انواع مختلفی از آتل‌های ارتوپدی وجود دارد که برای مدیریت شرایط اسکلتی عضلانی از جمله مشکلات مربوط به پا استفاده می‌شوند. آتل‌های ارتوپدی پا بی‌حرکت کننده‌های غیر دورانی هستند. به عبارتی دیگر آنها بر خلاف گچ‌گیری شکستگی‌ها در آتل‌بندی کل اندام را بصورت محیطی پوشش نمی‌دهند و تنها بخشی از اندام آتل‌بندی می‌گردد.
آتل پا به دلیل غیر محیطی بودن خود می‌تواند تورمی‌را که ممکن است بعد از آسیب‌دیدگی ایجاد شود را در خود جای دهند لذا نسبت به گچ از راحت‌تر و ایمن‌تر هستند.از آتل معمولاً برای صدمات اندام، شکستگی‌های حاد یا اسپرین‌ها و پیچ‌خوردگی عضوی از بدن استفاده می‌شود. برای شروع آتل‌بندی ابتدا باید قسمت انتهایی اندام آسیب دیده را در جای اصلی خود نگه داشت زیرا حفظ تراز خوب آناتومیک شکستگی بسیار حائز اهمیت است.
آتل ارتوپدی برای اندام تحتانی
از آتل‌های ارتوپدی به عنوان اقدامات اولیه برای حمایت از اندام آسیب‌دیده هم در شرایط اورژانسی و هم بعنوان درمان قطعی استفاده می‌شود. هدف از آتل‌بندی در ارتوپدی بی‌حرکت کردن و محافظت از اندام مصدوم، کمک به بهبودی و کاهش درد است. از انواع آتل در بخش‌های مختلف بدن از جمله پاها استفاده می‌شود.
آتل خلفی مچ پا
از این نوع آتل پا برای موارد زیر استفاده می‌شود:
- اسپرین یا کشیدگی شدید مچ پا
- شکستگی‌های مالئولار بدون جابجاشدگی
- شکستگی حاد پا
- آسیب‌دیدگی بافت نرم
آتل از سطح پلانتار انگشت بزرگ یا سرهای متاتارس در امتداد پای تحتانی خلفی کشیده می‌شود و در ۵ سانتیمتری سر فیبولار پایان می‌یابد. فراموش نکنید که آتل همیشه باید تا زیر سر فیبولار را بپوشاند تا عصب پرونئال مشترک در معرض خطر قرار نگیرد.
آتل قوزکی پا
این آتل معمولاً در صدمات حاد مچ پا، شکستگی های عضلانی جابجا نشده استفاده می‌شود.
آتل قوزکی پا از قسمت نرمی ساق پا و اطراف پاشنه را تا میانه ساق پا دربرمی‌گیرد. در این شرایط قوزک پا در زاویه ۹۰ درجه یعنی حالتی خنثی، قرار می‌گیرد.
آتل حجیم جونز نوعی از آتل قوزک است که برای صدمات شدید مچ پا مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این نوع آتل، قوزک پا درون یک پارچه پنبه‌ای پیچیده شده و با آتل قوزک پا تقویت می‌شود.
آتل کوتاه پا
این آتل برای بی‌حرکت کردن انگشتان پا، شکستگی متاتارس دیستال و شکستگی فالانژال به ویژه در قسمت انگشتان پا استفاده می‌شود.
در این نوع آتل‌های پا، یک کفی از طریق اکستانسیون (کشش) مواد گچ به آنسوی انگشتان دیستال مانع از خم شدن و کاهش محدودیت‌های مربوط به انعطاف‌پذیری ساخته می‌شود. اندازه‌ی فوقانی این آتل به اندازه آتل خلفی مچ پا است.
آتل خلفی زانو
از این آتل در آسیب دیدگی بافت نرم و شکستگی‌های اطراف زانو استفاده می‌شود. آتل بايد از کمي زير چين گلوتئال آغاز شود و کمي پروگزيمال به قوزک‌ها پايان يابد.
