درمان بد شکلی انگشتان پا با فیزیوتراپی، ورزش، اسپلینت و جراحی

بدشکلی انگشتان پا از مشکلات شایع ناشی از قرارگیری غیرطبیعی استخوان‌های انگشتان پا است. بدشکلی‌های شایع انگشت پا شامل انگشت چکشی، انگشت چنگالی و انگشت پتکی است. این بدشکلی‌ها نه تنها بر تراز قرارگیری استخوان‌ها تأثیر می‌گذارند، بلکه بر تراز مفاصل تحمل وزن مانند مچ پا، زانو و لگن نیز تأثیرگذار هستند. بدشکلی‌های انگشت پا می‌تواند مادرزادی (ارثی) باشد یا به دلیل سایر مشکلات ناشی از پوشیدن کفش نامناسب یا پاشنه بلند باشد. بیشتر بدشکلی‌های انگشتان پا انعطاف‌پذیر هستند اما در صورت عدم درمان ممکن است سفت و سخت شوند و فقط با روش‌های جراحی قابل درمان باشند. درمان بدشکلی انگشتان پا با روش‌های محافظه‌کارانه شروع می‌شود اما اگر پاسخ مؤثری مشاهده نشود، قدم بعدی جراحی خواهد بود.

آناتومی

از منظر آناتومی، پا به سه بخش جلویی، میانی و عقبی تقسیم می‌شود. بخش جلوی پا شامل چهار انگشت کوچک پا که به آن فالانژها می‌گویند و یک انگشت بزرگ به نام هالوکس یا انگشت شست است. فالانژها شامل سه استخوان و سه مفصل هستند، در حالی که انگشت شست پا دارای دو استخوان و دو مفصل است. بخش میانی و بخش عقبی پا دارای ساختارهای مختلفی هستند که وظیفه تحمل وزن بدن و انجام فعالیت‌هایی مانند راه رفتن و دویدن را بر عهده دارند.

بدشکلی‌های انگشتی از مشکلات شایع است که به دلیل قرار گرفتن غیر طبیعی استخوان‌های پا، بیومکانیک ناکافی و بیماری‌هایی مانند ورم مفاصل بر استخوان‌ها و بافت‌های پا ایجاد می‌شود. بدشکلی انگشتان پا نه تنها در تراز استخوان‌ها، مفاصل و بافت‌های پا تأثیر می‌گذارد بلکه ممکن است بر هم ترازی مفاصل تحمل وزن مانند باسن یا زانوها نیز تأثیر داشته باشد که منجر به مشکلات بیشتری خواهد شد. شایع‌ترین بدشکلی انگشت پا شامل انگشت چکشی، انگشت چنگالی و انگشت پتکی است.

انواع بدشکلی انگشت پا

انگشتان پا برای پاهای ما مهم است زیرا در راه رفتن ، تعادل ، تحمل وزن و سایر فعالیتها کمک می کند. ناهنجاری در انگشتان پا می تواند منجر به درد و مشکلات حرکتی شود. برخی از ناهنجاری های شایع انگشت پا شامل موارد زیر است:

هالوکس والگوس

 هالوکس والگوس که معمولاً بونیون نامیده می‌شود، تغییر شکل انگشت شست پا است که در آن انگشت شست از بغل برآمده می‌شود و روی انگشت دوم قرار می‌گیرد. در این حالت یک توده استخوانی در پایه انگشت شکل می‌گیرد و کیسه پر از مایع (بورسا) نیز ممکن است در اثر تحریک و التهاب مداوم در هنگام سایش در برابر کفش ایجاد شود. از عواملی که باعث ایجاد هالوکس والگوس می‌شوند می‌توان به بدشکلی‌های ساختاری پا (که ممکن است مادرزادی باشد یا نباشد) و پوشیدن کفش باریک که باعث جمع و خم شدن انگشتان پا می‌شود اشاره کرد. هالوکس والگوس معمولاً با درد، تورم، قرمزی، ضخیم شدن پوست، کالوس یا میخچه همراه است. درمان این بدشکلی بستگی به شدت وضعیت شما دارد و ممکن است شامل درمان محافظه‌کارانه یا جراحی باشد. پزشک شما ممکن است کفش‌هایی را به شما توصیه کنند که فضای کافی برای انگشتان پا و پاشنه پا داشته باشند. کفی‌های طبی نیز ممکن است به جلوگیری از پیشرفت آن کمک کند. عمل جراحی ممکن است فقط در موارد شدید توصیه شود و شامل از بین بردن بافت متورم، صاف و ترمیم مجدد استخوان‌های پا یا فیوز دائمی استخوان‌های آسیب‌دیده است.

