درمان بیماری اریتروملالژیا (سندرم قرمزی و سوزش کف پا)

اریتروملالژیا یک بیماری عصبی عروقی نادر است که بیشتر در پاها دیده می‌شود اما در دستان، صورت و قسمت‌های دیگر بدن نیز ممکن است ایجاد شود. اصطلاح “عصبی عروقی” نشان می‌دهد که هم عصب‌ها و هم عروق در این بیماری درگیر می‌شوند. سه علامت اصلی ابتلا به اریتروملالژیا عبارتند از قرمزی، گرم و داغ شدن پوست و درد سوزشی. علائم دیگر نیز شامل تورم یا تغییر در تعریق و سرد و کبود شدن پوست در زمان‌هایی که بیماری خاموش است می‌شود. شعله‌وری اریتروملالژیا ممکن است مقطعی یا مستمر، خفیف یا شدید باشد و غالباً با گرما، فعالیت‌های فیزیکی یا استرس تحریک شود.

 درمان بیماری زمینه‌ای ممکن است باعث تسکین کامل شود. در این موارد، اقدامات درمانی باید بر تسکین علائم به کمک مصرف دارو یا روش‌های دیگر متمرکز باشد. برخی اقدامات درمانی عبارتند از استفاده از داروهای موضع، مصرف داروهای خوراکی و مکمل‌ها و انجام عمل‌های جراحی و همچنین درمان‌های جسمی / ذهنی.

متخصصین کلینیک چند تخصصی پا (پدورتیک) امید پس از معاینه دقیق بیمار برنامه درمانی با رویکرد پلکانی را تجویز خواهند کرد. درمان در این رویکرد از روش‌های ساده آغاز می‌شود و در صورت لزوم روش‌های پیچیده‌تر تجویز خواهند شد.

 علل 

برخی عوامل باعث افزایش احتمال ابتلا به اریتروملالژیای اولیه و ثانویه می‌شوند. برخی از این عوامل عبارتند از سن، عوامل ژنتیکی، بیماری‌های خود ایمنی و ابتلا به بیماری‌های دیگر.

 سن و عوامل ژنتیکی

ابتلا به اریتروملالژیای اولیه در کودکان و نوجوانان شایع است در حالی که ابتلا به اریتروملالژیای ثانویه بین افراد سالخورده بیشتر دیده می‌شود. SCN9A یک جهش ژنتیکی است که در 15 درصد افراد مبتلا به اریتروملالژیا دیده می‌شود. جهش‌های ژنتیکی، ارثی هستند اما امکان جهش‌های ژنتیکی جدید نیز وجود دارد.

 بیماری‌ها و کمبودها 

تصور بر این است که احتمال ابتلا به اریتروملالژیا در افراد مبتلا به بیماری‌های خود ایمنی مانند دیابت‌ها یا لوپوس بیش از سایرین است. برخی بیماری‌های دیگر نظیر بیماری‌های میلوپرولیفراتیو یا بیماری‌های نورولوژیکی نظیر ام اس نیز ممکن است باعث افزایش احتمال ابتلا به اریتروملالژیا شوند.

برخی کمبودهای تغذیه‌ای به خصوص کمبود اسید پانتوتنیک (ویتامین ب 5) نیز با ابتلا به اریتروملالژیا ارتباط دارند.

 عوامل دیگر که باعث افزایش احتمال ابتلا به اریتروملالژیا می‌شوند

عوامل غذایی نظیر مصرف زیاد غذاهای پر ادویه و نوشیدن بیش از اندازه الکل نیز با ابتلا به اریتروملالژیا ارتباط دارند. به علاوه، قرار گرفتن در معرض فلزات سنگی نیز احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد. این اتفاق زمانی می‌افتد که مواد سمی فلزات سنگی وارد بافت نرم بدن می‌شود. این مواد سمی ممکن است با قرار گرفتن در محیط‌های صنعتی، آب و هوای آلوده و استفاده از غذاها، داروها و رنگ‌های بر پایه سرب وارد بدن شوند.

