درمان بیماری سیور در کودکان (درد پاشنه پا) با فیزیوتراپی

بیماری سیور بخاطر التهاب ناشی از استفاده بیش از حد یا استفاده به زور از صفحه رشد پاشنه پا ایجاد می‌شود.صفحه رشد که به آن صفحه اپی فیزی یا فیزیس نیز می‌گویند، در ناحیه‌ انتهایی استخوان‌های کودکان و نوجوانان قرار گرفته است. این صفحه بافت جدید تولید می‌کند تا استخوان تازه رشد کرده و شکل بگیرد.

بیماری سیور در دوران قد کشیدن کودک رخ می‌شود که معمولاً آغاز آن در سنین 8 الی 10 سال در دختران و 10 الی 12 سال در پسران است. این عارضه غالباً در اوایل دوران جنب و جوش کودک دیده می‌شود، زیرا کودک در این دوران فشار زیادی را به پاشنه‌های پای خود وارد می‌کند.

وقتی کودک به سن 15 سالگی می‌رسد، احتمال مبتلا شدن به بیماری سیور بسیار کاهش می‌یابد. دلیل این امر بخاطر آم است که رشد استخوانی معمولاً در این سن کامل شده و صفحه رشد استخوان نیز سخت می‌شود.

 درمان بیماری سیور بر کاهش درد و ورم متمرکز است. 

هدف از درمان:

• درمان تسکین علائم بیماری از طریق آموزش، تمرین ورزشی و تمرین کنترل وزن است.
• ممکن است در درمان از دستگاه‌های کمکی برای پا یا کفی کفش استفاده شود.
• درمان معمولاً شامل این موارد می‌شود: یخ، درمان اختلالات بیومکانیکی، انجام فعالیت‌های برانگیزاننده اصلاحی، استفاده از تمرینات ورزشی بلند کردن پاشنه، آموزش خود مدیریتی.

متخصصین کلینیک چند تخصصی پا (پدورتیک) امید با بررسی دقیق وضعیت بیمار بهترین برنامه درمانی را براساس سن بیمار و شدت آسیب تجویز می کنند. رویکرد پلکانی این کلینیک از روش های ساده مانند کفی طبی و ارتز ها آغاز می شود و در صورت لزوم روش های پیچیده تر تجویز می شوند.

علت بیماری سیور

---

بیماری سیور از استفاده بیش از حد یا استفاده به زور از صفحه رشد پاشنه پا ناشی می‌شود.

در دوران رشد سنین نوجوانی، استخوان پاشنه با نرخ سریع‌تری نسبت به عضلات و تاندون‍‌های پا رشد می‌کند، در نتیجه این بافت‌های نرم بیش از اندازه کش می‌آیند. در نتیجه، پاشنه پا انعطاف پذیری خود را از دست داده و فشار زیادی را روی صفحه رشد وارد می‌آورد.

هنگامی که عضلات و تاندون‌های کشیده شده در معرض فشار زیادی و کشش همراه با ورزش و فعالیت‌های جسمانی قرار می‌گیرد، صفحه رشد دچار آسیب بیشتر شده و در نتیجه موجب ورم و درد خواهد شد.

فعالیت‌هایی که احتمال ابتلا به بیماری سیور را افزایش می‌دهد عبارتند از:

• دو
• پرش
• ایستادن برای مدت طولانی

بسکتبال، فوتبال و ژیمناستیک از جمله فعالیت‌های جسمانی هستند که موجب احساس درد در ناحیه پاشنه می‌شود. پیست دو و میدانی یا طناب زدن باعث افزایش خطر ابتلا به این بیماری خواهد شد.

در مطالعه‌ای که بر روی مصدومیت‌های کودکان بین 9 تا 19 ساله‌ای که فوتبال بازی می‌کردند انجام گرفت، محققین دریافتند که بیماری سیور 2 درصد از مصدومیت‌های فوتبال را تشکیل می‌دهد و کسانی که زیر 11 سال هستند احتمال ابتلای بیشتری نسبت به سایرین دارند.