آتل باید دقیقاً از زیر چین گلوتئال شروع شود و تقریباً تا نزدیکی پروگزیمال به قوزک‌ها کشیده شود. به این آتل، آتل استوانه نیز گفته می‌شود.
در این آتل، زانو در حالت فلکسیون (خمش) جزئی قرار می‌گیرد.
چرا باید استخوان شکسته آتل‌بندی شود؟
ترک استخوان باعث تداوم شکستگی استخوان می‌شود. آتل بندی جزء روش‌ها و مواد ضروی برای بی‌حرکت کردن اندام و گسترش شکستگی ناشی از آسیب هستند.
شکستگی زمانی رخ می‌دهد که فشاری استخوان وارد شود و استخوان نتواند به طور کافی در برابر این نیرو مقاومت کند و تسلیم آن شود. شکستگی استخوان بسته به میزان مقاومت آن می‌تواند ناشی از آسیب شدید باشد و یا شاید هم یک آسیب دیدگی جزئی ایجاد شود.
شکستگی استخوان می‌تواند از یک ترک ساده یا شکستگی‌های مویی تا جابجایی کلی که در آن تکه‌های شکسته شدة استخوان توسط نیروهای عضلانی از هم جدا شده را دربرگیرد.
در بدن انسان ۲۰۶ استخوان ریز و درشت وجود دارد. هنگامی‌که یکی از این استخوان‌ها شکسته یا ترک بردارد نه تنها بر تولید و عملکرد خون تأثیر می‌گذارد بلکه می‌تواند عوارضی برای عضلات، تاندون‌ها، اعصاب و رگ‌های خونی متصل یا نزدیک به استخوان ایجاد کند.
ممکن است بپرسید که چرا باید استخوان شکسته را آتل بندی کرد. در جواب این سوال باید عرض کرد که ممکن است شکستگی همراه با جابجایی و یا بدون جابجایی باشد که البته هر در دو وضعیت شکستگی دردناک است.
اگر استخوان شکسته آتل‌بندی نشود ممکن است بافتهای نرم دچار آسیب دیدگی شده و طول درمان به طرز قابل توجهی طولانی شود.
مزایای آتل پا
آتل ارتوپدی پا به اندام مصدوم کمک می‌کند تا:
- قسمت آسیب‌دیده در حالت آرامش و استراحت قرار گیرد.
- از جابجایی بیشتر تکه‌های استخوانی جلوگیری شود.
- از رگ‌ها و اعصاب زیرین در برابر تکه‌های شکسته شدة استخوان محافظت می‌کند زیرا اگر استخوان شکسته آتل بندی نشود ممکن است رگ‌ها و عصب‌های نزدیک آن بر اثر حرکت‌کردن قسمت شکسته شده دچار آسیب‌دیدگی شوند.
استخوان‌های ما در یک لایه غشایی به نام پریوستوز احاطه شده‌اند. استخوان‌ها بخودی خود هیچ گونه دردی احساس نمی‌کند گیرنده‌های درد فقط در پریوستوز موجود هستند.
دردی که فرد پس از شکستگی احساس می‌کند توسط بافتهای نرم اطراف استخوان و پریوستوز حس می‌شود.
هرگاه که تکه‌های استخوان شکسته حرکت می‌کنند فرد احساس درد شدید می‌کند. بنابراین بی‌حرکت نگه داشتن استخوان شکسته ضروری است تا فرد حداقل درد را حس کند. آتل قسمت آسیب دیده را بی‌حرکت کرده و درد را کاهش می‌دهد.
علاوه بر این، هنگام تکان خوردن تکه‌های استخوان شکسته شده، احتمال آسیب دیدگی رگ‌های خونی و اعصاب موجود در اندام وجود دارد. لذا با ثابت نگه داشتن این شکستگی‌ها می‌توان از این ساختارهای موجود در اطراف شکستگی محافظت کرد.
