انواع شکستگی مچ پا: درمان با گچ، عصا، جراحی و مراقبت در طول نقاهت

گاهی اوقات استخوان به صورت کامل یا جزئی دچار شکستگی می‌‌شود. در صورتی که مچ پا دچار شکستگی شود انتهای استخوان ساق یا نازک نی یا هر دو استخوان آسیب می‌بیند. تیبیا یا همان استخوان ساق در قسمت داخلی یا میانی دو طرف پا قرار دارد. استخوان نازک نی نیز در قسمت خارجی یا جانبی دو طرف پا قرار گرفته است. انتهای استخوان ساق پا و نازک نی نیز به ترتیب تحت عنوان برجستگی میانی و کناری شناخته می‌شود. برخی از انواع شکستگی‌های انتهای استخوان ساق شامل بخش خلفی یا پشت استخوان است که از آن تحت عنوان شکستگی  قوزک خلفی یاد می‌شود. شکستگی مچ پا می‌تواند شامل شکستگی و آسیب دیدگی خفیف استخوان تا شکستگی شدید و جدا شدن آن باشد. برخی از انواع شکستگی‌ها به آسیب دیدگی رباط‌های مچ پا که وظیفه نگه داشتن مچ در جای اصلی خود بر عهده دارند همراه است. شکستگی‌های مچ پا معمولا به علت چرخش مچ به سمت داخل یا بیرون رخ می‌دهد.

 انواع شکستگی و آسیب دیدگی مچ پا 

 انواع آسیب دیدگی و شکستگی مچ پا به میزان نیرویی که به مچ وارد می‌شود بستگی دارد. برخی از انواع شکستگی مچ پا به شرح زیر می‌باشد:

 شکستگی قوزک جانبی 

 این نوع شکستگی در قسمت تحتانی استخوان نازک نی به وجود می‌آید. در این قسمت یک گره استخوانی در مچ وجود دارد که از آن تحت عنوان قوزک یاد می‌شود. شکستگی قوزک جانبی شایع‌ترین نوع شکستگی مچ پا است.

 شکستگی قوزک میانی

 شکستگی قوزک میانی در قسمت انتهایی استخوان ساق به وجود می‌‌آید و بر قسمت میانی قوزک تاثیر می‌گذارد که یک گره در بخش داخلی است. برای درمان این شکستگی انجام عمل جراحی ضروری است زیرا لایه پوشاننده استخوان در زمان آسیب دیدگی به درون محل شکستگی خم می‌شود و از ترمیم استخوان جلوگیری می‌نماید.

 شکستگی دو قوزکی مچ پا

 در شکستگی قوزک مچ پا هر دو قوزک مچ پا قوزک بیرونی و قوزک داخلی است دچار شکستگی می‌‌شود که برای ترمیم شکستگی انجام عمل جراحی ضروری است. این نوع شکستگی دومین نوع شایع شکستگی مچ پا است.

 شکستگی معادل دو قوزکی 

 در شکستگی معادل دو قوزکی هر دو قوزک پا و رباط‌هایی که در قسمت داخلی مچ قرار دارند دچار شکستگی و پارگی می‌شوند.

 شکستگی قسمت خلفی قوزک 

 شکستگی قسمت خلفی قوزک در قسمت پشت استخوان ساق رخ می‌‌دهد و معمولا این نوع شکستگی به همراه شکستگی قسمت خارجی قوزک به وجود نیاید زیر قوزک خلفی و جانبی دارای رباط‌های یکسانی هستند که آنها را در جای خود نگه داشته است.

 شکستگی سه قوزکی 

 در شکستگی سه قوزکی هر سه قسمت مچ پا که شامل بخش داخلی بیرونی و عقبی قوزک است دچار شکستگی می‌‌شود که در این نوع شکستگی نیز مانند شکستگی دو قوزکی انجام عمل جراحی ضروری خواهد بود.