اگرچه سابقاً تصور می‌شد که این بیماری در میان پسران رایج‌تر است، افزایش مشارکت دختران در ورزش‌های مختلف ثابت کرده است که این بیماری بطور مساوی هر دو جنسیت را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

سایر عواملی که با بیماری سیور مرتبط هستند عبارتند از:

• کفش نامناسب
• ورزش روی سطوح سخت
• کف پای صاف یا گودی کف پا
• پای پرانتزی، عارضه‌ای که باعث چرخش به داخل پا در هنگام راه رفتن می‌شود
• کوتاهی پا
• اضافه وزن یا چاقی

علائم

---

علائم اختصاصی این بیماری احساس درد یا حساسیت به لمس در پاشنه پاست. درد معمولاً در پشت پاشنه احساس می‌شود ولی ممکن است در اطراف یا زیر پاشنه نیز احساس درد وجود داشته باشد.

احساس درد در حین یا پس از فعالیت ورزشی تشدید می‌شود. علائم این بیماری معمولاً با استراحت کردن بهتر می‌شوند.

سایر علائم عبارتند از:

• ورم پاشنه پا
• قرمزی پوست
• خشکی پا در هنگام راه رفتن
• حساسیت پا که در هنگام فشار دادن پاشنه یا پا تشدید می‌شود
• دشواری در راه رفتن

کودکان مبتلا به بیماری سیور وقتی می‌خواهند وزن بدن خود را روی پاشنه قرار ندهند، روی نوک پنجه راه می‌روند یا در حال راه رفتن لنگ می‌زنند.

تشخیص

---

پزشکان معمولاً بیماری سیور را بر اساس سابقه پزشکی کودک و علائم بالینی ایشان تشخیص می‌دهند.

شاید پزشک پاشنه را نیز معاینه کرده و تست “فشار پاشنه” را نیز انجام دهد. در این تست، پزشک پشت پاشنه را فشار می‌دهد تا ببیند کودک احساس درد دارد یا خیر.

ممکن است از کودک خواسته شود تا روی نوک پنجه بایستد، تا پزشک بروز سایر علائم را نیز بررسی نماید.

برای تشخیص این بیماری، معمولاً آزمایش‌های تصویربرداری، از جمله عکسبرداری با اشعه ایکس تجویز نمی‌شوند زیرا نتایج این آزمایشات معمولاً نرمال خواهد بود. هرچند در برخی موارد امکان دارد پزشک با تجویز عکسبرداری با اشعه ایکس بخواهد احتمال وجود سایر آسیب دیدگی‌ها و بیماری‌های مشابه را رد کند، مثل شکستگی استخوان.

درمان بیماری سیور کودکان

---

به علت تحقیقات محدودی که روی این بیماری انجام شده، نمی‌توان به طور قطع گفت که چه درمانی اثرگذاری بیشتری بر کودکان خواهد داشت. بنابراین پزشک معمولاً مجموعه‌ای از درمان‌ها را برای بیمار تجویز می‌کند.

گزینه‌های درمانی عبارتند از:

درمان اولیه

• استراحت: تسکین درد و حساسیت به لمس در پا اولین هدف درمان است. کاهش ورم وفشار بر صفحات رشد نیز اولویت بعدی درمان است. در نتیجه اولین قدم برای درمان بیماری سیور استراحت است. خودداری از فعالیت‌های بدنی که باعث بروز علائم این بیماری می‌شود فشار روی استخوان پاشنه را کاهش خواهد داد و در نتیجه از درد و التهاب کاسته خواهد شد. به محض بهبود یافتن آسیب دیدگی، بهتر است بیمار به تدریج به فعالیت‌های روزمره بازگردد تا از عود کردن مجدد بیماری پیشگیری شود.
• یخ درمانی: علاوه بر استراحت دادن به پا، پزشکان توصیه می‌کند تا از یخ برای کاهش ورم استفاده شود. البته باید به خاطر داشت که نباید یخ را مستقیماً روی پوست گذاشت زیرا باعث سوختگی پوست با یخ خواهد شد. پک یخ را درون یک پارچه یا حوله بپیچید و آن را تا سه مرتبه و هر مرتبه به مدت 20 دقیقه روی پاشنه پای بیمار بگذارید.
• فشردن: استفاده از زانو بند یا جوراب‌های مخصوص با فشردن عضو باعث کاهش درد و ورم خواهد شد.
• بالا نگاه داشتن عضو. دراز کشیدن و بالا نگه داشتن پا نیز می‌تواند به کاهش ورم و درد کمک کند.

