مشکلات مچ پا نسبتاً شایع هستند و می‌توانند در اثر صدماتی مانند چرخیدن یا وارد شدن فشار به مچ پا ایجاد شوند. ضعف عضلانی در اطراف مچ پا نیز می‌تواند با ایجاد التهاب مزمن باعث مشکلاتی شود. همچنین ممکن است التهاب به دلیل یکی از مشکلات موجود باشد. مشکلات مچ پا می‌توانند باعث ایجاد مجموعه‌ای از علائم از جمله درد، تورم و انعطاف ناپذیری شوند. اگر مشکلات مچ پا در عرض شش هفته بهبود پیدا نکنند، مراجعه به یک فیزیوتراپیست یا پا پزشک می‌تواند مفید باشد.
درد مچ علت های مختلفی دارد از اینرو تشخیص دقیق علت درد برای تعیین برنامه درمانی مناسب بیمار اهمیت بسیاری دارد. متخصصین باتجربه مرکز جامع توانبخشی امید با بهره مندی از جدیدترین دستگاه های اسکن می توانند ریشه درد را تشخیص دهند و سپس درمان با رویکرد پلکانی را برای بیمار آغاز کنند. در این رویکرد درمان از روش های ساده مانند مچ بند طبی، ورزش، ماساژ و فیزیوتراپی آغاز میشود و در صورت لزوم درمان های پیچیده تر و تهاجمی تر مانند انواع تزریق تحت هدایت دستگاه سونوگرافی تجویز خواهد شد.
آناتومی مچ پا
مچ پای انسان مفصلی است که تقریباً مانند یک لولا عمل می‌کند. این مفصل از به هم پیوستن سه استخوان تشکیل شده است: انتهای تحتانی استخوان درشت نی که اغلب استخوان ساق پا نامیده میشود و استخوان فیبولا، یعنی استخوان کوچکی که در بخش پایینی پا قرار دارد که یک سوکت برای استخوان ساق پا ایجاد می‌کند؛ و استخوان پا که تالوس نامیده میشود در داخل سوکت مفصل قرار می‌گیرد. قسمت انتهایی استخوان تالوس روی استخوان پاشنه که کالکانئوس نامیده میشود، قرار می‌گیرد.
مچ پا مفصلی بسیار انعطاف پذیر و متحرک است که می‌تواند به سمت بالا و پایین و از یک طرف به طرف دیگر حرکت کرده و بچرخد. عملکرد کامل مفصل مچ پا به هماهنگی موفقیت‌آمیز بسیاری از بخش‌های مرتبط با آن بستگی دارد. این بخش‌ها شامل استخوان‌ها، عضلات، تاندون‌ها، رباط‌ها غضروف‌ها و اعصاب می‌باشند.
چرا مچ پای من درد می‌کند؟
اگر شما درد یا تورم مچ پا ناشی از حادثه‌ای که اخیرا رخ داده است را تجربه می‌کنید؛ درد مچ پای شما در حین راه رفتن یا دویدن ایجاد میشود یا مچ پای شما در حین استراحت کردن درد می‌کند و غیره؛ ممکن است مشکل جزئی وجود داشته باشد یا اینکه درد شما نشان دهنده یک مشکل جدی باشد. درد مچ پا معمولاً به دلیل آسیب‌های تروماتیک، آسیب‌های ناشی از حرکت مکرر مچ پا، فرسایش یا ساییدگی درازمدت در مفصل یا اختلالات بافت به وجود می‌آیند. آسیب‌های شایع مچ پا عبارتند از:
آسیب تاندون آشیل
تاندون آشیل یک نوار دارای بافت متراکم است که از پشت مفصل مچ پا عبور می‌کند. صدمات وارده به این تاندون از خفیف تا شدید متفاوت هستند: التهاب تاندون، پارگی جزئی یا پارگی کامل از جمله این آسیب‌ها می‌باشند. پارگی کامل تاندون آشیل بسیار ناتوان کننده است و می‌تواند درد بسیار شدیدی ایجاد کند و برای جلوگیری از وارد شدن آسیب دائمی به بافت‌ها، به مداخله فوری پزشکی/ جراحی احتیاج است.
