بیماری واریس پا (رگهای واریسی و عنکبوتی):علائم و درمان

واریس (اتساع عروق یا رگ‌های گشاد شده) به رگ‌های متورمی می‌گویند که از زیر پوست قابل مشاهده و همچنین قابل لمس هستند و بیشتر روی پاها دیده می‌شوند. از هر چهار نفر دست کم یک نفر به واریسمبتلا می‌شود. بیماری واریس در میان زنان شیوع بیشتری دارد و با افزایش سن احتمال ابتلا به این بیماری نیز فرونی می‌یابد. بیماری واریس علی‌رغم اثر منفی بر زیبایی پوست برای اکثر بیماران مشکلی ایجاد نمی‌کند. اما در صورت بروز علائم می‌توان از عمل‌ها و روش‌های درمانی گوناگون برای تسکین علائم و بهبود ظاهری کمک گرفت.

علت

رگ های سالم توسط یک سری دریچه یک طرفه، خون را به سمت قلب هدایت می کنند. این دریچه ها به خون اجازه می دهند که در جهت صحیح، از سیاهرگ های سطحی به سمت سیاهرگ های عمیق و به سمت قلب جریان پیدا کنند. این رگ ها توسط ماهیچه هایی که با انقباض خود به پمپاژ خون به سمت قلب کمک می کنند احاطه شده اند. در حالت عادی سیاهرگ ها دارای دریچه های یک طرفه ای هستند که از برگشت خون جلوگیری می کنند. اما اگر دریچه ها، ماهیچه ها یا جریان خون دچار مشکل شود، ممکن است منجر به جمع شدن خون درون سیاهرگ شود. با جمع شدن خون در سیاهرگ، فشار ناشی از خون اضافی به دیواره رگ، باعث تضعیف دیواره رگ می شود. در نتیجه رگ تمایل به متورم شدن و پیچ خوردن پیدا می کند. با توجه به اندازه رگ و میزان تورم، یکی از دو عارضه رگ های عنکبوتی یا واریس ایجاد می شود.

علائم رگ های واریسی و عنکبوتی

ورید های واریسی در زیر پوست به صورت آبی تیره، ورم کرده و در هم پیچیده قابل مشاهده هستند. برخی از افراد هیچ علائم خاصی را از خود بروز نمی دهند. علائم واریس خفیف عبارتند از:

• سنگینی

• سوزش

• درد و یا خستگی در پاها

• ورم در پاها و مچ پا

• احساس خارش بر روی پوست روی ورید های واریسی

در صورتی که برای مدت زمان زیادی بنشینید و یا سر پا بایستید، ممکن است این علائم بدتر شوند.

علائم واریس های جدی تر عبارتند از:

• ورم پاها

• ورم و درد در ساق پاها زمانی که شما برای مدت زمان طولانی می نشینید و یا می ایستید.

تغییراتی در پوست از جمله:

• تغییر رنگ پوست

• خشکی و نازک شدن پوست

• التهاب

• پوسته پوسته شدن پوست

• زخم های باز که ممکن است با کوچکترین آسیبی دچار خونریزی شوید.

تشخیص واریس

معمولاً تشخیص این مشکل از طریق مشاهده قابل انجام است، اما گاهی اوقات از طریق پروسه ای که فلبوگرافی (پرتونگاری از سیاهرگ ها) نامیده می شود، صورت می گیرد. این عملیات کاملاً بدون درد بوده و در آن، محلولی خاص را وارد جریان خون می کنند. آنگاه تصویر رگ ها را برای تشخیص اختلالات و ناهنجاری های موجود در جریان خون و فشار رگ ها، می گیرند.

شیوه تشخیص دیگر استفاده از اشعه فرابنفش برای آزمایش جریان خون در شریان های اصلی خون در دست ها و پاها است. این شیوه اولتراسونوگرافی دوپلر نام دارد. فرابنفش، یکی از امواج صوتی با فرکانس بالاست. این عملیات با اعمال یک ژل محلول در آب در بدن انجام می شود و سپس یک ابزار دستی به نام ترانسدوکتور روی ناحیه مورد نظر کشیده می شود.

