خارش کف پا میتواند یک اختلال حاد باشد به ویژه اگر خارش مزمن شده باشد و با علائم و نشانه‌های دیگری همراه باشد. اختلالات بسیار زیاد میتوانند باعث بروز خارش پا شوند. همه ما گاهی اوقات دچار خارش پا می‌شویم و این مسئله جای هیچ گونه نگرانی ندارد اما خارش شدید کف پا یا خارشی که به صورت خود به خود و با گذر زمان بهبود پیدا نکند به درمان پزشکی نیاز خواهد داشت.
انواع خارش کف پا چیست؟
پروریتوس نام علمی خارش بیمارگونه است. علل بروز خارش کف پا به چهار دسته تقسیم میشود که به شرح زیر می‌باشند:
- خارش کف پا ناشی از وجود یک مشکل در پوست یا روی آن
- خارش سیستمیک که به علت بروز یک مشکل عمومی در کل بدن به وجود میآید.
- خارش نوروپاتیک که به سیستم عصبی یا اعصاب ارتباط دارد.
- خارش روانی که به مسائل و مشکلات روحی و روانی مرتبط است.
با این حال به ندرت یک دلیل واحد برای خارش بدن یک فرد وجود دارد. خارش کف پا میتواند در پی یک مجموعه از فاکتورها به وجود بیاید.
علل خارش کف پا چیست؟
نوروپاتی محیطی
طبق اظهارات محققان، نوروپاتی محیطی به آسیب دیدگی سیستم اعصاب محیطی گفته میشود که همه بدن را درگیر میکند. آسیب دیدگی عصب میتواند باعث بروز مشکلاتی از قبیل خارش، بی حسی و درد در نقاط مختلف بدن از قبیل کف پا شود.
خشکی پوست
گاهی اوقات خشکی پوست میتواند باعث خارش پوست شود. برخی از فاکتورهای خطر در بروز خشکی پوست به شرح زیر می‌باشند:
- سن
- زندگی کردن در شرایط آب و هوایی خشک
- استفاده مداوم از آب به عنوان مثال شستشوی مکرر دست
- شنا کردن در آب حاوی کلر
در صورتی که کف پای شما خشک است دچار خارش پا خواهید شد که در این شرایط استفاده از کرم، لوسیون یا روغن میتواند کمک کننده باشد.
پسوریازیس
پسوریازیس یک نوع بیماری پوستی است که باعث میشود پوست، قرمز و فلس مانند به نظر برسد. این اختلال میتواند هر قسمتی از بدن از قبیل کف پا را درگیر کند. این بیماری میتواند به صورت درد و خارش بسیار شدید خود را نشان دهد. پسوریازیس زمانی به وجود میآید که سیستم ایمنی بدن شروع به حمله به سلول‌های سالم بدن میکند که در این حالت فرآیند تولید این سلول‌ها افزایش پیدا میکند و باعث بروز راش پوستی خواهد شد. برای درمان این بیماری از کرم و لوسیون‌هایی استفاده میشود که حاوی سالیسیلیک اسید، کورتیکو استروئید، قطران یا ترکیبی از این مواد است.
اگزما
اگزما که تحت عنوان آتوپیک درماتیت نیز شناخته میشود یک نوع اختلال است که معمولاً با علائمی از قبیل خشکی و خارش بسیار شدید پوست توصیف میشود و میتواند در هر قسمتی از بدن از قبیل کف پا به وجود بیاید. طبق اظهارات محققان علت بروز اگزما مشخص نیست اما یک مجموعه از فاکتورهای محیطی و ژنتیکی در بروز این اختلال نقش دارند. اگزمای دیس هیدروتیک یک نوع اگزما است که اغلب در دو طرف پا و کف پا به وجود میآید. این اختلال باعث میشود که تاول‌های کوچک عمیق و بسیار خارش آوری روی پوست به وجود بیاید. زنان دو برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به این اختلال قرار دارند. افرادی که خارش پای آنها به اگزمای دیس هیدروتیک ارتباط دارد میتوانند با قرار دادن پای خود در آب سرد یا استفاده از کمپرس سرد یا پد خیس روی پای خود به درمان خارش کف پا بپردازند.