 شکستگی پیلون 

 شکستگی پیلون در بخش پوششی مچ پا که در انتهای استخوان ساق قرار دارد رخ می‌دهد. معمولا این نوع شکستگی شامل شکستگی استخوان ساق است. استخوان تالوس با شدت متفاوت دچار شکستگی می‌شود و غضروف پوشاننده آن نیز اغلب دچار آسیب دیدگی می‌شود و می‌تواند زمینه بروز آرتروز را فراهم کند. معمولا شکستگی پیلون به علت آسیب دیدگی ناشی از زمین خوردن یا تصادفات خودرویی که نیروی زیادی را به پا وارد می‌‌کند به وجود خواهد آمد.

 شکستگی و پیچ خوردگی مچ پا 

 این شکستگی شامل دو نوع آسیب دیدگی است که عبارت است از پیچ خوردگی مچ پا و شکستگی در قسمت فوقانی استخوان ساق پا. در این حالت شکستگی در نزدیکی زانو به وجود می‌‌آید. این آسیب دیدگی زمانی ایجاد می‌‌شود که شما در هنگام زمین خوردن غلت بخورید و پای شما با وضعیت نامناسبی با زمین برخورد کند. این نوع شکستگی در افرادی که اسکی و ژیمناستیک کار می‌کنند بسیار شایع است.

 آسیب دیدگی محل اتصال استخوان‌ها 

 در این نوع آسیب دیدگی مفصل سندزموز که بین استخوان نازک نی و ساق قرار گرفته است دچار آسیب دیدگی می‌شود. این مفصل توسط تعداد زیادی رباط در جای خود قرار گرفته است. در صورتی که فقط رباط دچار آسیب دیدگی شود به آن پیچ‌ خوردگی مچ پا گفته می‌شود اما در اکثر موارد آسیب دیدگی این مفصل با پیچ خوردگی رباط و حداقل یک شکستگی همراه است.

 علل شکستگی مچ پا چیست؟ 

مچ پا زمانی دچار شکستگی می‌شود که فشار بسیار زیادی به آن وارد شود. برخی از علل شایع شکستگی مچ پا به شرح زیر می‌باشد:

 زمین خوردن و سر خوردن 

 از دست دادن تعادل باعث می‌شود که زمین بخوریم و به این ترتیب همه وزن بدن به مچ پا منتقل شود. این فرایند زمانی رخ می‌‌دهد که روی یک سطح ناصاف راه برویم و یا کفش نامناسب بپوشیم و در مسیری که نور مناسبی ندارد راه برویم.

 فشار وارد شدن به مچ پا 

 فشاری که به علت زمین خوردن یا پریدن به پا وارد می‌شود می‌تواند باعث شکستگی مچ شود این فرآیند می‌‌تواند به علت پرش از یک ارتفاع کم نیز رخ دهد.

 راه رفتن نامناسب

 در صورتی که شما به طور صحیح راه نروید و اشتباه گام بردارید دچار شکستگی مچ خواهید شد در این حالت مچ پا دچار چرخش به یک طرف می‌شود و فشاری که به آن وارد می‌گردد باعث شکستگی استخوان مچ خواهد شد.

 ورزش کردن

 برخی از تمرینات ورزشی با حرکات سنگینی همراه هستند که فشار زیادی را به مفاصل بدن از قبیل مفصل مچ پا وارد می‌کنند. فوتبال و بسکتبال و والیبال از جمله تمرینات ورزشی سنگین هستند که ریسک بروز شکستگی استخوان مچ را افزایش می‌دهند.

 تصادفات خودرویی 

 تصادفات خودروی و فشاری که به صورت ناگهانی به بدن وارد می‌شود می‌تواند باعث شکستگی مچ پا شود که در اکثر مواقع ترمیم شکستگی مستلزم انجام عمل جراحی است.

