برای کسب اطلاعات بیشتر و طراحی برنامه درمان استفاده خواهد شد.
درمان پای پرانتزی با فیزیوتراپی
تعداد زیادی از اختلالات اندام تحتانی به کمک روش مراقبتی درمان میشوند. پزشک برای این کار استفاده از بریس یا کفش مخصوص، انجام تمرینات ورزشی، مصرف داروهای مسکن برای کنترل درد و تورم و دنبال کردن برنامه فیزیوتراپی را توصیه میکند تا پاها قوی شوند. پزشک و بیمار خود توصیه میکند به منظور بهبود فرایند توانبخشی در منزل نیز ورزش کند. فیزیوتراپی با مزایای متعدد برای اختلالات اسکلتی عضلانی همراه است که برخی از آنها به شرح زیر میباشند:
- بهبود استقلال فرد
- بهبود اعتماد به نفس
- بهبود قدرت جسمانی
- بهبود عملکرد بدن
- بهبود هماهنگی مفاصل
متخصص فیزیوتراپی با توجه به نوع بدشکلی پای شما از روشهای درمانی مختلف استفاده خواهد کرد که هدف از انجام همه آنها اصلاح شکل پاها و بهبود الگوی راه رفتن شما است. برخی از روشهای درمانی رایج به شرح زیر میباشند برخی از روشهای درمانی رایج به شرح زیر میباشند:
بازآموزی الگوی صحیح راه رفتن
بازآموزی الگوی صحیح راه رفتن به بیماری را میدهد چگونه به طور صحیح راه برود این امر مستلزم هماهنگی عضلات و مفاصل بدن به طور صحیح است. به این ترتیب برای آنکه بتوانیم درست راه برویم باید عضلات و مفاصل بدن ما قدرت و دامنه حرکات مناسب داشته باشند. پای پرانتزی باعث میشود قدرت عضلات و دامنه حرکات مفاصل از بین برود و سرعت راه رفتن ما کند گردد. متخصص فیزیوتراپی به ارزیابی نحوه راه رفتن شما میپردازد و روشهای موجود برای اصلاح توانایی حرکتی شما را آموزش خواهد داد.
متخصص فیزیوتراپی نحوه تحمل وزن بدن و تکان دادن پا و ران را آموزش خواهد داد. روبروی بازآموزی عضلات و مفاصل بدن تمرکز میکند تا بتوانند وزن بدن را تحمل کنند، به انتقال وزن بپردازند و حرکات پا را کنترل نمایند. هدف از انجام این اقدامات پیشگیری از بدتر شدن شرایط پا و کمک به اصلاح آن است. متخصص فیزیوتراپی در ابتدا تاثیراتی که پای پرانتزی بر روی نحوه راه رفتن شما گذاشته است را ارزیابی خواهد کرد. در هر فرد با توجه به نیازهایی که دارد از یک برنامه درمانی مخصوص استفاده میشود. متخصص فیزیوتراپی با کمک به اصلاح الگوی راه رفتن شما توانایی عملکردی تان را افزایش خواهد داد. برنامه فیزیوتراپی شامل موارد زیر است:
- تمرینات ورزشی برای بهبود تعادل بدن در هنگام ایستادن
- بازآموزی قدرت عضلات
- انجام دادن حرکات کششی برای افزایش دامنه حرکات بدن
- استفاده از وسایل کمکی برای راه رفتن در راهروها و روی سطوح مختلف
- تحریک شنوایی و بینایی برای بهتر راه رفتن و کاهش مشکلات حرکتی به عنوان مثال استفاده از آینه در هنگام راه رفتن توصیه میشود.
- انجام دادن فعالیتهایی برای افزایش توانایی راه رفتن و حرکات بیشتر
- راه رفتن در فواصل زمانی کوتاه به منظور بهبود قدرت جسمانی و کاهش فشار بر روی مفاصل
این روش یک بخش مهم از فرایند توانبخشی شما است که باعث بهبود توانایی حرکتی، افزایش قدرت عضلانی و انعطاف پذیری و همچنین اعتماد به نفس شما برای انجام امور روزمره خواهد شد.