دارو

 مصرف داروهای بدون نسخه می‌توانند درد و التهاب را کاهش دهند. می‌توانید از داروساز بپرسید که چه داروهایی برای کودک مناسب است و چه داروهایی مناسب نیست. برای مثال مصرف آسپرین می‌تواند منجر به سندروم ری در کودکان شود که عارضه‌ای نادر ولی مرگبار است.

کفش‌های حمایتی و کفی کفش

پزشکان توصیه می‌کنند تا برای کاهش فشار از روی استخوان پاشنه از کفش‌های مخصوص یا کفی مخصوص استفاده شود. استفاده از این کفش‌ها خصوصاً در هنگامی که عارضه‌ای دیگر مثل کف پای صاف یا گودی کف پا باعث تشدید بیماری سیور می‌شود، می‌تواند به درمان این بیماری کمک شایان توجهی نماید.

عدم تحرک

امکان دارد برای درمان موارد شدید بیماری سیور از کودک خواسته شود تا با استفاده از یک آتل برای مدت سه ماه مانع از حرکت پاشنه پا شوند. این مدت زمان برای بهبودی پاشنه کافی است.

فیزیوتراپی

یک فیزیوتراپ و در صورت لزوم یک متخصص بیماری‌های پا باید کاملاً کودک را معاینه کنند. معاینه شامل موارد زیر می‌شود:

• ارزیابی پوسچر (طرز قرارگیری بدن) و هم ترازی بیومکانیکی بدن
• تست قدرت از تمام عضلات پایین تنه – چهار سر ران، همسترینگ، عضلات ساق پا و سرینی.
• تست انعطاف پذیری تمام عضلات پایین تنه
• ارزیابی پا و قوزک پا
• تست حرکات فانکشنال – تعادل، اسکوات، لانچ، دویدن و غیره.
• ارزیابی تفاوت طول بین دو پا

ممکن است لگن یا کمر کودک اندکی پیچ خورده و متفارن نباشد یا دچار خشکی شده باشد. این مشکل می‌تواند بخاطر سفتی عضلات، ضعف عضلات مرکزی بدن، پوسچر غلط، سر خوردن، افتادن و فعالیت‌های عمومی رخ دهد. جابجا شدن لگن و ستون فقرات از جای طبیعی خود می‌تواند پوسچر کودک را تغییر داده و نحوه حرکت کردن کودک را عوض نماید، این جابجا شدگی می‌تواند شلیک عصب در عضلات را تغییر داده یا فشاری بیش از حد روی پاها و تاندون آشیل قرار دهد.

احساس درد عموماً با انجام حرکاتی که نیازمند دویدن و پرش است بیشتر خواهد شد. هرچه رشد کودک سریع‌تر یا انعطاف ورزشکار کمتر باشد علائم معمولاً شدیدتر خواهد بود.

مراحل فیزیوتراپی

فیزیوتراپ سابقه پزشکی بیمار را کاملاً بررسی کرده و تمام عواملی که ممکن است باعث این بیماری شوند را ارزیابی خواهد کرد.
سپس فرآیند درمان شروع می‌شود تا این مشکلات را برطرف نماید، هدف از درمان افزایش انعطاف پذیری و قدرت عضلات است و همچنین در صورت لزوم نیم‌نگاهی به بیومکانیک بدن و تکنیک‌ها خواهد داشت. گزینه‌های درمانی عبارتند از:

• تمرینات کششی
• تمرینات تقویتی
• ماساژ – کار با بافت نرم
• مشاوره – درباره سطح فعالیت، گذاشتن یخ روی محل آسیب دیده
• آموزش مجدد راه رفتن
• هم راستا کردن مجدد لگن و ستون فقرات
• تحرک سایر مفاصل: زانو، قوزک، پا و باسن

اگرچه نرخ بهبودی در هر کودک با دیگری متفاوت است، ولی کاهش سریع درد در بیماری سیور در اکثر موارد موفقیت آمیز خواهد بود.

 ماساژ

با ماساژ، کودک انعطاف پذیری بیشتری خواهد یافت و هم فشار بر روی تاندون و هم کشیدگی استخوان کاهش خواهد یافت. در نتیجه ناحیه مصدوم شروع به التیام یافتن خواهد کرد و درد کاهش خواهد یافت. افزایش انعطاف به این معنی است که کودک بهتر می‌تواند حرکت کند که باز هم باعث کاهش فشار بر تاندون خواهد شد.