بعضی داروها مانند مشتقات ارگوت نیز با ابتلا به بیماری اریتروملالژیا ارتباط دارند. (مشتقات ارگوت برای درمان سر دردهای شدید مانند میگرن‌ها استفاده می‌شوند)

آسیب‌دیدگی‌های عصبی ناشی از ابتلا به بیماری‌های دیگر نظیر سیاتیک و سرمازدگی و همچنین ابتلا به نوروپاتی های محیطی مانند نوروپاتی دیابتی نیز ممکن است باعث افرایش احتمال ابتلا به بیماری اریتروملالژیا شوند. نوروپاتی به دلیل آسیب‌دیدگی عصب‌های محیطی – عصب‌هایی که در بیرون از مغز و نخاع قرار دارند – که اطلاعت را به سمت عضلات ارسال می‌کنند ایجاد می‌شود. نوروپاتی باعث ضعف، بیحسی و درد در دست‌ها و پاها می‌شود.

 غیر از عوامل ژنتیکی، بسیاری از محققین بر این باورند که علت ابتلا به اریتروملالژیا در بسیاری از افراد هنوز ناشناخته است.

علائم بر اساس نوع بیماری 

اریتروملالژیا ممکن است یک بیماری اولیه یا یک بیماری ثانویه باشد. با این که برخی خصوصیت ممکن است بین این دو نوع اریتروملالژیا مشترک باشد اما این دو با هم تفاوت دارند.

به طور عمومی، بیشتر علائم ابتلا به اریتروملالژیا عبارتند از تورم، حساسیت به لمس، درد عمیق در بافت نرم و احساس سوزش دردناک در دست‌ها و پاها. پاها بیشتر دچار علائم این بیماری می‌شوند اما این علائم ممکن است در دست‌ها، صورت و چشم‌ها نیز ایجاد شوند.

 اریتروملالژیای اولیه

ابتلا به اریتروملالژیای اولیه با برخی ژن‌ها ارتباط دارد یا ممکن است ایدیوپاتیک باشد به این معنی که ابتلا به آن، علت شناخته‌شده‌ای ندارد. این نوع از اریتروملالژیا بین کودکان به خصوص در دهه اول زندگی آنها شیوع دارد البته این احتمال وجود دارد که افراد در سنین دیگر نیز به این نوع اریتروملالژیا دچار شوند. در برخی از افراد جوان ممکن است علائم در دوران بلوغ ظاهر شوند.

درد سوزشی، قرمزی و گرما اصلی‌ترین علائم ابتلا به اریتروملالژیای اولیه هستند، این علائم ممکن است ناتوان‌کننده باشند. درد معمولاً در هر دو طرف بدن – مثلاً در هر دو دست – احساس شود که مقطعی و شدید است و غالباً پاها را بیشتر از دست‌ها در برمی‌گیرد.

حملات درد ناشی از ابتلا به اریتروملالژیای اولیه با خارش شروع شده و به مرور تبدیل به درد شدید سوزشی می‌شود. این حملات درد ممکن است یک دقیقه، چند ساعت یا حتی چندین روز طول بکشند.

حملات با گرم‌تر شدن هوا و در هنگام شب شدت گرفته و ممکن است با گرما، تعریق، ورزش کردن یا نشستن و ایستاندن‌های بلند مدت تحریک شوند. در برخی موارد، پاها ممکن است دچار زخم و قانقاریا (مرگ بافتها) شوند.

 اریتروملالژیای ثانویه 

اریتروملالژیای ثانویه با بیماری‌های دیگر به خصوص بیماری‌های خود ایمنی و بیماری‌های میلوپرولیفراتیو (بیماری خون و مغز استخوان) ارتباط دارد. این بیماری در افراد بزرگسال و به خصوص سالمندان بیشتر دیده می‌شود.

علائم ابتلا به اریتروملالژیای ثانویه زمانی اتفاق می‌افتند که علائم بیماری‌های زمینه‌ای نیز دیده می‌شوند. علائم ابتلا به اریتروملالژیای ثانویه به تدریج شروع شده و در مدت کوتاهی تشدید می‌شود. درد سوزشی، قرمزی و گرما از علائم ابتلا به اریتروملالژیای ثانویه هستند.