استخوان آسیب دیده دچار خونریزی شده و به دلیل تجمع خون منجر به ایجاد تورم در محل شکستگی می‌شود. اگر نیازی به آتل‌بندی کردن اندام نباشد در این صورت احتمال خونریزی و عوارض احتمالی ناشی از آن بیشتر خواهد شد.
به طور خلاصه، آتل پا باعث کاهش درد شده و احتمال بروز عوارض مرتبط با آن را به حداقل می‌رساند. می‌توان برای آتل کردن پا از هر چیزی از جمله چند تکه از مقوا یا مجله، چتر، چند تکه چوب استفاده کرد.
به هنگام آتل بندی لازم است که یک مفصل را در بالا و یک مفصل دیگر را در زیر شکستگی بی‌حرکت و ثابت نگه داشت.
به عنوان مثال، در صورت وجود شکستگی در استخوان ساق پا (یعنی تیبیا) باید مفاصل مچ پا و مفاصل زانو در داخل آتل قرار بگیرند.
به استثنای چند مورد، این اصل در اکثر روشهای آتل‌بندی صدق می‌کند.
آتل‌های شبانه برای فاسئیت پلانتار، تاندونیت آشیل ، افتادگی پا و سایر شرایط
استفاده از آتل شبانه می‌تواند روشی مقرون به صرفه و کارآمد برای درمان بسیاری از معضلات مختلف پا باشد. آتل‌های شبانه پا را در وضعیت “دورسیفلکسیون” قرار می‌دهند. در این حالت فاسیا یا نیام پا کشیده می‌شود تا از کشیدگی پا به هنگام خواب پیشگیری کند. این نوع آتل‌ها باعث تسکین درد شدید پا به هنگام برداشتن اولین قدم پس از بیدار شدن از خواب می‌شود. آتل شبانه پا به شما کمک می‌کند تا کمترین فشار ممکن به پا وارد شده و میزان التهاب آن کاهش یابد.
اگرچنانچه نمی‌دانید که چه مشکلی دارید می‌توانید از روی علائم مختلف زیر علت درد پای خود را پیدا کنید:
- پلانتار فاشیت: درد مبهم در کف و نزدیکی پاشنه پا که معمولاً بعد از بیدار شدن از خواب رخ می‌دهد و ممکن است به تدریج در طول روز بهبود یابد.
- تاندونیت آشیل: با یک درد خفیف پس از انجام فعالیت بدنی مانند دویدن یا ورزش کردن در قسمت پشت یا پاشنه پا شروع می‌شود و ممکن است با ادامة فعالیت شدت درد بیشتر نیز شود.
- افتادگی پا: در این حالت فرد در بلند کردن پا مشکل دارد لذا به هنگام راه‌رفتن پای خود را روی زمین می‌کشید. معمولاً افتادگی پا تنها در یک پا اتفاق می‌افتد.
- درد بونیون یا شست پا: در این حالت پای فرد دچار برجستگی بزرگی در قسمت بیرونی انگشتان پا، تورم، قرمزی و ضخیم شدن انگشت بزرگ پا می‌شود.
تفاوت آتل‌های شبانه پلانتار با آتل‌های دورسال برای درمان درد پاشنه پا
آتل شبانه دارای دو نوع اصلی است که عبارتند از آتل دورسال و آتل پلانتار. هر دو نوع آتل در درمان پلانتار فاشیت، تاندونیت آشیل، افتادگی پا و درد پاشنه موثر هستند. در نهایت این خود فرد است که تصمیم می‌گیرد که کدام نوع آتل مناسب وضعیت وی است.
ویژگی‌های آتل پلانتار (بوت)
- آتل شبانه سنتی پا برای پلانتار فاشیت
- یک بوت طبی مانند بریس است که بر روی قسمت پشت پا، نرمی و پا قرار می‌گیرد.
- آتل پلانتار در مقایسه با آتل دورسال بزرگتر است.
- اتل پلانتار دارای یک لایه بیرونی پلاستیکی به همراه یک لایه نرم داخلی است.
- اگر غالباً در شب بیدار می‌شوید ممکن است استفاده از این نوع آتل باعث ایجاد مشکلاتی در راه رفتن شما شود.