 علائم و نشانه‌های شکستگی مچ پا چیست؟

 شکستگی مچ پا با برخی علایم و نشانه‌های جسمانی همراه است و حتی ممکن است شما صدای تق تق استخوان خود را بشنوید. سایر علائم و نشانه‌های شکستگی استخوان مچ پا به شرح زیر می‌باشد:

• درد شدید
• تورم
• حساسیت
• کبودی
• اختلال در راه رفتن یا تکان دادن پا
• ناتوانی در تحمل وزن بدن
• ممکن است ظاهر پا به نحوی باشد که در رفتگی آن قابل مشاهده باشد.
• بیرون زدگی استخوان از پوست
• خونریزی در مواردی استخوان پوست را پاره کرده باشد.
• سرگیجه ناشی از درد

 تفاوت علائم و نشانه‌های شکستگی مچ با پیچ خوردگی مچ چیست؟ 

 شکستگی مچ پا با پیچ خوردگی مچ تفاوت دارد و پیچ خوردگی زمانی رخ می‌دهد که رباط‌ها دچار پارگی کشیدگی شوند. رباط یک ساختار سفت است که به نگه داشتن استخوان در جای خود کمک می‌کند. در صورتی که مچ پای شما دچار پیچ خوردگی شود متورم و دردناک خواهد شد. میزان درد و تورم با توجه به نوع پیچ خوردگی مشخص می‌شود. در پیچ خوردگی درجه یک مچ پای شما که متورم می‌شود اما در پیچ خوردگی درجه ۳ میزان تورم بسیار زیاد خواهد بود. ممکن است شما نتوانید پس از پیچ خوردگی مچ پا قادر به تحمل وزن بدن خود باشید. درد حاصل از شکستگی مچ پا می‌تواند بسیار زیاد باشد و ممکن است پس از شکستگی مچ پا، شما نتوانید روی پای خود بایستد و راه بروید البته این مسئله به نوع و علت شکستگی (به عنوان مثال تصادفات خودرویی یا زمین خوردن) بستگی دارد. برخی از افراد فورا پس از شکستگی مچ پا دچار تورم و کبودی شدید می‌‌شوند. تنها روش برای تعیین شکستگی مچ پا یا پیچ خوردگی آن مراجعه به پزشک است.

 چگونه شکستگی مچ پا تشخیص داده می‌شود؟ 

 پزشک برای تشخیص شکستگی مچ پا درخواست انجام آزمایشات مختلفی را خواهد داد که برخی از آنها به شرح زیر هستند:

• پزشک در ابتدا با انجام معاینه می‌پردازد تا بتواند وجود تورم و حساسیت را بررسی کند. در صورتی که رباط دچار حساسیت شده باشد به احتمال زیاد در رفتگی مچ پا مطرح خواهد بود. در صورتی که استخوان نسبت به لمس حساس شده باشد به احتمال زیاد دچار شکستگی شده است. همچنین پزشک پای شما را تکان می‌دهد تا بتواند وجود دامنه حرکات آن را ارزیابی نماید.
• عکس برداری توسط اشعه ایکس می‌تواند محل، نوع و شدت شکستگی را مشخص کند.
• فشار وارد کردن به مچ پا می‌تواند به پزشک کمک کند به این نتیجه برسد که آیا برای درمان پیچ خوردگی مچ پا انجام عمل جراحی ضروری است یا خیر. متخصص رادیولوژی یک شی خاص را روی مچ پا قرار می‌‌دهد و سپس از مچ پا عکس می‌گیرد. در صورتی که مفصل مچ پا باز شده باشد این فرآیند نشان می‌‌دهد که مفصل دچار پارگی نوع ۳ شده است و نیازمند عمل جراحی است.
• سی تی اسکن می‌تواند با تهیه تصاویر متقاطع از مچ پا اطلاعات دقیقی را در اختیار پزشک قرار دهد.
• در اسکن ام آر آی از یک میدان مغناطیسی قوی و امواج رادیویی استفاده می‌شود تا تصاویر واضحی از استخوان و بافت‌های مجاور آن به دست آید. در این نوع عکس برداری پزشک تواند انواع شکستگی که در عکس برداری توسط اشعه ایکس دیده نشده است را مشاهده کند. در اسکن ام آر آی پارگی رباط نیز قابل مشاهده است.