منظور از تمرینات ورزشی تقویتی چیست؟
تمرینات تقویت کننده به آن دسته از حرکات گفته میشود که با هدف افزایش قدرت یک گروه از عضلات خاص بدن طراحی شده اند این گروه از تمرینات ورزشی تا حدی که عضله خسته شوند با آن فشار وارد میکنند. این وضعیت با افزایش فشار به عضله منجر به تقویت و رشد آن خواهد شد. عضلاتی که ضعیف هستند و ریسک آسیب دیدگی مفاصل و بافتهای نرم را افزایش میدهند. متخصص فیزیوتراپی به ارزیابی شرایط شما میپردازد تا بتواند به تشخیص قطعی دست پیدا کند و یک برنامه ورزشی تقویتی مناسب را طراحی کند.
حرکات تقویتی چه مزایایی دارند؟
تمرینات ورزشی تقویت کننده بدن با مزایای متعددی همراه هستند که برخی از آنها به شرح زیر میباشند:
- بهبود قدرت عضله
- کاهش اتلاف انرژی درپی قوی شدن عضله
- کاهش ریسک آسیب دیدگی
- بهبود عملکرد بدن
- بهبود کیفیت راه رفتن
- کاهش ریسک بروز اختلالاتی مانند آرتروز
متخصص فیزیوتراپی به ارزیابی جامع متخصص فیزیوتراپی به ارزیابی پای شما میپردازد و بر همین اساس برنامه ورزشی مناسب را به شما توصیه میکند. تمرینات ورزشی تقویت کننده به اشکال مختلف باعث بهبود شرایط جسمانی شما میشوند و با اصلاح حالت بدن اعتماد به نفس شما را افزایش میدهند.
تمرینات ورزشی تقویتی شامل چه مواردی است؟
برنامه ورزش تقویتی شامل انواع مختلفی از حرکاتی است که یک گروه خاص از عضلات را هدف قرار میدهند. این تمرینات ورزشی با حرکات سبک انجام میشوند و با بهبود قدرت عضله بر میزان سختی آنها افزوده خواهد شد. برخی از این تمرینات ورزشی به شرح زیر میباشند:
- ورزش کردن بر خلاف نیروی جاذبه زمین
- ورزش کردن برخلاف مقاومت آب
- ورزش کردن برخلاف قدرت طناب ورزشی
- ورزش کردن با وزنه
- ورزش کردن با استفاده از وزن بدن
تمرینات کششی
پس از اینکه متخصص فیزیوتراپی شرایط شما را بررسی کند، یک برنامه ورزشی را توصیه خواهد کرد که شما باید آن را در منزل و در کنار برنامه درمان در کلینیک انجام دهید. حتی اگر مشکل شما باعث محدود شدن دامنه حرکات شما نشده است، معمولاً انجام حرکات کششی قبل از ورزش ضروری است. در صورتی که عضلات، مفاصل یا بافتهای همبند دچار آسیب شدهاند، میتوان با استفاده از فرایند ترمیم کنندگی بدن بهبود آنها را تسهیل کرد. در صورتی که پای پرانتزی درمان نشود، میتواند به محدود شدن حرکات بدن، افزایش ریسک آسیب دیدگی در بافتهای آسیب دیده و بروز درد منجر شود. در برخی موارد، انقباضات شدید عضلات به علت بیماریهای نورولوژیکی با تأثیرات قابل توجهی بر روی توانایی عملکرد و قدرت بدن همراه است.
پس از آنکه متخصص فیزیوتراپی نکات ضروری را به شما گوشزد کرد میتوانید با استفاده از برنامه ورزشی خود بر روی محدودیتهای حرکتی تان تمرکز کنید و به این ترتیب به بهبود انعطاف پذیری خود بپردازید. در این حالت شما میتوانید به تدریج دامنه حرکات خود را افزایش دهید و ریسک بروز آسیب دیدگی و درد مجدد را به حداقل برسانید.