ویژگی‌های آتل دورسال
- این نوع آتل شبانه دارای یک تکیه‌گاه پلاستیکی سخت است که امتداد ساقه (شین) و قسمت بالای پا را دربرمی‌گیرد.
- به دلیل داشتن مواد نرم خوابیدن با آن راحت است.
- به منظور دورسیفلکسیون پا می‌توان به کمک تسمه و بندهای آن انگشتان پا را به سمت بالا کشید.
- انجام حرکت با آن در شب آسان است و بهترین گزینه برای افرادی است که عادت دارند بر روی شکم یا پهلو بخوابند.
- از این نوع آتل برای صدمات با شدت کم استفاده می‌شود زیرا طراحی آن طوری است که ممکن است تا حدی باعث ایجاد لغزش شود.
۵ راه برای حداکثر بهره‌مندی از مزایای آتل پا
در حالی که بیشتر افراد ترجیح می‌دهند که به هنگام خوا هیچ وسیله‌ای به پاهایشان متصل نباشد اما شاید بهتر باشد که بدانید استفاده از آتل‌های شبانه می‌تواند در تسکین درد بسیار مفید و موثر باشد. در واقع این انتخاب و تصمیم‌های خود فرد است که می‌تواند وضعیت وی را بهبود بخشد!
- آتلی را انتخاب کنید که سایز شما باشد: اطمینان حاصل کنید که سایز آتل درست اندازه پاهایتان باشد. اگر آتل شبانه (بوت یا دورسال) خیلی بزرگ باشد کارآیی مفیدی نخواهد داشت. همچنین اگر آتل اندازه مناسبی داشته باشد احتمال وجود اصطکاک بین آتل و پا نیز به حداقل می‌رسد.
- آموزش‌های لازم در خصوص نحوة صحیح استفاده از آتل را ببینید: از کتابچه‌های راهنمای همراه آتل استفاده کنید تا از تنظیم درست آن مطمئن شوید.
- به طور مداوم آتل پا را بپوشید: حتی اگر خوابیدن با آتل پا شما را ناراحت هم می‌کند باز هم سعی کنید که بصورت مستمر آن را بپوشید تا هر چه زودتر پاهایتان التیام یابند.
- قبل از خواب آتل پا را ببندید: هنگامی‌که برای اولین بار آتل شبانه را خریداری می‌کنید بهتر است قبل از خوابیدن برای مدتی آن را بپوشید. سعی کنید که به هنگام تماشای تلویزیون یا در حال خواندن کتاب از آن استفاده کنید تا پایتان به آن عادت کند.
- آتل پا نمی‌تواند یک شبه پای شما را خوب کند: شاید چندین شب طول بکشد تا تفاوت را حس کنید. اگر شدت آسیب‌دیدگی زیاد باشد حتی ممکن است که به مدت زمان بیشتری نیاز باشد تا فرد کم کم احساس بهبودی کند.
ایده‌های تکمیلی برای استفاده از آتل پا جهت سرعت بخشیدن به روند بهبودی
بیشتر ما روزانه چندین ساعت روی پاهایمان می‌ایستیم. ابتلا به شرایطی که راه رفتن را دشوار می‌کند، می‌تواند در انجام فعالیتهای ساده‌ای همچون ورزش کردن، کار کردن یا انجام امورات روزمرة خانه را مختل کند. اگرچه استفاده از آتل شبانه می‌تواند راهکاری عالی برای کسب بهبودی سریع باشد اما علاوه بر آتل، روشهای دیگری نیز وجود دارد که به تا فرد کمک می‌کند تا بیشتر احساس راحتی کند.
در دوران نقاهت یا بهبودی می‌توانید کارهای زیر را انجام دهید:
- پای خود را استراحت دهید: هرچند که استراحت کردن و دست از کار کشیدن شاید سخت باشد اما بهتر است که دست از فعالیت‌هایی که باعث افزایش درد پا می‌شوند بکشید و یا حداقل آنها را به حداقل برسانید.