 در صورتی که مچ پا دچار شکستگی شده باشد چه باید کرد؟

 اگر احساس می‌کنید که مچ پای شما دچار شکستگی شده است هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید. به علاوه توجه کردن به نکات زیر می‌تواند به شما کمک کند از خودتان بهتر مراقبت کنید:

• پای خود را در سطح بالاتری قرار دهید و برای این کار از چند عدد بالش استفاده نمایید تا وزن بدن از روی پا برداشته شود.
• برای کاهش درد و تورم از کمپرس یخ استفاده کنید.
• در صورتی که مچ پای شما خونریزی دارد با استفاده از یک بانداژ تمیز دور زخم را بپوشانید و آن را فشار دهید تا خونریزی قطع شود.
• در صورتی که شکستگی مچ پای شما به علت تصادفات خودروی و یا هر نوع آسیب دیدگی به وجود آمده است و یا آنکه استخوان از پوست بیرون زده است فوراً به پزشک مراجعه کنید تا اقدامات لازم را انجام دهد.

 چگونه شکستگی مچ پا درمان می‌شود؟ 

 مچ پای همه افراد به صورت یکسان آسیب نخواهد دید و به همین دلیل انتخاب بهترین روش برای درمان این مشکل به نوع و شدت شکستگی مچ پا بستگی دارد.

 استفاده از کمپرس یخ

 شما می‌توانید پس از آسیب دیدگی مچ پا از کمپرس یخ استفاده کنید تا از میزان درد و تورم آن کاسته شود. برای این کار مقداری یخ را درون یک کیسه پلاستیکی بریزید و سپس کیسه را درون یک حوله یا یک تکه پارچه قرار دهید و آن را روی مچ پای خود قرار دهید تا از سوختگی پوست جلوگیری گردد.

 استفاده از آتل 

 استفاده از آتل برای محافظت از شکستگی مچ پا ضروری است. معمولا چند روز روی مچ پا قرار داده خواهد شد. این وسیله به کنترل تورم کمک خواهد کرد. در صورتی که مچ پای آسیب ‌دیده جابجا نشده باشد می‌‌توان فورا و بدون حرکت دادن مچ پا از آتل استفاده کرد. اما در صورتی که استخوان‌ها جابجا شده باشند و مفصل مچ پا دچار دررفتگی شده باشد ها جا انداخته می‌شود و آتل نیز نصب می‌گردد. این روش درمانی با تنظیم استخوان‌های ساق پا و نازک نی و مفصل مچ همراه است تا موقعیت مچ پا و سطح درد آن بهبود پیدا کند. برای انجام این مراحل ممکن است استفاده از بی ‌حسی ضروری باشد.

 گچ گرفتن مچ پا و بی حرکت کردن آن 

 می‌توان برخی از انواع شکستگی مچ پا را بدون عمل جراحی درمان کرد. این نوع آسیب دیدگی شامل مواردی است که یک استخوان مقداری جابجا شده باشد. می‌توان این نوع شکستگی را به سادگی و با گچ گرفتن مچ پا درمان کرد. باید صبر کرد تا طی مدت چند روز از میزان تورم مچ پا کاسته شود از مچ را گچ گرفت تا عدم حرکت آن باعث بهبود وضعیت مچ گردد و از مچ پا محافظت شود. نمی‌‌توان بدون استفاده از وسایل و تجهیزات مخصوص گچ پا را خیس کرد و آن را از پا جدا کرد. نوع شکستگی و تشخیص پزشک در انتخاب بهترین روش برای جلوگیری از حرکت کردن پا نقش دارد. مچ پا تا زمانی گچ گرفته می‌‌شود که شکستگی آن به طور کامل ترمیم شود که این فرآیند معمولا حدود ۲ تا ۳ ماه طول خواهد کشید.

 استفاده از عصا 

 استفاده از عصا به شما کمک می‌‌کند بتوانید بدون آنکه وزن بدن خود را به مچ آسیب دیده منتقل کنید راه بروید. استفاده از عصا در هنگام استفاده از آتل یا گچ ضروری است.

 جا انداختن مچ پا 

 در صورتی که مچ پای آسیب ‌دیده دچار دررفتگی شده باشد پزشک اقدام به جا انداختن آن خواهد کرد. به این روش غیر جراحی جا انداختن بسته استخوان گفته می‌‌شود. قبل از انجام این روش پزشک به شما داروی آرام بخش و شل کننده عضلانی می‌دهد تا سطح درد شما را کنترل کند.

