درد قوس کف پا یک اصطلاح جامع بوده که برای درد ماهیچه ها، تاندون ها، رباط ها، استخوان ها یا اعصاب کف پا به کار می رود. تمامی موارد مذکور، به کف پا مرتبط بوده و بنابراین آسیب به هر کدام از آن ها می تواند باعث درد کف پا شود. این درد ممکن است تنها برای مدت زمان کوتاهی باقی بماند ولی اگر آن را درمان نشده رها کنند ممکن است بدتر شود. بیشتر افرادی که از این درد قوس کف پا رنج می برند بین 30 تا 80 سال دارند ولی ورزشکاران جوان تر نیز مستعد ابتلا به این درد می باشند، به خصوص ورزشکارانی که در رشته های ورزشی سنگین فعالیت می کنند.
علائم و نشانه های درد گودی کف پا
با ظاهر شدن اولین علائم درد کف پا به یک پزشک متخصص بیماری های پا به منظور درمان درد کف پا مراجعه کنید. علاوه بر درد در کف پا، علائم زیر نیز ممکن است دیده شوند:
- احساس سوزش کف پا
- دشواری ایستادن روی انگشتان پا
- التهاب
- درد مضاعف پس از خواب یا استراحت
- سرخی
- گرما
- درد در قسمت توپی پا
- احساس درد زیر انگشتان پا
- دردی که با خم شدن انگشتان پا افزایش پیدا کند
- احساس خارش یا بی حسی در انگشتان پا
- تیر کشیدن
- دردی که هنگام راه رفتن با پای برهنه افزایش یابد
- دردی که هنگام راه رفتن روی سطوح محکم افزایش پیدا کند
- دردی که هنگام ایستادن (انداختن وزن روی پا ها) یا حرکت کردن افزایش یافته و هنگام سکون کم تر می شود
- ضایعات پوستی
علت ها و دلایل درد گودی کف پا
علل زیادی برای پیشرفت درد قوس کف پا وجود دارند. درد ممکن است به دلیل عارضه ای به نام فاسئیت پلانتار ظاهر شود که در آن فاسیای کف پا (بافتی نوار مانند در کف پا که پاشنه را به انگشتان متصل می کند) پس از متحمل شدن فشار بیش از اندازه، ملتهب می شود. درد پاشنه ی پا در اثر این التهاب ایجاد می شود.
در بعضی مواقع، علت درد کف پا به دلیل ایستادن بیش از حد می باشد. بسیاری از افراد پس از یک روز کاری طولانی و یا پس از تمرین و ورزش بیش از حد، در قوس کف پای خود احساس درد می کنند. یک بدشکلی پا مثل انگشت چکشی یا پا چنبری، نیز می تواند باعث این درد شود. همچنین عارضه هایی مانند دیابت و چاقی، می توانند باعث افزایش فشار وارد بر پا و در نتیجه درد قوس کف پا گردند. همچنین انتخاب کفش مناسب نیز مهم است. کفش می بایست تمامی قسمت های پا، مخصوصا کف آن را در بر بگیرد. یکی دیگر از علل درد کف پا که استفاده از تجهیزات درمانی به صورت سفارشی یا پیش ساخته باعث بهبود آن می گردد ، کف پای صاف می باشد. بسیاری از افراد کف پای صاف دارند ، ولی به دلیل اینکه هیچگاه مشکلی متوجه آنها نمی‌شود و نیازی به درمان ندارند. اما بسیاری از افراد دیگر، ممکن است به علائم صافی کف پا دچار شوند: خستگی سریع پاها، درد شدید یا مزمن پا، به‌ویژه در نواحی قوس و پاشنه پا، ایجاد تورم و درد کف پا ، سختی حرکت پا، مانند سخت شدن ایستادن روی انگشتان پا ، وجود کمر درد و پا درد از جمله این علائم می باشد . مفاصل مختلفی در کف پا وجود دارد که با وجود هر یک از این بیماری های آرتروز، نقرس و استئوآرتریت، ممکن است دچار درد شوند.