شکستگی مچ پا
گاهی اوقات پیچ خوردگی پا می‌تواند باعث شکستگی استخوان شود. یک جابجایی جزئی می‌تواند باعث افزایش قابل توجهی در نیروهای غیر طبیعی در سراسر مفصل شود و در نهایت به آرتروز منجر شود. درمان بر مبنای الگوی شکستگی و درجه جابجایی انجام میشود. کلید تعیین بهترین دوره درمانی، تشخیص دقیق است.
رگ به رگ شدگی مچ پا
رگ ب رگ شدگی بسیار شایع است اما اغلب یک آسیب جزئی بوده و سریعاً درمان میشود. سه درجه از رگ به رگ شدگی وجود دارد:
- درجه : lکشش رباط‌های مچ پا بدون پارگی فیبرهای کلاژن
- درجه ll: پارگی جزئی فیبرهای کلاژن بدون پارگی کامل
- درجهlll : پارگی کامل فیبرهای کلاژن مچ پا
پارگی پلانتار
عضله پلانتار یک تاندون طناب مانند ظریف است که در کنار تاندون بزرگ آشیل قرار دارد. پارگی این عضله معمولاً «پای تنیسور» نامیده میشود و معمولاً در نتیجه یک حرکت عضلانی ناگهانی مانند پریدن برای دسترسی به یک پرتاب تنیس به وجود می‌آید. بیماران معمولاً در هنگام آسیب دیدگی در پشت عضله ساق پای خود صدایی همراه با درد و تورم در محل اتصال عضله ساق پا و تاندون آشیل می‌شنوند که نشان دهنده محل پارگی است.
آرتروز (OA)
شایع ترین شکل آرتروز، OA می‌باشد که یک بیماری مزمن است که در اثر تجزیه غضروف ایجاد میشود و در آن بخش‌های انتهایی استخوان‌هایی که در یک مفصل به هم می‌رسند، دچار ساییدگی و فرسایش می‌شوند. این تجزیه غضروف باعث میشود استخوان‌ها به یکدیگر کشیده شوند و انعطاف ناپذیری مفصل، درد و از دست دادن حرکت مفصلی را به دنبال داشته باشند. اگرچه مفاصل تحمل کننده وزن مانند زانوها و مفاصل ران بیشتر تحت تاثیر آرتروز OA قرار می‌گیرند، اما این بیماری می‌تواند مچ پا را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
آرتروز روماتوئید (RA)
آرتروز روماتوئید یک بیماری التهابی است که هنگامی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن – که به طور معمول از بدن در مقابل عفونت‌ها و بیماری‌ها محافظت می‌کند- اشتباهاً به مفاصل خود بدن حمله کند. نتیجه این بیماری می‌تواند درد، تورم، التهاب و از دست دادن عملکرد مفصل باشد. در حدود ۹۰ درصد از افراد مبتلا به آرتروز روماتوئید، اغلب مفاصل پا و مچ پا تحت تاثیر قرار می‌گیرد.
نقرس
نقرس نوعی آرتروز است که در صورت تجمع مقدار بیش از حد اسید اوریک در جریان خون و تشکیل بلورهای سوزنی شکل به وجود می‌آید. بلورهای تیز کریستالی در بافت‌های بدن از جمله مفاصل به وجود می‌آیند. در بسیاری از افراد، اولین نشانه نقرس درد شدید و تورم در انگشت شست پا است. حملات آتی این بیماری می‌تواند بر مفاصل مختلف از جمله مچ پا تاثیر بگذارد. پس از گذشت چند سال از شروع بیماری، ممکن است توده‌هایی از اسید اوریک به نام توفی در زیر پوست اطراف مچ پا ایجاد شود.
بیماری شبه نقرس
بیماری رسوب کریستال دی هیدرات پیروفسفات کلسیم یا بیماری شبه نقرس، زمانی ایجاد میشود که بلورهای دی هیدرات پیروفسفات کلسیم در داخل مفاصل تشکیل شوند. اگر چه این بیماری اغلب زانوها را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ اما می‌تواند مچ پا را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
آرتروز واکنشی (ری اکتیو)
آرتریت واکنشی شکلی از آرتروز است که اغلب به دنبال عفونت دستگاه تناسلی، عفونت ادراری یا عفونت دستگاه گوارش ایجاد میشود. در این بیماری، زانوها، مچ پا و سایر مفاصل پا اولین بخش‌هایی از بدن هستند که آسیب می‌بینند. آرتریت واکنشی همچنین می‌تواند باعث التهاب تاندون آشیل در مچ پا شود.