تمرینات

تمرینات ورزشی برای پا به کشش و تقویت عضلات و تاندون‌ها کمک می‌کند. این مسئله را باید به خاطر سپرد که پیش از انجام هرگونه تمرین ورزشی باید آن حرکت را با پزشک یا فیزیوتراپ خود مطرح کنید. نظر تخصصی پزشک درباره حرکات، تمرینات و بازگشت به ورزش می‌تواند به کودک کمک کند تا بدون خطر خاصی فرآیند توانبخشی را پشت سر گذاشته و به سطح فعالیت‌های پیش از آسیب دیدگی خود بازگردد. ضمناً از بروز سایر مشکلات مرتبط با این بیماری در آینده جلوگیری خواهد نمود.

نکات مهم درباره ورزش

اگر بیمار می‌خواهد علیرغم علائم بیماری سیور ورزش کند باید مراقب سطح درد خود باشد. برای مثال، اگر فعالیتی بدون درد است، معمولاً می‌توان آن فعالیت را ادامه دارد. مثلاً ممکن است دویدن دردناک و دوچرخه سواری بدون درد باشد. انجام فعالیت‌های دردناک را باید کاهش داد. اگر کودک در دوران رشد است و علائم در حال تشدید شدن، باید کودک حرکات کششی خود را افزایش داده و تنها فعالیت‌های بدون درد را انجام دهد.

تمرینات کششی باید طبق دستور فیزیوتراپ انجام شود – به هر تعداد که برای کودک ممکن است. استفاده از یخ چندین مرتبه در روز و هر مرتبه به مدت 5 دقیقه باید انجام شود، همیشه بعد از ورزش و در صورت امکان پس از تمرینات کششی.

ریکاوری و احتمال عود مجدد بیماری

---

ریکاوری پس از بیماری سیور معمولاً بدون هیچ گونه عوارض بلند مدت خواهد بود. به محض برطرف شدن درد و سایر علائم، کودکان می‌توانند به فعالیت‌های جسمانی سابق خود بازگردند.

حتی با رویکردهای محتاطانه درمانی، مثل استراحت، استفاده از یخ، فشردن، حرکات کششی، باید به مدت 2 الی 8 هفته طول می‌کشد تا این عارضه بهبود یابد. هرچند، دخالت زودهنگام پزشکی معمولاً باعث تسریع در دوران نقاهت بیماری خواهد شد.

عود مجدد بیمار سیور امکان پذیر است، مخصوصاً اگر اقدامات لازم برای درمان علت بیماری انجام نگیرد.

پیشگیری از عود مجدد بیماری سیور

---

استفاده از کفش‌های مناسب با حمایت کافی از پاشنه و دارای خاصیت جذب ضربه یکی از عوامل مهم در پیشگیری از عود مجدد بیماری سیور است.

کودک باید از پوشیدن کفش‌های سنگین یا پاشنه بلند خودداری کند. کفش‌هایی که پشت باز هستند برای برخی از کودکان مناسب است، زیرا کفش به پشت پاشنه مالیده نمی‌شود.

سایر اقدامات پیشگیرانه عبارتند از:

• کشیدن عضلات ساق، پاشنه و همسترینگ به طور منظم
• انتخاب و انجام ورزش‌های کم برخورد، مثل شنا یا دوچرخه سواری، حداقل هر چند دفعه یک بار.
• دویدن یا پرش روی سطوح مناسب، برای مثال علف یا پیست‌های مناسب دو و میدانی در عوض آسفالت.
• استفاده از یخ روی پاشنه پس از انجام حرکات ورزشی
• استراحت دادن منظم به بدن و اجتناب از تمرین بیش از حد، مخصوصاً اگر کودک در ناحیه پاشنه احساس درد دارد.
• حفظ وزن سالم و کاهش وزن اضافی در صورت لزوم.
• درمان عارضه‌هایی که احتمال ابتلا به بیماری سیور را افزایش می‌دهد مانند پای پرانتزی، کف پای صاف، یا قوس زیاد کف پا.

به محض آن که پا کاملاً شکل گرفت، که در حدود سن 15 سالگی اتفاق می‌افتد، دیگر احتمال عود کردن مجدد بیماری سیور وجود نخواهد داشت.