قارچ پا نوعی عفونت قارچی مسری است که در پای افراد به وجود می آید. این عفونت قارچی معمولا بین انگشتان پا ( معمولا انگشت شست و انگشت دوم و بین انگشت چهارم و پنجم پا) پاشنه پا و کناره های داخلی کف پا به وجود می آید.قارچ ناخن و انگشتان پا موجب خارش ، سوزش، خشکی و پوسته پوسته شدن پا می شود. ممکن است در ابتدا قارچ ناخن و انگشتان پا نادیده گرفته شود اما با گسترش یافتن و پیشرفت آن باعث احساس ناراحتی و شکایت بیمار می شود.
قارچ ناخن پا نیز عفونت قارچی ناخن پا است که پیشرفت می کند و گسترش میابد اما معمولا به این دلیل که در مراحل اولیه ایجاد درد نمی کند یا علائم دیگری ندارد، نادیده گرفته می شود. این عفونت معمولا توسط همان گونه از قارچ هایی ایجاد می شود که باعث کچلی سر می شوند و گاهی نیز توسط قارچ هایی به نام ” کاندیدا ” ( قارچ مخمر که باعث کپک می شود) ایجاد می شوند.
پا مستعد ابتلا به عفونت قارچی است چرا که درون کفش ها تاریک و مرطوب است. عفونت قارچی قابل سرایت از شخصی به شخص دیگر است. سرایت قارچ می تواند با تماس مستقیم فیزیکی یا تماس با فضاهایی که می توانند قارچ را منتقل کنند به شخص دیگر سرایت کند مانند حمام یا دوش های عمومی.
ابتلا به قارچ ناخن و انگشتان پا تا مدت ها پنهان است و طی کردن مراحل اولیه عفونت قارچی ممکن است چند سال طول بکشد و در این مدت بسیار طولانی قارچ ها زمان کافی برای رشد و گسترش خواهند داشت. قارچ ناخن پا در واقع در زیر ناخن پا قرار دارد. ابتلا به قارچ ناخن پا یاعث بدبو شدن ناخن و تغییر رنگ آن می شود. قارچی که در زیر ناخن قرار دارد از پروتئین و کراتین ناخن تغذیه می کند، این مواد باعث استحکام و سختی ناخن می شوند. ناخن شست پا و ناخن انگشت کوچک پا بیشتر از سایر ناخن های پا در معرض ابتلا به عفونت قارچی هستند چرا که بیشتر از همه در تماس مستقیم با کفش هستند.
علائم و نشانه های قارچ ناخن
علائم قارچ ناخن پا عبارتند از :
- زرد شدن ناخن
- ضخیم شدن و سفت شدن بیش از حد ناخن
- بوی بد ناخن پا
- ظاهر غیر طبیعی ناخن مانند حالت فاسد شدن
- تشکیل شیار هایی عمودی روی ناخن پا و شکاف خوردن عمودی روی ناخن
- سطح ناصاف ناخن و وجود فرورفتگی هایی روی سطح ناخن
- احساس درد که ممکن است خفیف یا شدید باشد و ممکن است دائمی یا به صورت دوره ای باشد
- تشکیل کثیفی هایی زیر ناخن
علائم قارچ پوستی پا
افرادی که به قارچ پوستی پا دچار می شوند در ابتدا احساس خارش در پای خود دارند. با پیشرفت عفونت قارچی ناحیه ی آلوده پوسته پوسته می شود. نواحی که پوسته پوسته شده اند معمولا نرم، مرطوب و به رنگ قرمز یا سفید متمایل به خاکستری هستند. در بیشتر موارد قارچ از نواحی اطراف ناخن پا و بین انگشتان شروع به رشد می کند اما در مواردی نیز در کناره های پا، پاشنه پا یا زیر پنجه پا تشکیل می شود. در برخی موارد ممکن است پا تاول بزند. برخی از افرادی که قارچ پا دارند می گویند که پایشان بوی بدی (مانند بوی نم و کپک) می دهد.
علت ها و دلایل
قارچ ناخن پا و قارچ پوستی پا می تواند بر اثر عوامل مختلفی به وجود آید. نواحی بسیاری هستند که در صورت تماس قارچ به آن ها منتقل میشود مانند: دوش ها و حمام هایی که از آن استفاده همگانی می شود (حتی حمام های خانگی که چند نفر از آن استفاده می کنند)، سالن های زیبایی (خصوصا با انجام روش های زیبایی ناخن مانند مانیکور)، باشگاه های ورزشی.
هر مکان گرم و مرطوب می تواند بستر مناسبی برای رشد قارچ باشد. قارچ های ناخن پا توسط نوعی قارچ به نام درماتوفیت ایجاد می شود و گاهی نیز قارچ های مخمر نیز باعث بروز این عفونت قارچی می شوند. دلایل دیگری که معمولا باعث ابتلا به قارچ پا می شوند شامل موارد زیر می شود:
- پوشیدن کفش نامناسب، مخصوصا کفش های تنگ
- ابتلا به دیابت یا ابتلا به سایر بیماری های اختلالات گردش خون
- زدن چند لایه لاک به ناخن
- پوشیدن جوراب یا کفش هایی که اجازه تنفس به پا را نمیدهد
- استفاده از وسایلی که به خوبی تمیز و ضد عفونی نشده اند (مانند ناخن گیر و وسایل زیبایی ناخن) خصوصا در سالن های زیبایی
- تماس داشتن مداوم با مکان های گرم و مرطوب
- عرق کردن زیاد پا
- عدم رعایت بهداشت از جمله شسته نشدن پاها به صورت مرتب و پوشیدن جوراب کثیف
- خشک نکردن پاها بعد از تماس با آب
- مرطوب بودن یا خیس بودن پاها برای مدت زمان طولانی
تمامی مواردی که در بالا گفته شد خطر ابتلا به عفونت قارچ ناخن و انگشتان پا را افزایش می دهد.