 انجام عمل جراحی 

 در مواردی که مچ پا از چندین قسمت دچار شکسته شده باشد و استفاده از آتل یا گچ گرفتن مچ به بهبود آن کمک نکند انجام عمل جراحی ضروری خواهد بود. در این روش پزشک از پیچ و مهره فلزی برای بهبود میزان مطابقت استخوان استفاده می‌‌کند به این ترتیب استخوان در جای خود قرار داده می‌شود و ترمیم خواهد شد. به این روش درمانی جا انداختن باز و ترمیم داخلی گفته می‌شود.

 زمان لازم برای ترمیم شکستگی مچ پا چقدر است؟ 

 به طور کلی شکستگی مچ پا طی مدت ۶ تا ۱۲ هفته ترمیم خواهد شد. البته در مواردی که عمل جراحی انجام نشده باشد فرایند ترمیم حدود ۶ هفته طول خواهد کشید. در این دوران پزشک به طور منظم درخواست عکس برداری از استخوان را خواهد کرد تا وضعیت آن را ارزیابی نماید. در مواردی که برای ترمیم آسیب دیدگی بیمار تحت عمل جراحی قرار گرفته است فرآیند بهبود حدود ۱۲ هفته یا کمی بیشتر طول خواهد کشید. به طور کلی دوران بهبود به میزان آسیب دیدگی، سن و سطح عمومی سلامت شما بستگی دارد.

 نکاتی در خصوص بهبود شکستگی مچ پا 

 در دوران بهبود باید از همه نکاتی که پزشک به شما گوشزد کرده است پیروی کنید تا شکستگی مچ پای شما به طور کامل ترمیم شود. در بخش زیر به نکاتی اشاره می‌کنیم که با رعایت آنها می‌توانید به بهبود وضعیت پای خود کمک کنید.

 فشار آوردن به مچ پای خود اجتناب کنید 

 از پای آسیب دیده خود استفاده نکنید. هنگامی که شما راه می‌روید یا پای خود را حرکت می‌دهید نباید وزن خود را به مچ پا منتقل نماید مگر آنکه پزشک از شما خواسته باشد برای راه رفتن از پای آسیب دیده نیز استفاده کنید.

 استراحت کنید 

 از ورزش کردن و برداشتن اجسام سنگین خودداری کنید و اگر قرار است جایی بروید از دوستان یا اعضای خانواده خود کمک بگیرید. پزشک به شما می‌گوید که چه موقع می‌توانید از پای آسیب دیده خود استفاده کنید.

 فیزیوتراپی 

 هنگام داروخانه شما شروع به ترمیم کرد پزشک به شما پیشنهاد می‌کند که برای فیزیوتراپی و کار درمانی آماده شوید. متخصص فیزیوتراپی و کار درمانی نحوه ورزش کردن با مچ پا را به شما نشان خواهد داد. انجام دادن تمرینات ورزشی با مچ باعث تقویت استخوان‌های آن می‌شود.

 رژیم غذایی سالمی داشته باشید

 شکستگی مچ پا همانند سایر انواع آسیب دیدگی‌ها مستلزم مصرف مواد مغذی است تا به طور کامل بهبود پیدا کند. رژیم غذایی سالم و مصرف انواع مواد مغذی به تسریع فرایند بهبود کمک خواهد کرد.

 از استعمال دخانیات خودداری کنید

 سیگار کشیدن باعث می‌شود که فرایند ترمیم استخوان کند شود. سیگار دارای ترکیباتی است که توانایی بدن برای تولید بافت استخوانی جدید را دچار اختلال می‌کند. ترک کردن سیگار می‌تواند کار دشواری باشد اما پزشک به شما کمک می‌کند که سیگار خود را ترک کنید.

 آیا با وجود شکستگی مچ پا می‌توان دوباره راه رفت؟ 

 شکستگی خفیف مچ پا شما را از راه رفتن باز نخواهد داشت و شما می‌توانید حتی پس از آسیب دیدگی مچ راه بروید. در صورتی که آسیب دیدگی مچ شدید باشد باید تا چند ماه از راه رفتن خودداری کنید. هنگامی‌که مچ پای شما بهتر شد می‌توانید به تدریج به انجام فعالیت‌های روزمره و امور کاری خود بپردازید.