 محرک‌های اریتروملالژیا 

علائم این بیماری معمولاً با افزایش دمای بدن تحریک می‌شوند. برخی از شرایطی که باعث تشدید علائم می‌شوند عبارتند از:

• پس از ورزش کردن
• زمانی که جوراب‌ها و دستکش‌های گرم یا کفش‌های تنگ می‌پوشید.
• پس از وارد شدن به یک اتاق گرم
• زمانی که استرس دارید
• زمانی که غذاهای تند و پر ادویه می‌خورید
• زمانی که بدن شما دچار کم‌آبی شده است.

 بیماری‌های شایع مرتبط با اریتروملالژیا 

بیماری‌های دیگر نیز مانند پدیده رینود و پرنیوزیس (که به آن سرمازدگی هم گفته می‌شود) ممکن است همراه با اریتروملالژیا وجود داشته باشند. بیماری رینود یک بیماری است که در آن انگشت‌های دست یا پا در واکنش به سرمای هوا یا استرس‌های عاطفی، سفید یا آبی می‌شوند. (برخی اریتروملالژیا را نقطه مقابل رینود می‌دانند). پرنیوزیس نیز ممکن است زمانی که انگشتان دست و پا در معرض سرما قرار می‌گیرند ایجاد شده و باعث التهاب عروق خونی کوچک می‌شود که ممکن است در نهایت باعث تورم‌های دردناک و تاول روی پوست شود. وقتی فرد هم با اریتروملالژیا هم بیماری‌های واکنشی به سرما مبتلا باشد باید برای مدیریت هر دو بیماری، تعادل را حفظ کند.

 تشخیص

آزمایش خاصی برای تشخیص ابتلا به اریتروملالژیا وجود ندارد. پزشکان ابتلا به این بیماری را با مشاهده علائم و رد احتمال ابتلا به بیماری‌های دیگر تشخیص می‌دهند. پزشکان ممکن است دستور انجام برخی آزمایش‌ها را برای رد احتمال ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای که ممکن است باعث بروز علائم اریتروملالژیا می‌شوند را بدهد

 درمان اریتروملالژیا

 بالا نگه داشتن و خنک کردن پوست

خنک کردن و بالا نگه داشتن قسمت آسیب‌دیده بدن ممکن است به تسکین علائم کمک کند. پوست ممکن است با استفاده از پنکه، آب خنک، قرار گرفتن روی سطوح خنک و استفاده از ژل‌های پک شده خنک شود.

نباید از یخ یا هر چیزی که خیلی سرد باشد استفاده کنید و نباید دستان و پاهای خود را برای مدت طولانی در آبسرد قرار دهید زیرا ممکن است منجر به هایپوترمیا یا آسیب‌دیدگی پوست شود. همچنین ممکن است پس از گرم شدن دوباره اندام‌های مبتلا، تغییرات دمایی ایجاد شده باعث شدت یافتن علائم شوند.

 داروهایی برای پوست 

برخی داروها که به طور مستقیم روی پوست استفاده می‌شوند (داورهای موضعی) به تسکین علائم ابتلا به اریتروملالژیا کمک می‌کنند.

این داروها به شکل کرم، ژل، اسپری یا پچ هستند. ممکن است استفاده از کرم یا پچ کاپسیاسین برای کاهش حساسیت گیرنده‌های حرارتی پوست تجویز شود. لیدوکائین (یک بیحس کننده موضعی) نیز ممکن است برای شما تجویز شود که به شکل کرم، ژل یا اسپری است.

پزشک اطلاعات بیشتری در مورد داروهایی که برای شما مناسب هستند به شما خواهد داد. همچنین شما می‌توانید در مورد کرم‌های لیدوکائین با متخصص داروساز نیز صحبت کنید.

 داروهای خوراکی 

برخی داروهای خوراکی نیز به تسکین علائم اریتروملالژیا کمک می‌کنند.

