درمان قوز شست پا با فیزیوتراپی، اسپلینت ، ورزش و کفش طبی

قوز شست پا یک برآمدگی در یک طرف پا است که هنگام انحراف انگشتان پا به سمت داخل، در پایه انگشت شست پا ایجاد می‌شود و از نظر شدت انحراف، بسته به زاویه اندازه گیری شده در انگشتان پا، به چهار دسته تقسیم می‌شود: خفیف، متوسط، زیاد یا شدید . در واقع زاویه ۲۰ درجه یا بیشتر غیر طبیعی قلمداد می‌شود.

آنچه فیزیوتراپیست‌ها برای کمک به بیماران دچار انحراف‌های دردناک انجام می‌دهند عبارت است :

• بهبود زاویه انگشت شست
• بهبود قدرت عضلانی آنها
• بهبود توانایی راه رفتن
• کاهش درد

بونیون یا انحراف شست پا چیست؟

بونیون که به آن هالوکس والگوس نیز گفته می‌شود، اغلب به صورت یک برآمدگی در کنار انگشت بزرگ پا توصیف می‌شود؛ اما در واقع بونیون چیزی فراتر از آن است. برجستگی‌های قابل مشاهده در پایه شست پا، بازتاب دهنده تغییرات در چارچوب استخوانی بخش جلویی پا هستند. در این وضعیت به جای آن که انگشت بزرگ پا به سمت جلو قرار داشته باشد، به سمت انگشت دوم انحراف پیدا کرده است. این وضعیت باعث عدم هماهنگی انگشتان و ایجاد قوز شست پا می‌شود.

بونیون یک بیماری پیشرونده است که با انحراف انگشت بزرگ پا آغاز می‌شود و به تدریج زوایای چارچوب استخوان را طی سالها تغییر می‌دهد و به آرامی قوز مشخصی را ایجاد می‌کند که به طور فزاینده ای شروع به برجسته شدن می‌کند. علائم آن معمولاً در مراحل بعدی ظاهر می‌شوند؛ اگرچه بسیاری از افراد هیچ علائمی ندارند.

علت قوز شست پا

بونیون بیشتر در اثر نقص ساختار مکانیکی پا ایجاد می‌شود. خود انحراف شست پا ارثی نیست؛ بلکه نوع خاصی از پا باعث می‌شود فرد مستعد ابتلا به قوز شست پا باشد. چندین عامل وجود دارد که ممکن است باعث بونیون شود از جمله:

• وراثت
• نحوه شکل گیری پا
• کف پای صاف
• سستی مفصل (انعطاف پذیری بیش از حد در مفصل پایه انگشت شست پا)
• آرتروز

اغلب، کفش‌های بسیار تنگ برای ایجاد قوز شست پا سرزنش می‌شوند اما مطالعات و پژوهش‌های اخیر می‌گویند اگر عوامل دیگر برای ایجاد قوز شست پا وجود نداشته باشند، کفش و پاپوش در واقع تاثیر چندانی ندارد . گفته می‌شود کفش‌های نامناسب و محکم می‌توانند با ساییده شدن روی بافت مفصلی، با بروز التهاب، تورم و درد بیشتر، بونیون را بیشتر تحریک کنند؛ در نتیجه علائم زودتر آشکار شوند.

علائم

اینکه بونیون چه علائمی ایجاد می‌کند و چه احساسی می‌دهد در واقع در افراد مختلف متفاوت است و هیچ ارتباطی بین شدت انحراف شست پا و علائمی که تجربه می‌شوند وجود ندارد. این بدین معنا است که ممکن است حتی قوزهای بسیار بد هم دردناک نباشند؛ اما برخی ناهنجاری‌های خفیف دردناک باشند. همه ناهنجاری‌ها باعث ایجاد علائم نمی‌شوند؛ با این حال افراد دچار قوز شست پا علائم خفیف تا شدید را گزارش می‌دهند. این علائم عبارتند از:

• درد و تورم در مفصل انگشت بزرگ پا که با ایستادن و راه رفتن شدیدتر می‌شود.
• بزرگ شدن تدریجی قوز کنار پا که می‌تواند باعث التهاب و تورم و درد در پا شود.
• درد هنگام پوشیدن کفش که پیدا کردن کفش‌های شیک و راحت را دشوار می‌کند.
• تغییر در تعادل (افزایش احتمال افتادن به ویژه در بزرگسالان مسن)
• فشار انگشت شست به انگشتان کناری که می‌تواند باعث فشرده شدن انگشتان پا و احتمال بروز ناهنجاری‌ها و دردهای بیشتر شود.
• کاهش کیفیت زندگی مربوط به درد پا

علائم اغلب زمانی که پوشیدن کفش باعث فشرده شدن انگشتان پا می‌شود، بروز می‌کنند؛ مانند کفش‌هایی که قسمت جلوی آن‌ها تنگ است یا پاشنه دارند. این می‌تواند توضیح دهد که چرا زنان دچار این وضعیت، نسبت به مردان علائم بیشتری دارند. علاوه بر این سرپا ایستادن طولانی مدت می‌تواند علائم بونیون را تشدید کند.

تشخیص

قوز انگشت شست پا به راحتی آشکار می‌شود. برجستگی در پایه انگشت شست پا یا بغل پا کاملاً مشخص است. با این حال ممکن است جراح پا و مچ پا برای ارزیابی کامل وضعیت، از اشعه ایکس استفاده کند تا میزان ناهنجاری‌ها مشخص شده و تغییراتی که رخ داده است ارزیابی شود.

از آنجا که قوز شست پا یک وضعیت پیش رونده است، نه تنها از بین نمی‌رود بلکه به مرور زمان بدتر هم می‌شود اما در همه موارد یکسان نیست. بعضی از انحراف‌های شست پا با سرعت بیشتری نسبت به سایر موارد پیشرفت می‌کنند. هنگامی که جراح بونیون شما را معاینه کرد، می‌تواند یک برنامه درمانی تهیه کند که با نیازهای شما متناسب باشد.

درمان غیر جراحی

گاهی اوقات دیدن انحراف شست پا تنها چیزی است که لازم می‌باشد. معمولاً برای کاهش آسیب به مفصل، معاینه و ارزیابی دوره‌ای و عکس برداری اشعه ایکس توسط جراح توصیه می‌شود.

اما با این حال در بسیاری از موارد دیگر، به نوع دیگری از درمان نیاز است. درمان‌های اولیه با هدف تسکین درد انحراف شست پا انجام می‌شوند اما خود قوز شست پا را اصلاح نمی‌کنند. این اقدامات عبارتند از:

• تغییر کفش– پوشیدن کفش مناسب بسیار مهم است. کفش هایی را انتخاب کنید که قسمت جلوی آنها عریض باشد و از پوشیدن کفش‌هایی با قسمت پنجه باریک یا پاشنه بلند خودداری کنید. زیرا می‌توانند شرایط شما را بدتر کنند.
• لایه گذاری – قرار دادن لایه‌های پد در اطراف ناحیه برامدگی شصت پا می‌تواند به کاهش درد کمک کند. این لایه های پد را می‌توان از جراح دریافت کرد یا از داروخانه ها خریداری نمود.
• تغییر در فعالیت‌ها – از فعالیت‌هایی که باعث ایجاد درد قوز شست پا می‌شوند خودداری کنید؛ از جمله ایستادن برای مدت زمان طولانی.
• داروها– ممکن است برای کاهش درد و التهاب، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی خوراکی (NSAIDها) به شما توصیه شود.
• گذاشتن یخ – گذاشتن بسته‌های یخ روی ناحیه دچار التهاب، چند بار در روز می‌تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند.
• تزریق درمانی– اگرچه این روش به ندرت در درمان بونیون مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما ممکن است تزریق کورتیکواستروئیدها در معالجه بورسی (کیسه پر از مایع که در اطراف مفصل قرار دارد) ملتهب که گاهی اوقات همراه با انحراف شست پا به وجود می‌آید، مفید باشد.
• دستگاههای ارتوپدی – ممکن است در بعضی موارد، جراحان پا و مچ پا به شما دستگاه های ارتز سفارشی ارائه کنند.