سندروم پای ورزشکار
سندروم پای ورزشکار یک نوع بیماری قارچی پوستی است که معمولاً بین انگشتان به وجود میآید البته این اختلال میتواند سایر نقاط پا را نیز درگیر کند. سندروم پای ورزشکار میتواند باعث بروز احساس سوزش و خارش در ناحیه عفونی شود. قارچ در محیط گرم و مرطوب و تاریک از قبیل داخل کفش ورزشکاران شروع به رشد میکند و رشد بیش از حد این قارچ میتواند باعث بروز سندروم پای ورزشکار شود. استفاده از داروهای ضد قارچ که به صورت قرص یا لوسیون وجود دارد معمولاً اثر گذاری بالایی در درمان سندروم پای ورزشکار دارد.
واکنش آلرژیک
واکنش آلرژیک میتواند باعث بروز خارش کف پا شود. این اختلال میتواند در پی برخی بیماری‌های خاص پوستی از قبیل اگزما یا پسوریازیس یا تماس با موادی از قبیل لاتکس یا گرده گل‌ها به وجود بیاید. مصرف داروهای آنتی هیستامین میتواند به کنترل علائم و نشانه‌های واکنش آلرژیک کمک کند. این داروها به صورت قرص یا کرم وجود دارند.
عفونت کرم قلاب دار
کرم قلاب دار یک نوع انگل است که در روده انسان زندگی میکند. در صورتی که شما در نقاطی قدم بزنید که لارو این کرم وجود دارد عفونت کرم قلاب دار ایجاد خواهد شد. عفونت کرم قلاب دار در نقاطی که به بهداشت توجه خاصی میشود نسبتاً نادر است و بر اساس تحقیقات انجام شده در هر قسمتی که لارو کرم قلاب دار وارد بدن شده باشد فرد دچار خارش پوست خواهد شد.
گال
گال زمانی به وجود میآید که کرم‌های بسیار ریز وارد پوست انسان شود و شروع به تخم ریزی نماید که در این صورت باعث بروز راش پوستی خارش آور خواهد شد. این اختلال قابل سرایت است و از طریق تماس پوست با پوست منتقل خواهد شد و میتواند در هر قسمتی از بدن از قبیل کف پا به وجود بیاید.
دیابت
دیابت یک بیماری مزمن است که بر مقاومت به انسولین و نحوه تغییر مواد غذایی توسط بدن و تبدیل آن به انرژی تاثیر می‌گذارد. این اختلال به این معنا است که سطح قند خون بسیار بالا است و میتواند باعث بروز مشکلات بسیار جدی در بدن شود. دیابت همچنین میتواند باعث بروز زخم پای دیابتی شود که این اختلال باعث خارش، بی حسی و سوزن سوزن شدن پوست به ویژه در کف پا خواهد شد. گردش نامناسب خون به علت دیابت میتواند باعث بروز خارش پوست شود همچنین از ابتلا به دیابت میتواند ریسک بروز عفونت قارچی و باکتریایی را افزایش دهد.
سوختگی پوست
در سوختگی شدید پوست حتی پس از ترمیم پوست احتمال آسیب دیدگی و خارش مداوم آن وجود دارد. بر اساس تحقیقاتی که در سال ۲۰۱۷ انجام شده است بیش از ۹۰ درصد از شرکت کنندگان در این تحقیق اعلام کرده بودند که پس از ترمیم زخم دچار خارش پوست شده بودند و بیش از ۴۰ درصد از این افراد به صورت مداوم دچار خارش مقاوم پوست بودند.
علائم و نشانه‌های خارش کف پا چیست؟
خارش کف پا اختلالی است که باعث میشود شما تمایل زیادی به خارش پوست خود داشته باشید. تغییر در رنگ پوست میتواند با احساس خارش آن همراه شود. برخی از تغییرات پوستی به شرح زیر می‌باشند:
- تاول پوستی
- ترک خوردگی پوست
- خشکی پوست و حالت فلس مانند آن
- خارش پوست
- راش پوستی
- قرمزی پوست
- تورم
- تشکیل نقاط سفید روی پوست
خارش پای شما بدون تغییر در سطح پوست و سایر علائم و نشانه‌های جسمانی همراه شود.