استفاده از تجهیزات درمانی منجر به درمان صافی کف پا می‌شود و به کاهش درد کف پا کمک می‌کند. اگر شما وقت زیادی را به ایستادن سرپا اختصاص می‌دهید، با اضافه وزن مبتلا هستید، در دوره بارداری قرار دارید یا در فعالیت‌های ورزشی شرکت می‌کنید، استفاده از کفش‌های مناسب بسیار مهم است. علاوه بر این، آسیب به هر یک از بیست و شش استخوان، سی و سه مفصل و بیش از صد ماهیچه، تاندون و رباط می‌تواند منجر به درد قوس کف پا شود.
به دلیل پیچیده بودن ساختار پا، مهم است که با ظهور اولین علائم بیماری، به یک متخصص بیماری های پا مراجعه شود.
تشخیص
به منظور رسیدن به یک تشخیص درست، پزشک متخصص پای بیمار را معاینه می کند. او همچنین پا را از نظر بدشکلی های مادرزادی مانند گودی قوس کف پا، صافی کف پا و یا انگشت چکشی معاینه خواهد کرد. به منظور رد کردن احتمالاتی چون شکستگی یا آسیب به رباط ها، تاندون ها و دیگر بافت های اطراف، پزشک ممکن است عکس برداری با اشعه ی ایکس، MRI، یا سی تی اسکن تجویز کند. این آزمایشات تشخیصی، به پزشک برای رسیدن به تشخیص درست و تجویز برنامه ی درمان مناسب، کمک می کنند.
راه ها و روش های درمان درد گودی کف پا
چگونگی درمان درد قوس کف پای شما، به عامل به وجود آورنده ی آن بستگی دارد. تشخیص درد هنگامی که هنوز در مراحل اولیه قرار دارد برای انتخاب بهترین برنامه ی درمان، حائز اهمیت است. اگر درد ملایم تا متوسط باشد، می توان با استفاده از کفش های مناسب تر، آن را تا حدودی بهبود بخشید.
بیماران برای گرفتن نتیجه ی مناسب از درمان باید از روش RICE استفاده کنند. RICE به معنی استراحت، یخ، فشار و بلندی می باشد. این یک روش درمانی رایج است که توسط ورزشکاران استفاده می شود. این روش شامل استراحت دادن پا، یخ گذاشتن روی آن هر بار به مدت 15 تا 20 دقیقه، بستن و فشار دادن آن توسط یک باند و بالا بردن پا حداقل 30 سانتی متر بالا تر از قلب، می باشد.
تمرینات کششی
درد قوس کف پا و خار پاشنه معمولا در اثر کوتاه بودن ماهیچه های پشت ساق و کف پا ایجاد می شود. بنابراین مهم است که این ماهیچه ها کشیده شده و دوباره بلند و انعطاف پذیر شوند، زیرا کوتاه بودن آن ها فشاری ممتد بر فاسیای کف پا وارد می کند که باید از آن پرهیز کرد. به همین دلیل، تمرینات کششی از اهمیت خاصی برخوردارند. علت خار پاشنه پا رشته‌های پیوندی کف پا هستند که طناب‌های پیوندی ضخیمی بوده و از بافت پیوندی زیر سطح استخوان پاشنه پا شروع شده و در کف پا به سمت پنجه‌ها امتداد می‌یابند. رشته‌های پیوندی کف پا موجب قوس کف پا می‌شوند. هرگاه این رشته‌ها ملتهب شوند یا در آنها پارگی‌های ریز زیاد شود، به آن التهاب رشته‌های پیوندی کف پا گفته می‌شود. هنگامی‌که التهاب رشته‌های پیوندی کف پا طولانی شود یا آسیب ادامه یابد، بدن بافت نرمی را که ضعیف و آسیب دیده است با استخوان ترمیم می‌کند و ایجاد خار پاشنه پا مینماید . خار پاشنه پا یکی از دلایل اصلی درد پاشنه است. خار پاشنه استخوان رشد کرده‌ای است که به استخوان پاشنه چسبیده است و در قوس کف پا رشد می‌کند.
تمرینات کششی که می توانند درد قوس کف پا را کاهش داده و یا از آن جلوگیری کنند، عبارت اند از:
کشیدن فاسیا ی کف پا: در حالت نشسته، پای آسیب دیده را از محل زانو روی پای دیگر قرار داده و با دست خود انگشتان آن را بگیرید. سپس به آرامی انگشتان پا را به طرف خود بکشید. این حالت را به مدت 10 ثانیه حفظ کرده و سپس 20 بار تکرار کنید.