- از یخ استفاده کنید: یخ می‌تواند به کاهش التهاب کمک کند لذا توصیه می‌شود که روزانه حداقل به مدت بیست دقیقه بر روی قسمت آسیب دیده پا یخ بگذارید.
- تمرینات کششی انجام دهید: تمرینات کششی به تقویت و افزایش انعطاف‌پذیری در تاندون آشیل و پلانتار فاسیا کمک می‌کند.
- کفش‌های مناسب بپوشید: در دوران بهبودی از کفش‌های راحت مانند کفش تنیس استفاده کنید. همچنین برای راحتی بیشتر می‌توانید به همراه کفش‌های خود از جوراب‌های فشرده سازی نیز استفاده کنید.
چگونه انواع مختلفی از آتل‌های مچ پا می‌تواند به درمان بیماری پلانتار فاسیا و تاندونیت آشیل کمک کند؟
پلانتار فاسیا شرایطی است که شامل التهاب فاسیا پلانتار (باند مسطح بافت یا رباطی است که استخوان پاشنه را به انگشتان پا متصل می‌کند) می‌شود. این حالت هنگامی رخ می‌دهد که رباطی ساپورت کنندة قوس کف پا دچار کشیدگی شود. برای درمان پلانتار فاشیا، از آتل مچ پا پلانتار فاسیا یا یک آتل مچ پا شبانه استفاده می‌شود. بریس یا آتل پا کمک می‌کند تا انگشتان پا رو به بالا نگه داشته شوند و با پا و مچ پا زاویه نود درجه تشکیل دهند. از آنجا که یکی از علائم رایج فاسئیت پلانتار، سفت شدن فاسیاهای پلانتار در شب است لذا بایستی بریس یا آتل پا در طول شبانه روز پوشیده شود تا امکان کشش ملایم فاسیای پلانتار و جلوگیری از خشک شدن آن فراهم شود.
از طرف دیگر تاندونیت آشیل وضعیتی است که شامل درد در تاندون آشیل است. تاندون آشیل بزرگترین تاندون در بدن انسان محسوب می‌شود و عضلات نرمی ساق پا را به استخوان پاشنه وصل می‌کند. اگرچه تاندون آشیل قادر به تحمل فشار شدید است اما مستعد ابتلا به تاندونیت نیز است که غالباً در اثر استفاده بیش از حد و دژنراسیون رخ می‌دهد. پوشیدن بریس تاندونیت مچ پا یک روش مؤثر برای درمان تاندونیت آشیل است. استفاده از بریس تاندونیت مچ پا، به طرز خاصی به کاهش سوزش و کشیدگی ناشی از این بیماری کمک می‌کند.
اقدامات احتیاطی
باید بعد از استفاده از آتل یا آویز دست یا پا (اسلینگ) گردش خون مورد بررسی قرار گیرد. اگر اندام متورم شود باعث می‌شود که آتل محکم‌تر شده و مشکلاتی در زمینه گردش خون به وجود آید.
برخی از علائمی که نشان می‌دهد آتل خیلی تنگ است عبارتند از:
- نبض در زیر آتل وجود ندارد.
- رنگ پریدگی یا سیانوز [کبودی] دیستال در زیر آتل
- دیستال اندام سرد به آتل
- درد
- ورم
- سوزن شدن یا از دست دادن احساس در قسمت انگشتان دست یا پا
عوارض آتل پا
اگرچه آتل پل محیطی نیست اما باز هم می‌تواند باعث بروز عوارضی جانبی بسیاری شود لذا پس از آتل‌بندی کردن استخوان شکسته، بیمار باید تحت مراقبت و معاینه قرار گیرد. علاوه بر این، ممکن است که استفاده از آتل پا بر اثر بی‌حرکت شدن استخوان عوارضی مانند خشک شدن مفاصل، آتروفی عضلانی یا عوارض شدیدتری از قبیل سندرم درد منطقه‌ای پیچیده به همراه داشته باشد.