بیماری لوپوس
لوپوس یک بیماری خود ایمنی مزمن است که در آن سیستم ایمنی بدن، آنتی بادی‌هایی را ایجاد می‌کند که به بافت‌های سالم حمله می‌کنند. بافت‌هایی که مورد حمله قرار می‌گیرند ممکن است شامل مفاصل، پوست، قلب، ریه‌ها و کلیه‌ها باشند. تورم مچ پا می‌تواند یکی از نشانه‌های لوپوس باشد. در برخی موارد ممکن است مچ پا به دلیل حساسیت به سرما، آبی شود. این یکی از علائم پدیده رینود است که در افراد مبتلا به لوپوس شایع است.
آرتریت پسوریازیس (psA)
آرتریت پسوریازیس نوعی آرتروز است که معمولاً شامل بیماری پوستی پسوریازیس می‌باشد. این بیماری معمولاً انگشتان پا (داکتیلیت) یا پشت پاشنه پا (آنتزیت) را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اما ممکن است باعث درد مچ پا نیز شود.
آرتریت نوجوانان
آرتروز نوجوانان اصطلاحی است که برای توصیف آرتروز قبل از سن شانزده سالگی به کار می‌رود. انواع مختلفی از آرتروز نوجوانی وجود دارند که می‌توانند باعث درد و تورم در مچ پا شوند.
چه موقع باید به دنبال دریافت کمک بود؟
در صورت مواجه شدن با موارد زیر، در اسرع وقت به یک متخصص مراقبت‌های پزشکی مراجعه کنید:
- اگر آسیب قابل توجهی وجود داشته باشد؛ به عنوان مثال سقوط از یک ارتفاع یا ضربه مستقیم به مچ پا
- شکل نامناسب مچ پا
- حرارت، تورم یا حساسیت ماهیچه ساق پا نسبت به لمس
- اگر در قرار دادن وزن خود روی مچ پا مشکل دارید.
- اگر درد شما به مرور زمان بدتر میشود.
درمان درد مچ پا
درمان درد مچ پا می‌تواند بسته به شدت آسیب و درد شما متفاوت باشد. پزشکان برای تعیین زمان مناسب برای درمان و یک برنامه درمانی و مراقبتی خاص برای بازگرداندن شما به فعالیت‌هایی که از آنها لذت می‌برید، با شما همکاری می‌کنند.
استراحت کردن یا حرکت کردن
در ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول شروع مشکل مچ پا، شما باید سعی کنید موارد زیر را رعایت کنید:
- مچ پای خود را در موقعیتی بالاتر از بدن قرار دهید اما از بی‌حرکت بودن طولانی مدت خودداری نمایید.
- هر ساعتی که بیدار هستید، مچ پای خود را به آرامی ۱۰ تا ۱۲ ثانیه حرکت دهید.
پس از گذشت ۴۸ ساعت:
- سعی کنید بیشتر از مچ پای خود استفاده کنید. ورزش واقعاً به پای شما کمک می‌کند و می‌تواند درد را تسکین دهد.
- هر کاری که معمولا انجام می‌دهید را انجام دهید و به انجام دادن آن ادامه دهید یا به عملکرد قبلی خود بازگردید. این مهم‌ترین و بهترین راه برای بهتر شدن است.
- هنگام بالا رفتن از پله‌ها با پای سالم خود حرکت را هدایت کنید تا فشار روی مچ پای آسیب دیده کاهش پیدا کند.
- هنگام پایین آمدن از راه پله، حرکت را با مچ پای آسیب دیده هدایت کنید تا فشار روی آن کاهش پیدا کند.
- در صورت وجود نرده هنگام بالا و پایین رفتن از پله‌ها از آنها استفاده کنید.
فعال باقی ماندن یکی از بخش‌های ضروری فرایند درمان و بهبودی شما است و بهترین کاری است که می‌توانید برای سلامتی خود انجام دهید. تحرک بدنی می‌تواند موارد زیر را برای شما به ارمغان بیاورد:
- حفظ سطح فعلی تناسب اندام خود- حتی اگر مجبور می‌شوید حرکاتی که معمولاً انجام می‌دهید را اصلاح کنید، باز هم انجام این فعالیت‌ها از انجام ندادن هیچ کاری بهتر است.
- عضلات و مفاصل شما را قوی و انعطاف پذیر نگه می‌دارد.
- از بروز مجدد مشکل جلوگیری می‌کند.