انگشت چکشی

 انگشت چکشی نوعی بدشکلی است که در آن مفصل میانی (مفصل پروگزیمال اینترفالانژه یا مفصل PIP) به سمت پایین خم می‌شود. این بدشکلی اگرچه می‌تواند بر روی تمام انگشتان پا تأثیر بگذارد اما معمولاً در انگشت دوم پا شکل می‌گیرد. انگشت چکشی ممکن است در بدو تولد ایجاد شود یا ناشی از پوشیدن کفش‌های خیلی تنگ باشد که باعث می شود انگشتان پا را به جلو خم کند. با گذشت زمان، ممکن است انعطاف‌پذیری انگشت را از دست داده و نتوانید آن را صاف کنید. با سایش مداوم انگشت به کفش، قسمت بالای انگشت پا ممکن است دچار میخچه یا کالوس شود. در این حالت پوشیدن کفش و راه رفتن معمولاً دردناک می‌شود. انگشت چکشی را می‌توان با صاف کردن و کشیدن انگشتان پا، انجام تمرینات کششی یا در موارد شدید بوسیله عمل جراحی درمان کرد.

انگشت پتکی

 انگشت پتکی به خم شدن انگشت پا به سمت پایین از مفصل نزدیک به ناخن (مفصل دیستال اینترفالانژه یا DIP) اشاره دارد و ظاهری شبیه به چکش دارد. این بدشکلی با استفاده مداوم از کفش‌های سفت و پاشنه بلند ایجاد می‌شود. انگشت پتکی در انگشت دوم شکل می‌گیرد. در اثر اصطکاک مداوم با کفش، ممکن است میخچه یا کالوس در پای شما ایجاد شود و ممکن است در صاف کردن مفصل خود با مشکل مواجه شوید. انگشت پتکی را می‌توان با تغییر کفش به صورتی که فضای کافی برای انگشتان پا وجود داشته باشد، پوشیدن پد کفش یا کفی‌های طبی که برای شکل‌گیری مجدد انگشتان پا طراحی شده‌اند، ورزش‌های کششی یا در موارد شدید جراحی درمان کرد.

انگشت چنگالی

 انگشت چنگالی نوعی بدشکلی انگتان پا است که با خم شدن غیر طبیعی انگشت در جهت رو به بالا در مفصل نزدیک جلوی پاهای شما مشخص می‌شود و با قرار گرفتن مفاصل نزدیک ناخن به سمت پایین، انگشت مانند یک پنجه پیچ خورده دیده می‌شود. این بیماری معمولاً به دلیل پوشیدن کفش‌های سفتی که انگشتان پا را فشرده می‌کند رخ می‌دهد، یا ممکن است گاهی اوقات با بیماری‌های عصبی عضلانی همراه باشد. با سایش مداوم پنجه تغییر شکل یافته در برابر کفش، انگشت چنگالی در معرض ابتلا به ضایعه‌های پوستی مثل میخچه خواهد بود. انگشت چنگالی با تمرینات کششی، پوشیدن کفش جادار یا اصلاح جراحی درمان می‌شود.

انگشت پای کبوتران

انگشت پای کبوتران پیچ خوردگی مادرزادی انگشتان پا است و بر انگشتان سوم، چهارم و پنجم در یک یا هر دو پا تأثیر می‌گذارد. این بدشکلی در اثر سفت شدن تاندونی که در زیر انگشت پا قرار دارد ایجاد می‌شود و نوک انگشت را به سمت کف و زیر انگشتان دیگر می‌کشد. ممکن است پوست کف پا سخت شود و کفش دیگر مناسب پای شما نباشد. انگشت پای کبوتران با جراحی و با آزاد شدن تاندون درمان می‌شود.