برای مثال اگر به صورت منظم پای خود را با آب و صابون نشویید و یا جوراب های خود را پس از هر بار پوشیدن آن نشویید احتمال بیشتری وجود دارد که به قارچ ناخن و انگشتان پا مبتلا شوید.
تشخیص قارچ ناخن
بیشتر افراد خودشان با مشاهده علایمی در پای خود، ابتلا به قارچ ناخن و انگشتان پا را را تشخیص داده و اقدام به خود درمانی می کنند. توصیه می شود که در صورت مشاهده علادم مشابه با قارچ پا ، قبل از اقدام به خود درمانی و مصرف دارو حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید. مراجعه به موقع به پزشک در صورت مشاهده این علایم بسیار مهم است. پزشک متخصص پس از معاینه پوست ممکن است تشخیص بدهد که باید از پوسته ها یا ناخن شما نمونه بگیرد و از این نمونه ها برای آزمایش استفاده می شود تا از این طریق پزشک خطر ابتلا به سایر بیماری های پوستی را بررسی کند. البته مکن است تنها با معاینه پوست ، پزشک بیماری شما را تشخیص دهد ، در صورتی که نیاز به انجام آزمایش شود یکی از آزمایشات زیر انجام می شود:
- نمونه برداری از پوست: پزشک از پوست پا یا ناخن پا نمونه برداری می کند و برای آزمایش به آزمایشگاه می فرستد.
- نمونه برداری از زخم یا ضایعات پوستی و بررسی آن زیر میکروسکوپ
- نمونه برداری از پوسته های پا برای تست KOH: در این تست پوسته های پا در محلول پتاسیم هیدروکساید قرار داده می شوند وواکنش آن در زیر میکروسکوپ بررسی می شود.
راه ها و روش های درمان قارچ ناخن
لازم است در صورت ابتلا به قارچ پا فورا به پزشک متخصص بیماری های پا مراجعه کنید تا برنامه درمانی مناسب را برای شما در نظر بگیرد. در این زمان لازم است نکات مهمی را در مراقبت از پای خود رعایت کنید.
توصیه های مهم برای مراقبت از پا در صورت ابتلا به قارچ پا:
- شستن روزانه پاها به صورت منظم
- خشک کردن کامل پاها بعد از خیس شدن آن و همچنین شستن و خشک کردن پاها بعد از تماس آن ها با جاهای گرم و نمناک
- برداشتن پوسته ها و کثیفی های زیر ناخن پا بعد از خشک کردن پاها
- پوشیدن جوراب تمیز و خشک که امکان تنفس را به پاها می دهد
- نپوشیدن کفش و جوراب تنگ
در ادامه با برخی از مهم ترین روش های درمان قارچ ناخن و انگشتان پا آشنا می شوید :
دارو
در صورت ابتلا به عفونت شدید قارچی ممکن است داروهای ضد قارچ برای بیمار تجویز شوند. قرص و پمادهای موضعی دو شکل رایج از این دارو ها هستند.
کرایوتراپی (تکنیک فریز)
در این روش ضایعات قارچی پا با یک محلول بسیار سرد فریز می شوند. (محلول مایع نیتروژن یا نیتروس اکساید) روش کرایوتراپی یک تکنیک استاندارد برای درمان قارچ ها و همچنین زگیل ها است که در مطب پزشک انجام می شود و هر مرحله از درمان کمتر از یک دقیقه طول می کشد.
برای انجام کرایوتراپی، پزشک به وسیله یک پروب مخصوص محلول نیتروژن مایع را با فاصله دو میلیمتر به محل قارچ پا اسپری می کند. گاهی قبل از انجام این کار از یک داروی بیحس کننده موضعی در محل استفاده می شود.
بعد از انجام کرایوتراپی، پس از مدتی، لازم است بیمار یک جلسه دیگر نیز به پزشک مراجعه کند تا پزشک مطمئن شود که قارچ ها از بین رفته اند. مطالعات نشان داده اند که تکنیک فریز یا کرایوتراپی در دو سوم موارد موفقیت آمیز بوده است و در مواردی که تکنیک فریز با روش درمان با اسید سالیسیلیک ادغام شده است در صد موفقیت نتایج درمان به بیش از 78 درصد رسیده است.
درمان با مواد شیمیایی
در صورتی که به دلیل عفونت قارچی سطح ناخن آسیب دیده باشد توسط یک ماده شیمیایی حاوی 40 درصد اوره ، سطح آسیب دیده برداشته می شود. لازم است بیمار ماده شیمیایی را روی ناخن خود بگذارد و روی آن را بپوشاند و بگذارد که در طول شب روی ناخنش بماند و صبح ناخن خود را بشوید و این کار را هر شب تکرار نماید تا زمانی که بخش آسیب دیده و عفونی ناخن به مرور در ماده شیمیایی حل شده و از بین برود. این پروسه معمولا حدود دو هفته طول می کشد. این روش یک راه آسان و بدون درد برای از بین بردن بافت آسیب دیده و آلوده ناخن و عفونت قارچی آن است.