حرکات کششی چه مزایایی دارند؟
برخی از مزایای اصلی توانبخشی به کمک حرکات کششی به شرح زیر میباشد:
- افزایش دامنه حرکات بدن و کاهش گرفتگی عضلات
- افزایش آگاهی از موقعیت بدن
- بهبود هماهنگی سیستم عصبی -عضلانی
- کاهش ریسک آسیب دیدگی بافت نرم و عضله
- بهبود گردش مایع اطراف کپسول مفصل
- ارسال مواد مغذی ضروری
منظور از تمرینات مخصوص بهبود دامنه حرکات چیست؟
منظور از تمرینات مخصوص بهبود دامنه حرکات آن دسته از حرکاتی است که برای مفاصلی که توانایی حرکتی آنها کاهش پیدا کرده است تمرکز میکنند. این گروه از تمرینات ورزشی را میتوان به کمک نیروی جاذبه و به کمک قدرت بدن، به کمک شخص سوم و یا درون آب انجام داد.
تمرینات مخصوص بهبود دامنه حرکات چه مزایایی دارد؟
در مواردی که دامنه حرکات مفصل کاهش پیدا کرده است متخصص فیزیوتراپی از این گروه از تمرینات ورزشی بهره میگیرد که برخی از مزایای آن به شرح زیر میباشد:
- افزایش توانایی حرکتی مفصل
- افزایش عملکرد مفصل به عنوان یک عضو از بدن
- بهبود توانایی حرکتی
- افزایش اعتماد به نفس
- کاهش درد
- بهبود هماهنگی مفاصل
اگر شما با مشکل محدودیت دامنه حرکات بدن خود مواجه هستید میتوانید از مزایای مثبت این تمرینات ورزشی بهره مند شوید. متخصص فیزیوتراپی با استفاده از این تمرینات ورزشی به شما برای بهبود قابلیت حرکت کردن کمک میکند.
تمرینات مخصوص بهبود دامنه حرکات بدن شامل چه مواردی است؟
تمرینات ورزشی مخصوص بهبود دامنه حرکات بدن پس از ارزیابی شرایط جسمانی شما توسط متخصص فیزیوتراپی توصیه میشوند. هدف از انجام آنها در افزایش کیفیت راه رفتن و بهبود دامنه حرکات مفاصل است. ترک کردن ناگهانی تمرینات تقویت کننده یا تمرینات مخصوص بهبود دامنه حرکات بدن بدون مشورت و متخصص فیزیوتراپی و ارزیابی جوانب آن میتواند باعث آسیب دیدگی بیشتر شود. تمرینات مخصوص دامنه حرکات بدن شامل موارد زیر میباشد:
- تمرینات ورزشی منفعل که در آن یک فرد دیگر یا یک عضو از بدن بدون آن که عضله را به کار بگیرد به کامل کردن حرکت ورزشی میپردازد.
- تمرینات ورزشی که به تمرینات ورزشی که به کمک دستگاه انجام میشوند. در این روش، عضله به انجام یک حرکت میپردازد و سپس از یک دستگاه برای اعمال فشار بیشتر استفاده خواهد شد.
- ورزش کردن به کمک نیروی جاذبه با هدف فعال کردن عضله استفاده میشود و نیروی جاذبه به کشیدن عضو موردنظر به سمت پایین کمک خواهد کرد.
- ورزش کردن درون آب توسط متخصص فیزیوتراپی به منظور شل کردن عضلات و افزایش قابلیت عملکردی بافتهای بدن توصیه میشود زیرا در هنگامی که شما درون آب ورزش میکنید فشار حاصل از وزن بدن کاهش پیدا میکند.
این گروه از تمرینات ورزشی پس از ارزیابی شرایط شما و نتایج حاصل از روشهای تشخیصی تجویز میشوند. متخصص فیزیوتراپی از انواع مختلفی از حرکات ورزشی برای اصلاح شکل پاهای شما و بهبود توانایی عملکردی آن استفاده خواهد کرد.