پر انگشتی

پر انگشتی یک بیماری ژنتیکی است که در آن تعداد انگشتان دست یا پا بیش از 5 عدد است. انگشت‌های اضافی ممکن است با عضلات، استخوان‌ها، اعصاب و رگ‌های خونی و حتی گاهی عملکردی ضعیف یا کاملاً توسعه یافته یا کامل باشد. این بدشکلی ممکن است در ارتباط با سایر ناهنجاری‌های مادرزادی یا به عنوان یک مشکل منحصر به فرد رخ دهد. اگر انگشت اضافی مشکلی ایجاد نکند، ممکن است بدون هیچ گونه درمانی باقی بماند. برخی ممکن است به دلایل زیبایی شناسی و یا ایجاد مشکل هنگام پوشیدن کفش، انگشت اضافی را حذف کنند. جراحی حذف انگشت اضافی معمولاً بعد از سن 9-12 ماهگی انجام می‌شود.

انگشت چسبی

انگشت چسبی یک بیماری ارثی است که با به هم چسبیدن انگشت‌ها مشخص می‌شود و ممکن است به همراه ناهنجاری‌های مادرزادی دیگر همراه باشد یا به صورت یک مشکل جداگانه رخ دهد. انگشتان چسبیده در پا به ندرت با مشکل مواجه می‌شوند و معمولاً نیازی به درمان ندارند. با این حال، در صورتی که تداخلی در عملکرد طبیعی انگشتان ایجاد شود، جراحی به عنوان گزینه‌ای توصیه می‌شود.

بونیونت (پینه انگشت خیاطان)

 بونیونت یک برآمدگی است که در پایه انگشتان پا شکل می‌گیرد. این بدشکلی انگشت پا ممکن است در اثر تغییر شکل ساختاری ارثی ایجاد شود که مفصل پایه انگشت به سمت بیرون باد کند یا یک خار استخوانی (برآمدگی) باعث ساییدگی مداوم در برابر کفش شود. بونیونت‌ها می‌توانند دردناک باشند و در هنگام پوشیدن کفش باعث ایجاد ناراحتی شوند. پد، آتز و سایر اصلاحات کفش می‌تواند تسکین‌دهنده باشد. اگر این کار کمکی نکند، اصلاح بوسیله جراحی لازم خواهد بود.

علل

بدشکلی انگشتان پا می‌تواند مادرزادی باشد، یعنی در بدو تولد وجود داشته باشد، یا ممکن است بعداً در اثر پوشیدن کفش نامناسب یا کفش پاشنه بلند ایجاد شود. برخی بیماری‌ها مانند دیابت، سکته مغزی، استئوآرتریت و آرتریت روماتوئید بر عملکرد عضلات و اعصاب تأثیر می‌گذارد و می‌تواند باعث سفت شدن رباط ها یا تاندون‌های منجر به این ناهنجاری‌ها شود.

در بعضی موارد، تصادفات یا صدمات می‌تواند منجر به شکستگی و بدشکلی انگشتان پا شود.

علائم و نشانه‌ها

علائم مرتبط با انگشت چکشی، انگشت چنگالی و انگشت پتکی شبیه به هم هستند و شامل احساس درد هنگام پوشیدن کفش و مشکل در یافتن کفش مناسب است. عدم فضای کافی در کفش می‌تواند منجر بیرون زدگی پوست سخت در اثر فشار و اصطکاک زیاد شود.

در شروع مشکل، تغییر شکل انگشت پا معمولاً قابل انعطاف است اما اگر درمان نشود ممکن است سفت و غیرقابل انعطاف شود و نیاز به درمان جراحی داشته باشد. بنابراین توصیه می‌شود برای اقدامات اولیه درمانی به پزشک مراجعه کنید.

در مورد انگشت چکشی، انگشت پا در قسمت میانی خم شده و منجر به پیچش پنجه شبیه به چکش می‌شود. انگشت چکشی معمولاً در انگشت دوم دیده می‌شود اما می‌تواند بر سایر انگشتان پا نیز تأثیر بگذارد. یکی دیگر از مشکلاتی که اغلب به همراه انگشت چکشی دیده می‌شود بنیون است و شامل یک توده استخوانی در امتداد جانبی پا در پایه انگشت شست است.