- به شما کمک می‌کند وزن سالم بدن خود را حفظ کنید. تا زمانی که ناراحتی کمتر و حرکات بهتری دارید، از انجام ورزش‌های سنگین یا بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید. به خاطر داشته باشید که باید قبل از انجام هر ورزشی، بدن خود را گرم کنید.
درمان درد
داروهای ضد درد می‌توانند به کاهش درد شما کمک کرده و باعث راحت‌تر شدن حرکت شما شوند که این امر می‌تواند به بهبودی شما کمک کند. درباره مصرف دارو یا سایر روش‌های تسکین درد با پزشک خود مشورت کنید. مصرف منظم داروها اهمیت بسیاری دارد.
بستن بریس
بریس‌های پا و مچ پا می‌توانند در بهبودی پس از رخ دادن دامنه وسیعی از آسیب‌ها و مشکلات، به شما کمک کنند. بریس‌های مچ پا به گونه‌ای طراحی شده‌اند که ترکیب مناسبی از تسکین درد و پشتیبانی را فراهم نمایند. سطح پشتیبانی و فشرده‌سازی مورد نیاز خود را شناسایی کنید تا بتوانید بریس و پشتیبان مناسبی برای مچ پا و به‌طور دقیق خود پا انتخاب کنید.
بی‌حرکتی
هنگامی که یک شکستگی رخ می‌دهد، ناحیه دچار مشکل به طور کامل بی‌حرکت میشود تا بدن بتواند شکستگی را درمان کند. فرایند درمان شکستگی از چندین هفته تا چند ماه، بسته به شدت شکستگی و سرعت بهبودی بدن شما طول می‌کشد. پس از بهبود یافتن شکستگی، مچ پای شما قدرت و ثبات قبل از آسیب دیدگی را نخواهد داشت. در اینجا فیزیوتراپی به کمک شما می‌آید.
فیزیوتراپی چگونه به من کمک می‌کند؟
اگر شما از ناحیه مچ پا آسیب دیده‌اید و می‌خواهید به وضعیت سلامت قبلی خود بازگردید، حتماً فیزیوتراپی را در برنامه درمانی خود بگنجانید. فیزیوتراپی بدن شما را در شرایط مناسبی قرار می‌دهد تا عملکردی که باید، را داشته باشد. فیزیوتراپی، درمانی برای درد و مشکلات ارتوپدی با استفاده از روش‌هایی مانند ورزش، ماساژ و سایر روش‌های درمانی است.
هنگامی که مچ پای شما بهبود می‌یابد، لازم است آن را به نحوی توان یابی کنید که مجدداً به خوبی حرکت کند. فیزیوتراپی شما را به این هدف می‌رساند. متخصص فیزیوتراپی قبل از ایجاد یک برنامه درمانی فیزیکی مخصوص برای شما، سابقه پزشکی، شکستگی که به تازگی بهبود یافته است و سلامت عمومی شما را بررسی می‌کند. برنامه درمانی شما شامل تمرینات ورزشی و روش‌های درمانی است که به منظور تقویت و انعطاف پذیری مچ پا همزمان با از بین بردن درد، ضعف و بی‌ثباتی انجام می‌شوند.
هدف نهایی از این برنامه درمانی، بازگشت به ایستادن و راه رفتن طبیعی در سریع‌ترین زمان ممکن و کمک به شما در پیشگیری از آسیب‌های مربوط به شکستگی است.
کاهش درد
ممکن است یک فیزیوتراپیست بسته به درجه درد و آسیب دیدگی شما، به طور خاص از تکنیک‌هایی مانند گرما درمانی، یخ درمانی، اولتراسوند و درمان دستی برای درمان درد و تورم استفاده کند.
بازیابی تعادل
طی یک دوره استاندارد فیزیوتراپی برای مچ پای آسیب‌دیده، بیماران روش‌هایی را یاد می‌گیرند که برای بازیابی تعادل و بهبود ثبات به کار می‌روند. تکنیک‌های درمانی شخصی فیزیوتراپی به شما کمک می‌کنند تا در آینده حرکت موثرتری داشته و احتمال سقوط یا آسیب دیدگی را کاهش دهید. همچنین ممکن است درمانگر شما از یک برنامه آموزشی ویژه بر اساس ورزش‌ها و فعالیت‌هایی که دوست دارید، استفاده کند.