چه موقع باید از پزشک درخواست کمک کرد؟
اگر شما دچار خارش کف پا هستید و این مشکل با مراقبت‌های خانگی بهبود پیدا نکرده است یا آن که علائم و نشانه‌های شما با گذر زمان بدتر شده است باید به پزشک مراجعه کنید. در این شرایط پزشک ارزیابی‌های جامعی را از سابقه پزشکی شما انجام می‌دهد و به انجام معاینه جسمانی پا می‌پردازد تا بتواند علت خارش کف پا را تشخیص دهد. سوالاتی که پزشک از شما می‌پرسد به شرح زیر خواهد بود:
- آیا به تازگی مصرف داروی جدیدی را شروع کرده‌اید؟
- آیا به تازگی بدن شما با عوامل محرک تماس داشته است؟
- آیا شما یک بیماری مزمن از قبیل اگزما یا دیابت دارید؟
- آیا به تازگی دوستان یا اعضای خانواده یا همکلاسی‌های شما دچار مشکلات پوستی شده‌اند؟
پزشک در صورت لزوم به انجام آزمایشات زیر خواهد پرداخت:
- نمونه برداری از پوست
- کشت میکروبی
- آزمایش خون
- خراشیدن پوست
به کمک برخی آزمایشات خاص می‌توان وجود برخی میکروارگانیسم‌ها از قبیل قارچ را تشخیص داد.
خارش کف پا چگونه درمان میشود؟
پزشک برای درمان خارش کف پا ابتدا علت اصلی بروز آن را مشخص میکند. در صورتی که خارش کف پا به واکنش آلرژیک یا استفاده از محصولاتی که باعث واکنش آلرژیک می‌شوند ارتباط داشته باشد عدم استفاده از این محصولات میتواند از میزان خارش کف پا بکاهد. برخی از روش‌هایی که برای درمان خارش کف پا وجود دارد به شرح زیر می‌باشند:
- آنتی هیستامین H1 بلاکر ازقبیل دیفن هیدرامین میتواند به رفع خارش کف پا کمک کند. آنتی هیستامین میتواند با عوارض جانبی متعددی از قبیل خواب آوری و سایر عوارض ناخواسته همراه باشد. ممکن است لازم باشد بزرگسالان از مصرف این داروها خودداری کنند.
- اگر شما دچار سندروم پای ورزشکار هستید استفاده از اسپری یا کرم ضد قارچ میتواند کمک کننده باشد. در صورتی که عفونت قارچی مزمن باشد ممکن است تجویز داروهای ضد قارچ توسط پزشک ضرورت یابد.
- استفاده از داروهای ضد خارش مانند پمادهای استروئیدی میتواند به کاهش خارش موضعی سطح پوست کمک کند.
- به علاوه مصرف داروهای مانند داروهای باز دارنده باز جذب سروتونین، گاباپنتین یا داروهای ضد افسردگی تری سایکلیک میتواند در برخی بیماران موثر باشد.
روش‌های خانگی برای درمان خارش کف پا
مرطوب کردن پوست خشک
پوست خشک میتواند بسیار خارش آور باشد و این مسئله در بزرگسالان که پوست آنها نازک شده است بیشتر رخ می‌دهد. در صورتی که کف پای شما خارش دارد پوست آن خشک شده است و پوست کف پا فلس مانند شده است از یک کرم مرطوب کننده یا لوسیون یا روغن برای چرب کردن کف پای خود استفاده کنید. این محصولات را بین انگشتان پا، پاشنه و دو طرف پا بمالید. به دنبال محصولاتی باشید که بر پایه وازلین قرار دارند و باعث نرم و مرطوب شدن پوست خشک و ترک خورده خواهند شد.
از آب سرد استفاده کنید
کف پای خود را درون آب سرد قرار دهید یا آنکه یک تکه پارچه خنک و مرطوب را روی قسمت خارش آور کف پای خود بگذارید. استفاده از آب خنک میتواند باعث تسکین التهاب و خارش کف پا شود. شما میتوانید در طول روز و روزی چند بار این روش را امتحان کنید و به خاطر داشته باشید که اگر پای خود را در ناحیه خشک قرار می‌دهید حتما پس از آن پوست خود را چرب کنید.
در صورتی که از جوراب برای پای خود استفاده میکنید در مواردی که پوست پای شما دچار قارچ شده است سعی کنید کمتر از جوراب استفاده کنید تا محیط مناسبی برای رشد قارچ فراهم نشود.