 فیزیوتراپی قوز شست پا

فیزیوتراپیست‌ها علائم قوز شست پای شما را با موارد زیر درمان می‌کنند:

• مدیریت درد
• ورزش
• آموزش راه رفتن
• آموزش‌هایی درباره کفش مناسب و مراقبت‌های شخصی برای مدیریت علائم

اهداف اصلی فیزیوتراپیست ها برای درمان عبارت است از:

• بهبود زاویه انگشت بزرگ پا
• بهبود قدرت عضلانی
• کاهش درد (تسکین درد)

ممکن است درمان‌های فیزیوتراپی برای قوز شست پا شامل موارد زیر باشد:

درمان دستی

ممکن است پزشک از درمان دستی (استفاده از دست در درمان) برای بهبود موقعیت وضعی انگشتان شست پا کمک بگیرد. پزشک برای کاهش سفتی و خشکی مفصل و بافت‌های اطراف آن، به آرامی انگشتان پا و مچ پا را حرکت می‌دهد و دامنه حرکت انگشتان و خم شدن آنها را افزایش می‌دهد.

ورزش

طیف گسترده‌ای از حرکات، مانند حرکات کششی و ورزش‌های تقویت کننده برای بهبود تعادل انگشت شست پا در حالت ایستاده به شما آموزش داده می‌شود و الگوی راه رفتن شما اصلاح می‌گردد. پزشک بر اساس نیازهای خاص شما یک برنامه ورزشی اختصاصی را طراحی خواهد کرد.

تمرین تعادل

ما برای کمک به کاهش خطر سقوط شما، تمرینات ایستادن و راه رفتن را به شما آموزش می‌دهیم تا تعادل شما در حین حرکت را بهبود ببخشیم.

مدیریت علائم

شما یاد خواهید گرفت که چطور به صورت متناوب از موارد زیر استفاده کنید:

• بلند کردن پا
• ماساژ دادن خود (یا ماساژ درمانی برای آزادسازی بافت عمیق توسط درمانگران ما)
• سرما درمانی یا گرما درمانی برای مدیریت هر گونه التهاب، تورم و تسکین درد.

همچنین ممکن است پزشک برای بهبود تعادل انگشت شست پا یا کاهش درد، چسب‌های مخصوصی را تجویز کند . پزشک همچنین بهترین کفش را برای وضعیت شما توصیه می‌کند.

دستگاه‌ها و ارتزها

ممکن است پزشک بسته به شرایط شما، استفاده از اسپلینت‌ها ارتزهای پا یا وسایل کمکی را توصیه کند و استفاده از آن‌ها را به شما آموزش دهد. این دستگاه ها شامل موارد زیر هستند:

• اسپلینت‌ها و جداکننده‌های انگشتان پا که برای کاهش درد و فشار روی انگشت شست پا استفاده می‌شوند.
• پشتیبانی کننده‌های قوس کف پای سفارشی (ارتز پا) برای کمک به نگه داشتن پا و مچ پا در یک خط میانی در حین راه رفتن.
• عصا، واکر یا وسایل کمکی دیگر برای کاهش درد و بهبود توانایی راه رفتن.

در چه مواردی به عمل جراحی نیاز است؟

اگر درمان‌های غیر جراحی نتوانند درد قوز شست پا را کاهش دهند و درد یک انحراف شست پا در فعالیت‌های روزمره مداخله می‌کند، وقت آن فرا رسیده است که درباره گزینه‌های جراحی با جراح پا و مچ پا صحبت کنید . شما می‌توانید همراه جراح خود تصمیم بگیرید که آیا جراحی برای شما مناسب است یا خیر.

روش‌های جراحی مختلفی برای معالجه قوز شست پا وجود دارد. این روش‌ها برای از بین بردن برآمدگی استخوان، اصلاح تغییرات ایجاد شده در ساختار استخوانی پا و اصلاح تغییرات بافت نرم که ممکن است اتفاق افتاده باشد نیز طراحی شده‌اند. هدف از جراحی، کاهش درد و ناهنجاری است.