تقویت قدرت و تحرک
قدرت و تحرک با عمل کردن در کنار یکدیگر، حرکت کارآمدتر و ایمن‌تری را امکان پذیر می‌کنند. فیزیوتراپیست شما یک برنامه مناسب متشکل از تمرینات ورزشی و حرکات خاص را مخصوص شرایط خاص شما طراحی می‌کند. ترکیبی از تکنیک‌های هدایت شونده در مطب فیزیوتراپی و ورزش‌های پیگیری در خانه، در این برنامه گنجانده می‌شوند که باعث ایجاد قدرت می‌شوند؛ در حالی که حرکت صحیح و عملکرد طبیعی پاها و مچ پاهای شما را حفظ می‌کنند.
کاهش احتمال آسیب دیدگی در آینده
احتمال آسیب دیدگی مجدد در افرادی که از رگ به رگ شدگی مچ پا رنج می‌برند، ۷۰ درصد است. یک فیزیوتراپیست ماهر می‌تواند احتمال وارد شدن آسیب مجدد را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. فرقی ندارد؛ از رگ به رگ شدگی مچ پا یا هر نوع آسیب دیدگی دیگری که رنج ببرید، یک فیزیوتراپیست می‌تواند روش‌های درمانی برای کمک به شما در بازگشت به فعالیت‌های منظم و جلوگیری از آسیب دیدگی مجدد را به شما ارائه کند.
تزریق
تزریق‌های درمانی می‌توانند باعث تسکین درد مچ پا و سایر علائم شوند. این تسکین معمولاً موقتی است؛ هرچند گاهی تاثیر آن برای مدت طولانی باقی می‌ماند. به طور کلی تزریق خطر عوارض جانبی اندکی دارد. تزریق‌ها معمولاً در مطب پزشک انجام می‌شوند. ممکن است پزشک از تصویربرداری پزشکی مانند سونوگرافی برای اطمینان از قرار گیری سوزن تزریق در محل مناسب استفاده کند.
تزریق‌هایی که معمولاً استفاده می‌شوند، تزریق هیالورونیک اسید (هیالورونات) و تزریق کورتیکواستروئید است و همچنین ممکن است تزریق پلاسمای غنی شده با پلاکت (PRP) یا سلول‌های بنیادی نیز پیشنهاد شود.
ورزش
ورزش‌های انعطاف پذیری
انعطاف پذیری، کلید اصلی عملکرد مناسب مچ پا است. شما برای دویدن، پرش، جهیدن، رقصیدن و غیره، به یک مچ پای خوب و انعطاف پذیر احتیاج دارید. وقتی دچار آسیب شکستگی شده باشید و نتوانید از مچ پا استفاده کنید، تاندون‌ها، رباط‌ها و عضلات ناحیه مچ پا سفت می‌شوند و شل کردن آنها می‌تواند به زمان و تمرین مجدد احتیاج داشته باشد. اگر شما آنها را بسیار سریع کشش دهید، این امر می‌تواند منجر به آسیب‌دیدگی شود. فیزیوتراپیست‌ها می‌توانند با تمرینات مختلف به شما کمک کنند تا به تدریج انعطاف پذیری خود را افزایش دهید. آنها می‌توانند این کار را با روش ایمن و بی‌خطر انجام دهند تا اطمینان حاصل شود که دوباره آسیب نمی‌بینید.
تمرینات تقویتی
پس از یک دوره طولانی عدم توانایی برای راه رفتن یا دویدن، ممکن است متوجه شوید که استخوان‌های شما توانایی تحمل وزن قبلی را ندارند یا به عبارت دیگر مچ پای شما ضعیف‌تر شده است. فیزیوتراپی به شما کمک می‌کند تا با استفاده از تمرینات ورزشی که عضله سازی می‌کنند و رباط‌ها و تاندون‌ها را تقویت می‌نمایند، قدرت خود را مجدداً به دست بیاورید.
تمرینات تعادل
مچ پای ضعیف شده پس از آسیب شکستگی می‌تواند بسیار بی‌ثبات و ناپایدار باشد. ممکن است این امر باعث دشوار شدن ایستادن یا راه رفتن برای شما شود و حتی ممکن است تعادل خود را از دست بدهید. فیزیوتراپی می‌تواند به شما کمک کند تا ثبات مچ پای خود را مجدداً به دست بیاورید تا خطر افتادن یا آسیب دیدگی مجدد از بین برود.