در انگشت چنگالی، انگشت از قسمت مفصل نزدیک به جلوی پا به سمت بالا خم می‌شود و به دنبال آن از مفصل میانی یا در بعضی مواقع از مفصل انتهایی به سما پایین خم می‌شود. انگشت چنگالی می‌تواند به جز انگشت شست در تمام انگشت پا ایجاد شود.

انگشت پتکی مانند انگشت چکشی است با این تفاوت که مفصل درگیر به جای مفصل میانی، قسمت فوقانی مفصل است و در انتهای انگشت پا شکلی شبیه پتک ایجاد می‌کند.

تشخیص

بدشکلی‌های انگشتان پا با معاینه فیزیکی انگشتان پا تشخیص داده می‌شوند و معمولاً هیچ آزمایش تشخیصی لازم نیست. اما در مواردی که پزشک مشکوک به درگیری عصبی باشد، ممکن است آزمایشات ویژه‌ای انجام شود.

راه‌های درمان بدشکلی انگشتان پا

در ابتدا، بدشکلی انگشتان پا با اقدامات درمانی محافظه‌کارانه برای بازگرداندن یا حفظ توانایی راه رفتن، تسکین درد و همچنین به تأخیر انداختن پیشرفت بدشکلی درمان می‌شود.

درمان محافظه‌کارانه شامل پوشیدن کفش مخصوص است که با کوسن‌ها یا پدهایی در جعبه انگشت پا برای جلوگیری از آسیب پوست طراحی شده است. به شما آموزش داده می‌شود که از پوشیدن کفش‌های تنگ، باریک یا پاشنه بلند خودداری کنید. برای تغییر شکل انگشتان پا ممکن است از اسپلینت یا نوارهای مخصوص استفاده شود و همچنین تمرینات کششی منظم پا نیز توصیه می‌شود.

جراحی

اگر درمان محافظه‌کارانه نتواند علائم را تسکین دهد، یا تغییر شکل انگشتان پا سفت و غیرقابل تحمل شوند درمان جراحی توصیه می‌شود. هدف اصلی از جراحی بازگرداندن تراز طبیعی پا و بازگشت پا به عملکرد عادی بدون درد است.

عمل جراحی براساس پایداری بدشکلی انگشتان پا، انعطاف‌پذیر بودن یا نبودن آن انتخاب می‌شود.

اگر مقداری انعطاف‌پذیری در انگشتان پا وجود داشته باشد، جراح برشی را بر روی مفصل انگشت پا ایجاد می‌کند و تاندون‌ها و رباط‌ها را به حالت عادی برمی‌گرداند. ممکن است پزشک از پین‌هایی استفاده کند تا در حین بهبودی، پا را به حالت ثابت نگه دارد. سپس برش با بخیه بسته شده و با یک پانسمان استریل پوشانده می‌شود.

در مواردی که بدشکلی سفت شده و انعطاف‌پذیری خود را از دست داده باشد، آنگاه جراح برشی را بر روی مفصل بدشکل ایجاد می‌کند، تاندون‌ها و رباط‌ها را مجدداً تنظیم می‌کند. بعلاوه، ضایعات پوستی را برطرف می‌کند و تکه‌های اضافی استخوانی را نیز از بین می‌برد. پزشک پین‌هایی را در پا قرار می‌دهد تا در جین بهبودی انگشتان پا هم تراز شوند. در نهایت، برش با بخیه بسته می‌شود و پانسمان استریل روی آن قرار داده می‌شود.

خطرات و عوارض

جدا از عوارض عمومی مرتبط با هر عمل جراحی، عوارض خاص دیگر شامل عدم اصلاح کافی بدشکلی و سفتی انگشت پا است. کاهش جریان خون در پا و آسیب دیدن اعصاب اطراف بسیار نادر است اما ممکن است رخ دهد.

مراقبت‌های بعد از عمل

بغیر از دستورالعمل‌های عمومی پس از هر عمل جراحی توسط جراح، دستورالعمل‌های خاص بعد از عمل جراحی بدشکلی انگشتان پا شامل پوشیدن کفش مخصوص پس از عمل حداقل برای 2-6 هفته برای جلوگیری از خم شدن انگشتان پا است.