جراح پا و مچ پا بر اساس اطلاعات به دست آمده از عکس برداری اشعه ایکس، سن شما، سطح فعالیت و سایر عوامل مربوط به میزان انحراف شست پای شما، یک روش درمانی یا مجموعه ای از روشها را در نظر می‌گیرد . طول دوره بهبودی بسته به روال یا مراحل انجام شده متفاوت خواهد بود.

عوارض

از عوارض احتمالی روش‌های جراحی می‌توان به کوتاه شدن بیش از حد استخوان متاتارسال اول، دررفتگی مفصل یا شکستگی استخوان متاتارسال اول، نکروز آسپتیک سر استخوان متاتارسال اول، کاهش دامنه حرکت، اصلاح بیش از حد و متاتارسالژیا اشاره کرد.

فیزیوتراپی پس از جراحی بنیون

اگر سطح درد و بدشکلی شست پای شما تا حدی شدید شود که نتوانید کفش راحتی برای خود پیدا کنید یا راه رفتن شما را با دشواری مواجه کند، ممکن است تصمیم بگیرید برای اصلاح موقعیت وضعی انگشت شست پای خود عمل جراحی را انجام دهید.

فیزیوتراپیست‌ها می‌توانند پس از عمل جراحی قوز شست پا در موارد زیر به شما کمک کنند:

• بازیابی قدرت انگشت شست پا
• بازیابی انعطاف‌پذیری انگشت شست پا
• کاهش درد
• بهبود توانایی راه رفتن

فیزیوتراپی متفاوت است و در بیماران مختلف تفاوت زیادی دارد؛ زیرا تمرینات فیزیوتراپی بر اساس شرایط بیمار و نوع عمل جراحی تنظیم می‌شوند. معمولاً پس از بیشتر جراحی‌ها، برای محافظت از پای خود باید پس از عمل یک کفش مخصوص بپوشید و حدود ۴ هفته از وارد کردن فشار به ناحیه جراحی شده خودداری کنید.

فیزیوتراپیست ها به شما موارد زیر را آموزش خواهند داد:

• چگونگی راه رفتن با عصا واکر یا دستگاه‌های دیگر برای جلوگیری از وارد شدن فشار به ناحیه جراحی شده.
• کمک به اطمینان از بهبودی درست استخوان‌ها.
• استفاده از یخ درمانی و بلند کردن پا برای کنترل درد و تورم.

فیزیوتراپی پس از عمل جراحی قوز شست پا، معمولا توسط فیزیوتراپیست ارشد ما ۳ تا ۴ هفته پس از عمل جراحی شروع می‌شود و ۴ تا ۸ هفته ادامه پیدا می‌کند و درمان شامل موارد ذکر شده در بالا خواهد بود.

جلسه اول، تمرکز ما بر کاهش درد و مدیریت تورم با استفاده از تمرینات خفیف دامنه حرکتی مچ پا، یخ درمانی و ماساژ رتروگراد ملایم است. سپس شما تمرینات راه رفتن را با دستورالعمل‌های ویژه ما آغاز خواهید کرد و ورزش‌هایی را در کلینیک و در خانه انجام خواهید داد.

فیزیوتراپی پس از عمل، بر راه رفتن و یادگیری چگونگی وارد کردن صحیح فشار به انگشت بزرگ پا برای بازیابی توانایی راه رفتن طبیعی تمرکز دارد. فیزیوتراپی پس از عمل همچنین شامل ورزش‌هایی برای تقویت انگشت شست و مچ پا و حرکاتی برای بازیابی دامنه خم شدن انگشت شصت پا می‌باشد.

توجه داشته باشید که بازیابی قدرت و دامنه خم شدن انگشت شصت پا برای بازیابی کامل توانایی راه رفتن شما بسیار مهم است. از شما خواسته می‌شود بین جلسات فیزیوتراپی و همچنین پس از اتمام ویزیت‌ها، یک برنامه ورزش خانگی را انجام دهید تا به شما در بازگشت به وظایف شغلی، فعالیت‌های اوقات فراغت یا ورزشی کمک کند.