روش های درمانی

روش‌های درمانی واریس را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم نمود. اولین روش، جراحی است که قدیمی محسوب می‌شود اما روش استانداردی است. دسته دیگر نیز شامل روش‌های جدید و پیشرفته‌تر از جمله درمان‌های دارویی، لیزر یا RF (رادیوفرکوئنسی) می‌شود. در روش جراحی قسمتی از دریچه اصلی پا که دچار اختلال شده است را می‌بندند و آن قسمت از رگ که حالت گشاد پیدا کرده است را از درون پا درمی‌آورند. این یک عمل استاندارد است که هنوز هم در بیمارستان‌ها انجام می‌شود. در خیلی از موارد موفقیت درمان با این عمل سنجیده می‌شود، یعنی کلیه روش‌های دیگر مانند لیزر و RF در برابر با جراحی سنجیده می‌شوند. جراحی اگر توسط پزشکان خبره انجام شود، موفقیت بالایی خواهد داشت و خطری بیمار را تهدید نخواهد کرد. در این مورد نیز جراحان عروق در ارجحیت قرار دارند. گاهی‌اوقات بیماران به‌خصوص در شهرستان‌ها توسط جراحان عمومی عمل می‌شوند و این کار باعث می‌شود جراحی آنها کامل انجام نشود و علائم‌شان عود کند و نیاز به عمل مجدد پیدا کنند. در هر صورت هر عملی عوارض خاص خود را دارد. برای مثال ممکن است تا چند روز در محل مورد نظر کبودی و درد ایجاد شود و حتی ممکن است عفونت و خونریزی رخ دهد.

از سایر روش های تهاجمی درمان واریس، می توان به روش بستن ورید توسط کاتتر داخل وریدی که با وارد کردن انرژی به دیوارۀ ورید و گرم کردن آن، موجب روی هم خوابیدن جداره های وریدی می شود، اشاره نمود. همچنین روش های جدید استفاده از لیزر در درمان واریس با حداقل میزان تهاجم و بهترین نتایج درمانی به طور روز افزون به کار می روند. به کار گیری لیزر با صرف زمان کمتر، به جای نگذاشتن اسکار و پدیدار گشتن سریع نشانه های بهبود، جایگزین بسیار مناسبی برای جراحی است. چرا که انجام عمل جراحی ضمن صرف هزینۀ بیمارستان و بیهوشی و زمان طولانی بهبود، ممکنست با وارد کردن صدمات جانبی به بافت اطراف ورید و نیز بر جای گذاشتن اسکار همراه باشد. از سویی این وریدها می توانند بعد از عمل، مجدداً در محل جدیدی تشکیل شوند.

پیشگیری از واریس ‏

بررسی‌های علمی در کشور‌های پیشرفته نشان می‌دهد که واریس بر اثر اختلال در جریان خون رخ می‌دهد و از این رو زنان باردار باید سعی کنند جریان خون را در بدن خود بهبود بخشند که پیاده‌روی، شنا، دوچرخه‌سواری و انجام حرکات ایروبیک در این میان نقش مؤثری دارند. ‏

• بالابردن پاها: با قراردادن پاها روی سطحی بلند (بالاتر از سطح قلب)، جریان خون دوباره به سمت قلب باز می‌گردد.

• جوراب: کش تنگ جوراب مانع از جریان خون در رگ‌های میانی پا می‌شود و از این رو کش جوراب باید گشاد باشد تا خون به راحتی در پاها جریان داشته باشد.‏

• ‏نشستن چهار زانو: اگرچه ممکن است نشستن در این وضعیت برای ما راحت باشد، اما باید توجه داشت که این وضعیت، فشار بیشتری را بر رگ‌ها وارد می‌آورد و جریان خون را قطع می‌کند.

• ایستادن طولانی مدت: ایستادن طولانی مدت باعث می‌شود تا خون در پاها جمع شود، اما در صورت حرکت دادن پاها، خون در پاها جریان پیدا می‌کند.