سعی کنید از حمام جو دو سر استفاده کنید
استفاده از حمام جو دو سر از دیرباز تا کنون برای تسکین خارش پوست مورد استفاده قرار گرفته است. برای این کار دو فنجان جو دو سر و یک فنجان جوش شیرین را به وان حمام اضافه کنید و کف پای خود را در آن قرار دهید تا خارش کف پا از بین برود. میتوانید هر روز از این روش ایمن و بدون خطر استفاده کنید.
از محلول آب نمک استفاده کنید
کف پای خود را درون محلول آب نمک قرار دهید زیرا این کار به طرز قابل توجهی از میزان خارش و التهاب کف پای شما می‌کاهد. برای این کار دو قاشق چای خوری نمک را به مقداری آب اضافه کنید و سعی کنید مقدار آب آنقدر باشد که کف پای شما را بپوشاند. حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه کف پای خود را درون این محلول قرار دهید.
- کاملا دقت کنید که از اثر گذاری آب نمک روی پوست کف پای خود اطمینان حاصل کنید. معمولا استفاده از آب نمک میتواند کمک کننده باشد اما این احتمال نیز وجود دارد که با افزایش خشکی پوست منجر به بدتر شدن خارش کف پا شود.
- شما میتوانید هر یک ساعت یک بار از این محلول استفاده کنید تا خارش کف پای شما بهبود پیدا کند.
- نمک میتواند باعث خشکی پوست کف پا شود به همین دلیل پس از استفاده از محلول آب نمک، پای خود را درون آب خنک قرار دهید و پای خود را مرطوب کنید.
به شناسایی عوامل محرک بپردازید و از آنها اجتناب کنید
واکنش آلرژیک خفیف به هر چیزی که شما می‌پوشید و یا از هر محصولی که استفاده میکنید میتواند باعث خارش کف پا شود. سعی کنید زمانی را به شناسایی عوامل محرک اختصاص دهید و آنها را تغییر دهید به عنوان مثال پودر شوینده خود را عوض کنید، از صابون دیگری استفاده کنید و فقط از جوراب نخی استفاده نمایید. در صورتی که بتواند به شناسایی عوامل ایجاد کننده خارش کف پا بپردازید باید از آنها اجتناب نمایید تا مشکل شما برطرف شود.
سایر نکات در خصوص خارش کف پا
سایر نکات در ارتباط با درمان خارش پوست کف پا در منزل به شرح زیر می‌باشد:
- از بی حس کننده موضعی که حاوی پراموکسین است استفاده کنید.
- استفاده از کالامین یا منتول برای کف پا میتواند به تسکین احساس خارش کمک کند.
اگر شما دچار خارش کف پا هستید باید از خاراندن کف پای خود اجتناب کنید زیرا این کار میتواند باعث بدتر شدن خارش کف پا شود و هیچ تاثیری در بهبود آن نخواهد داشت. خاراندن پوست همچنین میتواند احتمال بروز عفونت را افزایش دهد.
چگونه می‌توان از خارش کف پا جلوگیری کرد؟
بهترین روش برای مراقبت از پا و جلوگیری از خارش کف پا این است که از بروز عوامل ایجاد کننده این مشکل از قبیل عفونت قارچی جلوگیری کنید. برای این کار باید همیشه از کفش مناسب استفاده کنید و از پا برهنه راه رفتن در کف حمام یا باشگاه خودداری نمایید. همچنین میتوانید با پیروی از نکات زیر از خارش کف پای خود جلوگیری کنید:
- تا زمانی که خشکی کف پای شما برطرف نشده است از پوشیدن کفش و جوراب خودداری کنید.
- پای خود را به طور منظم با صابون ملایم بشویید و به همه نقاط بین انگشتان پای خود دقت کنید و پس از آن از کرم مرطوب کننده استفاده کنید.
- از جوراب نخی یا پشمی استفاده کنید.
- از کفشی استفاده کنید که قابلیت تنفس بالایی دارد و از بروز عفونت قارچی جلوگیری میکند و به خشک ماندن کف پای شما کمک خواهد کرد.
اگر شما به طور مداوم دچار سندروم کف پای ورزشکار می‌شوید میتوانید از پودر ضد قارچ استفاده کنید و قبل از پوشیدن جوراب یا کفش از این محصولات بهره بگیرید.