کنترل درد
کنترل درد به افرادی که دچار درد هستند و زندگی روزمره آنها مختل شده است کمک خواهد کرد. هدف از کنترل درد تسکین آن است و در صورتی که امکان کنترل آن وجود نداشته باشد پزشک به کاهش سطح آن کمک خواهد کرد و روشهایی را برای کنترل آن به بیمار خود آموزش خواهد داد. به این ترتیب بیمار یاد میگیرد چگونه با استفاده از روشها و اصول مختلف درد خود را کاهش دهد و کیفیت و استقلال زندگی خود را بهبود ببخشد. متخصص فیزیوتراپی در کنترل درد به ویژه در بیمارانی که درد مزمن دارند تخصص بالایی دارد. او نحوه کنترل علائم درد را به بیمار یاد میدهد تا کیفیت زندگی و افزایش پیدا کند و بتواند به انجام فعالیتهای روزمره خود بپردازد.
ماساژ درمانی
هدف از انجام ماساژ درمانی بهبود شرایط جسمانی و ایجاد آرامش بیشتر است. ماساژ درمانی یک روش بسیار موثر است که با تحریک سیستم عصبی و پوست از میزان فشار جسمانی و روحی میکاهد. ماساژ درمانی با مزایای بسیار زیادی همراه است که باعث بهبود سلامت عمومی بدن، افزایش گردش خون، کاهش تنش عاطفی و افزایش آرامش بدن میشود. ماساژ درمانی علاوه بر ایجاد آرامش میتواند سطح تولید هورمونهای که در این فرآیند نقش دارند را افزایش دهد. از ماساژ درمانی به منظور افزایش سلامت عضلات استفاده میشود زیرا مزایای بسیار زیادی دارد که تعدادی از آنها به شرح زیر میباشند:
بهبود گردش خون
ماساژ درمانی باعث بهبود گردش خون در بدن میشود. گردش نامناسب خون در ایجاد خستگی، درد و کاهش دمای بدن نقش دارد. ماساژ درمانی و استفاده از تکنیکهای مخصوص ماساژ باعث میشود گردش خون به علت فشار ایجاد شده افزایش پیدا کند. هنگامی که یک نقطه از بدن تحت فشار قرار میگیرد که جریان خون بیشتری به آن ناحیه ارسال خواهد شد. روشهای مخصوص ماساژ علاوه بر افزایش خون رسانی باعث خارج شدن مواد زائد از عضلات میشوند و گردش مایع لنف را بهبود میبخشند.
بهبود انعطاف پذیری و افزایش دامنه حرکات بدن
ماساژ درمانی در بهبود دامنه حرکات بدن و حفظ انعطاف پذیری آن نقش مهمی را ایفا میکند. ماساژ به درمان عضلات و بافت همبند، تاندون و رباط میپردازد و با حفظ گردش صحیح مایعات در آنها ریسک آسیب دیدن این اعضا را به حداقل خواهد رساند.
بهبود حالت بدن
ماساژ درمانی باعث بهبود حالت بدن نیز میشود. منظور از حالت بدن وضعیت طبیعی آن است. ماساژ درمانی به ایجاد آرامش و شل شدن عضلات، رفع درد ناشی از نامناسب بودن حالت بدن و اصلاح شکل طبیعی آن کمک خواهد کرد. ماساژ دادن عضله باعث رفع گرفتگی آن میشود، دامنه حرکات مفاصل را افزایش خواهد داد و به رفع نقاط ماشه ای کمک میکند.
آیا انجام عمل جراحی برای درمان پای پرانتزی ضروری است؟
در مواردی که روشهای درمانی مراقبتی تاثیری در کنترل درد و اصلاح بدشکلی پا نداشته باشد پزشک از روشهای مختلف جراحی مانند تعویض یک قسمت از مفصل زانو، تعویض کامل زانو و استئوتومی استفاده خواهد کرد. در مواردی که انجام استئوتومی ضروری است پزشک در ابتدا یک برش کوچک را روی استخوان به وجود میآورد تا بتواند به اصلاح بافت استخوانی بپردازد. پس از آنکه استخوان درجه مناسب خود قرار گرفت با استفاده از پیچ و مهره فلزی آن را ثابت میکند. او همه جزئیات مرتبط با عمل جراحی را برای بیمار خود توضیح میدهد تا با روش درمان آشنا گردد.