خم کردن پا: توصیه می شود این تمرین قبل از بیرون آمدن از تخت خواب انجام شود. (هنگامی که درد ناشی از فاسئیت پلانتار معمولا احساس می شود). این حالت را 10 ثانیه نگه داشته و سپس 20 مرتبه تکرار کنید.
کشش با غلتک: برای شروع این تمرین باید به حالت نشسته انجام شود، یا روی یک صندلی و یا روی لبه ی تخت. یک توپ تنیس یا وردنه را ده بار زیر پای خود به جلو و عقب بغلتانید، سپس همین کار را با پای دیگر خود انجام دهید. پس از مدتی انجام دادن این تمرین به حالت نشسته، می توانید آن را در حالت ایستاده نیز انجام دهید.
دارو
از مسکن‌ها به همراه خار پاشنه پا می‌توان برای کاهش درد قوس کف پا استفاده کرد، اما آنها تنها درمان‌کننده درد نیستند. استفاده از مسکن‌ها و کاهش درد به منظور انجام فعالیت‌های ورزشی ممکن است باعث ایجاد آسیب بیشتر شود و بنابراین باید به شدت از آن پرهیز شود.
مسکن‌هایی که معمولاً استفاده می‌شوند، دارای خاصیت ضدالتهابی هستند و به آنها مسکن‌های ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) گفته می‌شود، مانند ایبوپروفن.
ماساژ
یک ماساژ عمیق بافت، در ناحیه ی قوس کف پا و بافت های مجاور به منظور شل کردن بافت تاندون و افزایش گردش خون اجرا می شود.
دقایق اولیه ی درمان ممکن است کمی دردناک باشند ولی پس از چند دقیقه این درد کاهش می یابد.
کفش مناسب
هنگام درمان درد قوس کف پا، استفاده از کفش های مناسب بسیار حائز اهمیت است. مطمئن شوید که کفش به خوبی نواحی مچ و خود پا را در بر گرفته، زیر سازی آن کافی بوده و کفی های مناسب داشته باشد. همچنین داشتن پاشنه می تواند مفید باشد چرا که فشار وارد بر فاسیا را کاهش می دهد.
مطمئن شوید که کفش به شما اجازه ی راه رفتن به صورت طبیعی را می دهد. کفش هایی با کفی های بسیار سخت مانند چکمه های کوه نوردی یا کفش های ایمنی با کفی فولادی این اجازه را به فرد نداده و باید از آن ها پرهیز شود.« اگر زیاد از کفش‌ها استفاده می‌کنیم آنها را هر شش ماه تعویض کنیم.»
کفی طبی
وضعیت نامناسب پا یکی از علل اصلی به وجود آمدن درد قوس کف پا و به خصوص علت خار پاشنه است، کفی مناسب می تواند به جلوگیری از این عارضه کمک زیادی کند. مخصوصا در مراحل اولیه ی خار پاشنه، کفی های نامناسب و پیش ساخته می توانند به پیشرفت بیماری کمک کنند. در برخی موارد کفی های مخصوص تجویز شده و برای هر بیمار به صورت جدا گانه ساخته می شوند.
تزریق
کورتیزون ها نوع مصنوعی استروئید های ساخته شده در بدن انسان می باشند و به طور معمول در بدن ما تحت شرایط اضطراب و با اثر ضد التهاب ساخته می شوند و معمولا در ورزشکاران برای درمان التهاب تاندون ها استفاده می شود مانند فاسئیت پلانتار و التهاب تاندون آشیل.
تزریق، درست در بالای التهاب قوس کف پا انجام شده و پس از آن برای جلوگیری از آسیب به بافت، استراحت نیاز است. اگر تزریق کار ساز باشد، اثر آن معمولا بلافاصله مشخص می گردد.
شوک ویو تراپی
این روش درمانی بر اساس امواج سونار با فرکانس بالا است. این امواج صوتی دارای انرژی بالایی بوده و بافت تاندون آسیب دیده را تحریک می کنند. باور بر این است که این عمل باعث تحریک فرایند بهبودی و جلوگیری از التهاب مزمن می باشد. معمولا 4 تا 8 جلسه ی درمان برای علائم بهبودی نیاز است.