ممکن است شما به چند نوع داروی مختلف نیاز داشته باشید که باید تحت نظارت پزشک مشخص شود که کدام دارو یا ترکیب دارویی برای شما مناسب‌تر است و به کاهش بیشتر علائم کمک می‌کند.

اقدامات درمانی نیز به نوع اریتروملالژیایی که به آن مبتلا هستید بستگی دارد. برای تجویز بسیاری از روش‌های درمانی باید به یک مرکز تخصصی مراجعه کنید تا مزایا و خطرات احتمالی ناشی از مصرف این داروها به دقت تحت نظارت پزشک باشد.

برخی داروهای خوراکی که ممکن است پزشک برای شما تجویز کند عبارتند از:

• مکمل‌های غذایی – مانند منیزیم که به باز شدن عروق خونی کمک می‌کند
• آسپیرین – فقط برای بزرگسالان تجویز می‌شود و کودکان نباید از آن استفاده کنند
• داروهای ضد تشنج مانند پاباپنتین یا کرابامازپین
• داورهای فشار خون – داروهایی که باعث گشاد شدن عروق خونی و افزایش جریان خون می‌شوند یا مسدودکننده‌های بتا که به کاهش جریان خون کمک می‌کنند، تجویز این داروها به علت ابتلا به اریتروملالژیا بستگی دارد.
• داروهای ضدافسردگی در دوز پایین مانند دولوکساتین، ونلافاکسین، آمی تریپ تیلین یا نورتریپ تیلین
• مسکن‌های تجویزی

 داروهای تزریقی

در برخی موارد، زمانی که داروهای خوراکی در کنترل و مدیریت علائم مؤثر واقع نمی‌شوند، ممکن است داروهایی برای شما تجویز شود که به طور مستقیم از طریق تزریق وریدی وارد جریان خون می‌شوند. لیدوکائین که یک بیحس کننده موضعی است و به کاهش دردهای مرتبط با عصب‌ها کمک می‌کند ممکن است به این روش به شما داده شود اما مدت زمان تأثیر این داروها متغیر بوده و به شرایط هر فرد بستگی دارد.

پزشک نحوه انجام این فرایند را برای شما توضیح خواهد داد و به شما می‌گوید که چگونه باید برای این کار آماده شوید.

 تمرین‌های ورزشی

ورزش کردن باعث افزایش گردش جریان خون و گرمای بدن می‌شود و احتمالاً علائم اریتروملالژیا را تحریک می‌کند در نتیجه ممکن است فعال ماندن برای افراد مبتلا به اریتروملالژیا چالش‌برانگیز باشد. تورم پاها در زمان شعله‌ور شدن اریتروملالژیا ممکن است راه رفتن و دویدن را برای برخی افراد دشوار سازد ولی شنا کردن یک گزینه خوب است زیرا در آن نیازی به تحمل وزن بدن نیست و دمای سرد آب نیز به کاهش علائم کمک می‌کند. تمرینات وزرشی سبک‌تر مانند برخی حرکات یوگا و پلاتز نیز به حفظ دمای پایین بدن کمک کرده و ممکن است باعث شوند که پاهای شما بالاتر قرار گیرند. بهتر است، فعالیت‌های فیزیکی را در هنگام صبح و بعدازظهر که هوا خنک‌تر است در هوای آزاد انجام دهید. این که چه ورزشی برای شما مناسب است مهم نیست بلکه باید محیط داخل خانه را خنک نگه دارید و تمرینات خود را در ست‌های کوتاه انجام دهید تا حفظ دمای بدن برای شما راحت‌تر قابل مدیریت باشد. علیرغم ناراحتی‌های موقتی در هنگام ورزش کردن، هیچ مدرکی دال بر این که ورزش کردن باعث تشدید بیماری شما می‌شود وجود ندارد. برعکس، با ورزش کردن می‌توانید سلامت عمومی خود را ارتقا داده و به مدیریت استرس و کاهش درد کمک کنید.